Kappadokia kayaya oyma kiliselerindeki melek tasvirleri
Representations of angels at the Cappadocian rock-cut churches
- Tez No: 159928
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SACİT PEKAK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2005
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 348
Özet
Tez çalışmasında Kappadokia kayaya oyma kiliselerdeki Başmelek Cebrail ve Mikail'in tasvir edildiği duvar resimleri, kompozisyon, ikonografi, resim programı, resim programına temel olan kaynaklar ve üslup açısından incelenmiştir. Kappadokia bölgesinde tasvir edilen diğer melekler de çalışmada kısaca ele alınmıştır. Duvar resimlerinin değerlendirmesinde bölge ve başkent etkisini ortaya koymak amacıyla, Kappadokia bölgesindeki kiliseler ile Başkent ve diğer bölgelerdeki eserler değerlendirmeye alınmıştır. Her zaman önemli bir yerleşim olan Kappadokia bölgesi çağlar boyunca pek çok medeniyetlerin hakimiyetine girer. Kappadokia'nın sınırları, tarih boyunca değişse de; doğuda Armenia I ve Armenia II, batıda Lykaonia ve Galatia, kuzeyde Pontos ve güneyde Kilikia ve Kommagene ile belirlidir (Strabon 1993:254). Kappadokia bölgesi çağlar boyunca önemli medeniyetlerin hakimiyetine girer. Hıristiyanlık döneminde bölgede oluşturulan birçok kilisede melek tasvirleri görülmektedir. Tasvirler, çok tanrılı dönemlerdeki kanatlı varlıklarla benzerlikler taşımakla birlikte, melek inancı tek tanrılı dönemde başlamıştır. Kappadokia kaya kiliselerindeki melek tasvirli sahneler, çeşitli yayınlarda ele alınmış, ancak monografik bir yayına konu olmamıştır. İbrani dilinde melek sözcüğünün karşılığı“göndermek”, anlamına gelen“lo'ah”kökünden türemiş olan“ Malah”tır. Türkçe'de kullanılan melek kelimesi, Arapça kökenli olup, haberci anlamına gelen“ Melaike”kelimesinden gelir ( Besalel 2001, 2 : 381 ). Anlamı haber götüren olan kelime“angel”batı dillerinde, Yunanca“ayye^oç”(angelos) tan türemiştir. Bizans İmparatorluğu döneminde Kappadokia bölgesinde Hıristiyan toplulukların yoğunluk gösterdikleri vadiler, Göreme, Ihlara ve Soğanlıderedir (Thierry 1963: 625 ). Bu nedenle tez konusu üç vadideki kayaya oyma kiliselerdeki duvar resimleri ile sınırlandırılmıştır. Başmelek Cebrail ve Mikail'in tasvirleri belirlenirken, ikonografik farklılıklar, üslupsal farklılıklar, tarihsel farklılıklar, günümüze sağlam ulaşmış olması gibi kıstaslara dikkat edilmiştir. Üç vadi dışında, Tevrat konulu sahnelerde Kappadokia bölgesinde ünik bir örnek olan Mikail ve Yeşu'nun Karşılaşması sahnesi Çavuşin Büyük Güvercinlik kilisede karşımıza çıktığı için, Başmelek Mikail'in tasvir edildiği sahneleri belirlemek amacı ile tez çalışmasında ele alman vadilerin dışındaki Çavuşin katalogda yer almıştır. İshak'ın Kurbanı sahnesi çalıştığımız vadiler içerisinde Soğanlıdere Ballık kilisede tasvir edilmiş fakat günümüze ulaşamamıştır. Bu anlamda sahneyi belirlemek amacı ile tek örnek olan Güllüdere Ayvalı kilise katalogda ele alınmıştır. Yakup'un Güreşi sahnesi tek örnek olan Cemil Başmelekler kilisesinde tasvir edilmiştir. Sahneyi belirlemek amacı ile bu sahne katalogda yer almıştır. Tez çalışmasının değerlendirme bölümünde Bizans sanatında melek tasvirlerinin gelişimi hakkında bilgi verilmiş, aynı zamanda Kappadokia bölgesinde tasvir edilen diğer melekler, İncil ve Tevrat kaynaklı sahnelerin ikonografik değerlendirmesi, bölgede kimliği belirlenememiş melek tasvirli sahneler ve son olarak üslup özellikleri üzerinde durulmuştur. Tez çalışmasının katalog bölümünde Meryem'in hayatından on iki, İsa'nın hayatından on altı konulu sahne, Tevrat konulu sekiz sahne, on dört tek figür olarak Cebrail ve Mikail örnek verilmiştir. Sahneler, İncil ve Tevrat kaynaklı başlıklar altında ele alınmıştır. Cebrail ve Mikail'in, Kutsal Kitaplarda geçen anlatımları ve teolojik kaynakların doğrultusunda tasvir edildikleri sahneler belirlenmeye çalışılmıştır. Sonuç bölümünden sonra, çalışmada ele alman kiliselerde ve Kappadokia bölgesinde yer alan diğer kiliselerdeki melek tasvirli sahneler, sahnelerin kaynaklan, sözlük, Pseudo- Dionysius'un Göksel Hiyerarşisi ve Hıristiyanlık'ta melek isimleri ek olarak verilmiştir.Anahtar Sözcükler Bizans, Kappadokia, Göreme, Ihlara, Soğanlıdere, Kilise, Sahne, Melek, Cebrail, Mikail.
Özet (Çeviri)
The Representation of Angel at the Cappadocian Rock-cut Churches formed the thesis study. In our study, especially it was represented Archangel Gabriel and Michael of the wall painting have been studied according to the iconographic decoration, painting program, the sources which were base for the painting program and the style. In the study it was represented the other angels at Cappadocia was considered shortly. At the evaluation of the painting program, churches at Cappadocia and at its surroundings and the work of at the other regions have been evaluated to show the effect of the region and the capital. Cappadocia region is always a moist settlement, has been ruled by important civilizations. Although, the boundaries of Cappadocia have changed along the history, its boundaries are determined by Armania I and Armania II at the east, Lykaonia and Galatia at the west, Pontus at the north, Kilikia and Kommangene at the south (Strabon 1993:254). It has been seen the representations of angel which were at the Cappadocian Rock-cut Churches period of Christian. Representations which were looked like winged being at politheism but belief of angel was started at the monotheism. The Representations of Angel at the Cappadocian Rock-cut Churches, have been studied at various publications, but it hasn't been a subject for monographic publication. In Hebrew,“angel”which is meaned that“to sent”has been derived“lo ah”from“Malah”. In Turkish“melek”, which is an Arabic word, has been derived“melaike”which is meaned that“messenger”. In western languanges,“angel”means messenger. Angel has been derived from a Greek word“angelos”( Besalel 2001,2 : 381 ). Göreme, Ihlara and Soğanlıdere were the most important valleys at the period of Byzantine Empire at Cappadocia ( Thierry 1963 : 625 ). As a result, in our study was limited wall painting of three valleys rock-cut churches at Cappadocia. In our study, we took pains while representations of Archangel Gabriel and Michael were choosen, different of iconographic, different of style, different of historical. Out side of three valleys, in order to designate scenes of Michael's representation scene of Michael meet Jesue at Çavuşin, Büyük Güvercinlik Church, scene of Isaac's Sacrifice at Güllüdere Ayvalı Church and scene of Jakop's Wrestle at Cemil Başmelekler Church were in involded in the catalog. In evaluation chapter, information about representations of angels in Byzantion Art was given as well as the other angels at Cappadocia, at the evaluation iconographic of New Testament and Old Testaments' scenes, unknown representation of angel's scenes and style features were explaned. In the catalog chapter, the source of twenty eigth Gospel scenes are the New Testament, and the source of eigth is the Old Testament. Twelve scenes take form Maira's life cycle, sixteen scenes take form Jesus's life cycle. The single figures consist of Archangel Gabriel and Michael are forty. Immediately afterwards the last chapter, the list of, representation of angel scenes the other churches at Cappadocia, source of scenes, dictionary, Pseudo-Dionysius's Celestial Hierarchy and name of angel in Christian. Key Words Byzantion, Cappadocia, Göreme, Dilara, Soğanlıdere, Church, Scene, Angel, Gabriel, Michael.
Benzer Tezler
- Kappadokia Göreme Vadisinde Meryem Siklusu
Mary's Cycle in Göreme Valley, Cappadocia'
FATMA AYTEN ALEV
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Sanat TarihiHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA SACİT PEKAK
- Kappadokia Bölgesi Bizans Dönemi duvar resimlerinde Anargyroi Hekim Aziz tasvirleri
Representations of Anargyroi Physician Saints on Cappadocian (Byzantine) wall paintings,
NAZLI ECE GÖYMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sanat TarihiHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA SACİT PEKAK
- Göreme Açık Hava Müzesi'nde bulunan Azize Barbara Kilisesi
Church of st. Barbara in the Göreme Open Air Museum
CEYLAN KARACA
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Sanat TarihiHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA SACİT PEKAK
- Anadolu'da Bizans manastırlarının mimari organizasyonu
Architectural organization of the Byzantine monasteries in Anatolia
HÜSEYİN HAKAN GAZİOĞLU
- A comparative architectural investigation of the Middle Byzantine courtyard complexes in Açıksaray - Cappadocia: Questions of monastic and secular settlement
Açıksaray - Kapadokya?da Orta Bizans Dönemine ait açık avlulu kompleksler üzerine karşılaştırmalı bir mimari araştırma: Manastır yaşamı ve seküler yerleşimlerin sorgulanması
FATMA GÜL ÖZTÜRK
Doktora
İngilizce
2010
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SUNA GÜVEN