Horkheimer ve Adorno'nun aydınlanma eleştirisi üzerine bir inceleme
A study on the critique of englightenment by Horkheimer and Adorno
- Tez No: 159958
- Danışmanlar: PROF. HARUN TEPE
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Akıl, Aydınlanma, öznel akıl, Nesnel akıl, Reason, Enlightenment, Subjective reason, Objective reason
- Yıl: 2005
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 94
Özet
Günümüzün üzerinde çokça konuşulan konularından olan“Aydınlanma düşüncesi”kimi zaman bugün yaşanan birçok felaketin sorumlusu olarak gösterilmektedir. Horkheimer ve Adorno da Aydınlanmanın akıl anlayışım eleştirenlerin başında gelmektedir, günümüzde Aydınlanma ya ideoloji ya bilim - pozitivizm - ya da 'akıl'a indirgenerek ele alınmaktadır. Horkheimer ve Adorno da Aydınlanmanın akıl anlayışından hareketle bir eleştiri getirmektedirler. Onlara göre İnsanlık yeni bir decandence duruma düşmüştür ve bunun nedeni de Aydınlanmadan bu yana egemen olan öznel akıldır. Bu düşünceye göre, bu toplum tamamen usdışıdır ve araçsal/teknokratik akılcılığın hakimiyeti altındadır. Bu çalışmanın varlık nedeni Horkheimer ve Adorno'nun insanlığın içinde bulunduğu yozlaşmamn sorumlusu olarak Aydınlanma aklım mahkum ettiklerinde, eleştirilerinin yerinde olup olmadığım ortaya koymaktır. Bu amaçla çalışmanın birinci bölümünde Horkheimer ve Adorno'nun akıldan ne anladıkları ve bugün sönmekte diye niteledikleri“araçsal aklın”öne çıkışı ve“nesnel aklın”yerini alışı ele alınmıştır. Daha sonra Aydınlanmanın bir sonucu olarak görülen pozitivizm eleştirisi üzerinde durulmuş; son olarak Aydınlanmanın etosunun kültür endüstrisine ve modern anti-semitizme nasıl işlediği, ne gibi sonuçlar doğurduğu incelenmiştir. İkinci bölümde ise, Aydınlanma kavramı üzerinde durularak, Aydınlanma düşünürlerinin başında sayılan I. Kant ile Ansiklopedistler'in aydınlanma görüşleri üzerinde durulmuştur. Üçüncü bölümde eleştirilerinin odak noktasını oluşturan ve Aydınlanmanın akıl anlayışına geçişte bir kırılma noktası olan“modern akıl anlayışı”, tezin kapsamı veiii amacı da göz önüne alınarak, sadece Descartes 'in görüşlerinden hareketle incelenmiş; daha sonra da, Aydınlanmanın akıl anlayışına yönelik eleştirilerin yerinde olup olmadığım görmek için, Aydınlanmacı denilen belli başlı filozoflarının akıl anlayışları ele alınmıştır. Sonuç olarak Horkheimer ve Adorno'nun insanlığın içinde bulunduğu çöküntü ile Aydınlanma arasında kurdukları bağın - özellikle Kant dikkate alınarak - yerinde olmadığı gösterilmeye çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
One of the most popular areas of study nowadays,“The idea of Enlightenment”is sometimes accused of being the main reason of all disasters. Horkheimer and Adorno criticize Enlightenment for its concept of reason. They state that mankind is in a new age of derandence again, and the reason for this is the“subjective reason”which has dominated since Enlightenment. According to these philosophers, our society is under the hegemony of technical-technological reason or rationality. The aim of this study is to examine whether Horkheimef s and Adorao's critique is right, when they condemn the reason of Enlightenment as the main reason of the degeneration of mankind. For this purpose in the first part of this study examines Horkheimer' s and Adorno's concept of reason, and their critique of the reason of Enlightenment. Then, the study focuses on pozitivism, which is considered to be the result of the Enlightenment. Finally, this study examines how the idea of Enlightenment influence the culture industry and anti-semitism. In the second part, Kant's ideas, one of main thinkers of Enlightenment, and Encylopedists's ideas on Enlightenment are studied. In the third part,“idea of modenity”which constitutes the focus of critiques and a point of repture on the way to reason of Enlightenment, is examined only by taking into consideration the views of Descartes. Then the views on reason of major philosophers are examined to see whether the critique on the comprehension of Enlightenment is right or not.To sum up, this study attempts to show that it is not right to condemn the Enlightenment for the d^candence we experience especially considering Kanf s concept of reason.
Benzer Tezler
- Adorno ve Horkheimer'ın kültür endüstrisi eleştirisi üzerine bir inceleme
An evaluation on cultural industry criticism of Adorno and Horkheimer
AYŞEGÜL YAMAN KURT
- Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Saatleri Ayarlama Enstitüsü romanında 'aydınlanmanın diyalektiği'
'The dialectic of enlightenment' in Ahmet Hamdi Tanpınar's The Time Regulation Institute
DERYA GÜLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Karşılaştırmalı EdebiyatDokuz Eylül ÜniversitesiKarşılaştırmalı Edebiyat Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DEVRİM ÇETİN GÜVEN
- Zamanın ve mekânın genişlemiş alanında bir kültürteknik: paralel projeksiyon
A cultural technique in the expanded field of time and space: parallel projection
MELEK KILINÇ
Doktora
Türkçe
2021
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET TERCAN
- Adorno, Farocki and the political image
Adorno, Farockı ve politik imaj
HAZAR ÇAVAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Felsefeİstanbul Bilgi ÜniversitesiFelsefe ve Toplumsal Düşünce Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP TALAY TURNER
- The critiques of the enlightenment by Max Horkheimer and Theodor Adorno and their understanding of a new method and philosophy
Max Horkheımer and Theodor Adorno'ın aydınlanma dönemi eleştirisi ve felsefe ve metod anlayışları
EYLEM YENİSOY
Yüksek Lisans
İngilizce
2006
FelsefeOrta Doğu Teknik ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HALİL ŞEREF TURAN