Memur sendikaları
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 16360
- Danışmanlar: PROF.DR. NAZİF KUYUCUKLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Kamu Yönetimi, Public Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1992
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 95
Özet
87 ÖZET Dünyanın hemen bütün ülkelerinde kamu kesiminde çalışanların (memurların) sahip oldukları hakların ve bu hakların tarihsel gelişiminin farklı bazı özellikler gösterdiği görülmektedir. Devletin ekonomide ve sos yal alanda düzenleyici, müdahaleci ve giderek girişimci bir rol kazanması kapitalizmin daha sonraki evrelerinin bir ürünüdür. Memur ve işçi sendikaları da tarihsel gelişim açısından biribirin- den farklı özellikler göstermektedir. İşçiler 91. yüzyılın başlarından itiba ren hak ve özgürlükleri için mücadele verirken, kamu kesiminde çalışanla rın benzer hak ve özgürlükler için bir çaba sarfettikleri görülmez. Ancak sosyal sistemledeki değişmeye bağlı olarak, devlet kurumunda ortaya çıkan değişmeler kamu personelinin durumuna farklı boyutlar kazandırmıştır. Başlangıçta kamu kesiminde istihdam edilenler, işçilere kıyasla daha fazla ücret almakta iken, zamanla bu durumun tersine döndüğü, işçilik statüsü nün kamu kesiminde çalışanlar bakımından tercih edilir bir boyut kazandı ğı görülmektedir. Sosyal devlet olgusunun ortaya çıkması sonucu bir çok ülke memurlara örgütlenme hakkını genel ya da özel düzenlemelere bağlı ola rak tanıma yoluna giderken bazı ülkeler yasaklama rejimini benimsemişler dir. Yeryüzündeki ülkelerin tamamına yakını özel kesimde çalışanla ra sendikal örgütlenme hakkını tanıdığı halde, kamu görevlerinde çalışan herkese bu hakkı aynı genişlikte tanımış değildir. Ancak, çeşitli ülkelerde,88 mevcut mevzuat ve uygulama farklılıklarına rağmen bu hakkın kamu görev lileri bakımından da gittikçe yaygınlaşan bir geçerlik kazandığı söylenebi lir. Sendikal haklar bir çok ülkede“çalışanların tümüne, yani işçi- memur ayırımı gözetilmeksizin tanınmıştır. Örneğin Avusturalya, Danimar ka, Fransa, Hollanda ve tsveç gibi birçok ülkede ”çalışanların tümüne sen dika özgürlüğü tanınmıştır. Toplu pazarlık ve grev hakkıyla ilgili farklı düzenlemeler mevcuttur. Kamu kesiminde çalışan herkese toplu pazarlık ve grev hakkı tanınmış değildir. Bunun yanında toplu pazarlık ve grev hak kını memurlara tanıyan ülkeler de mevcuttur. Yalnız grev hakkıyla ilgili olarak bazı meslek grupları bu hakkın kapsamı dışında bırakılmıştır. Türkiye'de memur sendikacılığının doğuşu 1961 Anayasasıyla başlamaktadır. Anayasa sendikal haklar alanında ayrıntıya girmekten kaçı nan temel ilkeleri belritmekle yetinen bir yaklaşımı benimsemiştir. 1961 Anayasası döneminde sendika özgürlüğünün güvenceye bağlanması sosyal devlet olgusuna işlerlik kazandırmıştır. Memur sendikacılığının işçi sendikacılığına nazaran geç başlama sının nedenlerini büyük ölçüde, memurların ayrı bir kategori oluşturdukla rı, memur ile devlet arasında hizmet akti ilişkisinin olmayışı, kamu hizmeti gören memurlara grev hakkı tanınmadığı gibi sendikalaşma hakkı da tanı namaz ve memurların iktisadi ve sosyal durumlarının devlet tarafından garanti altına alınmış olması gibi karşı görüşler de aramak gerekmektedir. Yukarıda belirtilen eleştiriler günümüzde büyük oranda geçerlili ğini yitirmiştir. Tüm dünyada olduğu gibi, Türkiye'de de memurlara örgütlenme özgürlüğünün tanınması sosyal devlet olgusunun yaşama geçirilmesiyle baş lamaktadır. Türkiye'nin uluslararası örgütlere üye olması ve dış dünya ile giderek artan ölçüde ilişkiye girmesi yöneticileri daha çağdaş bir yaklaşı ma zorlamıştır. İşte sendika özgürlüğünün gelişmesi ve güçlenmesi bakımın dan 1961-1971 dönemi sosyal politika tarihimiz açısından oldukça önemli dir. 1961 Anayasasının tüm çalışanlara tanıdığı sendika hakkı 1971 Anaya sa değişikliği ile son bulmuştur. Sadece işçi ve işverenlere tanınan sendika hakkı bu dönemde bazı sınırlamalara tabi tutulmuştur. 1961 Anayasasının 46. maddesinde yapılan değişikliklerden ikisi89 memurların sendika hakkıyla yakından ilgilidir, tik değişiklik“çalışanlar”yerine“işçiler”kelimesinin kullanılmasıdır. İkinci değişiklik ise memurla rın sendikalara üye olmalarının yasaklanmasıyla ilgilidir. Değişiklik gerek çesi olarak da, memurlar gerçek anlamda bir sendikacılık etkinliği göstere mezler şeklinde belirtilmiştir. 1982 Anayasasında memurların sendikal haklarıyla ilgili bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Anayasa 51. maddesinde sendika hakkını“işçi ve işverenler”e tanımıştır. Memurların sendika hakkı konusunda açık bir yasak da getirilmemiştir. Memurlarla ilgili olarak konunun mefhum-u Muhalifi yoluyla anlaşılması yaklaşımı ağırlık kazanmıştır. 1980 yılından sonraki Anayasal ve yasal düzenlemelerde memur ların örgütlenme hakkıyla ilgili bir hukuksal boşluk ortaya çıkmaktadır. 1990 ve sonraki tarihlerde kurulmuş ya da kurulmaya çalışılan memur sen dikaları idari ve yargı alanında çeşitli uyuşmazlıklara konu olmuştur. Günümüzde yürürlükte bulunan hiç bir yasada memurların sendi ka kurmalarını yasaklayan bir kural bulunmamaktadır. Sendikalaşma hakkı nın temel hak ve özgürlüklerden olduğu uluslararası sözleşmelerden açıkça anlaşılmaktadır. Dolayısı ile 1982 Anayasasının 13. maddesi gereğince sen dikalaşma hakkı anayasada belirtilen hallerde, kanunla sınırlanabilir. Memurların sendika kurmalarını yasaklayan bir kanun bulunmadığından kanunkoyucunun sendika hakkını yasal güvenceye alması anayasaya aykırı lık teşkil etmez. Yine Anayasanın 13. maddesi gereğince ve Sİ. madde gözö- nüne alınarak konunun Mefhum-u Muhalifi yolu ile yasaklanmasına da imkan yoktur. Mefhum-u Muhalifi, bir lafzın delalet etmiş olduğu anlamı nın aksine denir. Yani 1982 Anayasasının Sİ. maddesini bu şekilde yorumla mak mümkün olmamaktadır. Hukukun genel prensipleri açısından hakların genişliği esastır. Yani özgürlük kural, sınırlama istisnadır. Özgür ve demokratik bir toplum da, açıkça yasaklanmayan bir hak kullanılabilir. Ayrıca 1982 Anayasasının 90. maddesinin son fıkrası“usulüne göre yürürlüğe konulmuş uluslararası anlaşmalar kanun hükmündedir”. Bu hakkın Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz" hükmünü getirmiştir. O halde Türkiye'de usulüne göre onaylanıp yürürlüğe giren 98 sayılı Örgütlenme ve Toplu Pazarlık Hakkı Sözleşmesi, tnsan Hakları Avru-90 pa Sözleşmesi ve Avrupa Sosyal Şartı, memurların sendika hakkını düzenle diğine göre, Türkiye bu sözleşmeleri onaylamakla sözleşmeye taraf diğer devletlere karşı bir yükümlülük altına girmiştir. Bu sözleşmelere de belirti len temel hak ve özgürlükleri kendi vatandaşlarına tanımak ve iç hukukuy la bütünleştirmek zorundadır. Danıştay bir kararında Anayasanın 90. maddesinin yorumunu şu şekilde yapmıştır. Anayasanın iç hukuk yönünden andlaşmaların üstünlüğü ilkesini kabul ettiğini ve sözleşmelerin iç hukukta yasalar üstü bir konum da olduğunu ve yürütme ve yargı organları için bağlayıcı nitelik taşıdığını apaçık ortaya koymaktadır. Nitekim AYM pek çok kararında A.Î.H.S.'i bir Anayasa kuralı olarak değerlendirmiş ve böylece sözleşmenin Anayasal değer taşıdığını kabul etmiştir. Sonuç olarak, yasakoyucunun bir kanunla memurlara sendika hakkını tanıması yürürlükteki Anayasaya uygun değer diyebiliriz. Ancak memurlara sendika özgürlüğünün tüm ayrıntılarıyla tanınması Anayasa değişikliği gerektirebilir.
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Memur sendikalarının Türkiyenin AB üyeliğine bakışı(sağlık sendikaları örneği)
The approaches of the member of trade unions in Turkey to the membership of Turkey to the European Union (EU): The case of unions of public servants organized in the health services
YETKİN YILDIZ
- Türkiye'de kamu görevlileri sendikalarının önündeki engeller: Toplu sözleşme süreci
The barriers to the public servants trade unions in Turkey: The collective contract process
HAZAL YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriTekirdağ Namık Kemal Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ VELİ SIRIM
- Kamu memur sendikalarında çalışan yönetici kadınlar
Women managers in public service unions
AYŞE ALİCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Kamu YönetimiSüleyman Demirel ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. SONGÜL SALLAN GÜL
- Memur sendikacılığı kapsamında sağlık işkolunda örgütlü sağlık sendikaları üyelerinin toplu iş sözleşmelerini değerlendirmeleri (İzmir ili güney bölgesi Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliğine bağlı kamu hastaneleri örneği )
Assessment of the public job contracts of the members of health union at the branch of health in the frame of official unionism (Sample of the Public Hospitals that are Dependent on the General Secretary of southern district of iİzmi̇r province)
AHMET DOĞRUYOL
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
SosyolojiBeykent Üniversitesiİşletme Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET FİKRET GEZGİN
- Avrupa Birliği çerçevesinde memur sendikaları ve Türk Hukuku
Employes syndicate at European Union and Turkish Law
M. FATİH YELÇO
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Hukukİstanbul ÜniversitesiAvrupa Topluluğunun Hukuki Yapısı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN HATEMİ