Chemical characterization of Sinopean archaeological common ware
Sinop arkeolojik günlük seramiklerinin kimyasal karakterizasyonu
- Tez No: 184689
- Danışmanlar: PROF.DR. HASAN ERTEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Kimya, Chemistry
- Anahtar Kelimeler: X-Ray fluorescence spectroscopy, Powder X-Ray diffraction, Thermalgravimetry, Fourier transform infrared, common ware, Cluster Analysis, PrincipalComponent Analysis, Sinop, clayiv
- Yıl: 2004
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi
- Enstitü: Mühendislik ve Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kimya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 93
Özet
ÖZETSİNOP ARKEOLOJİK GÜNLÜK SERAMİKLERİNİNKİMYASAL KARAKTERİZASYONUTUĞBA ARZU ÖZALKimya Bölümü Yüksek LisansTez Yöneticisi: Prof. Dr. Hasan N. ErtenAugust 2004Arkeolojik günlük kullanım kaplarının kimyasal karakterizasyonu tarih veulusların ticari ilişkilerini sayısal olarak açıklamak açısından önemlidir. Kimyaspektroskopik metodların uygulanmasıyla mikroskopik bir bakış açısı kullanırken,arkeolojistler genellikle yapısal analizlerin uygulandığı makroskopik çalışmalaryaparlar. Bu çalışma Türkiye'nin Karadeniz kıyısında yer alan Sinop Demircikökenli killer kullanılarak yapılmış günlük kullanım eşyaları üzerine yapılmıştır.Bunun nedeni ise ticaret yollarını üzerinde bulundurmuş bu yörenin jeopolitikönemidir.Sinop ilimizin yaklaşık 15 km güneyinde bulunan Demirci yöresinden alınmışkillerin ve arkeolojik kazılarda bulunmuş olan kil kökenli günlük kullanım kaplarınınelementel ve mineralojik analizleri yapılmıştır. Örneklerin elementelkomposizyonları X-Işını Floresans (XRF) spektroskopik yöntemiyle elde edilmişken,mineral yapıları Toz X-Işını Kırınımı (PXRD) ve Fourier Transform Kızıl Ötesi (FT-vIR) spekroskopik metoduyla incelenmiştir. Ayrıca killerin 50 ve 1000 Co arasındageçirdikleri karakteristik reaksiyonlar (dehidroksilasyon, dekompozisyon,transformasyonlar) Termal Gravimetrik Analiz (TGA) ile belirlenmiştir. Sinopörneklerinin karakterizasyonu yapılmış ve farklı bölgelere ait diğer örneklerlearasındaki benzerlik ve farklılıklar araştırılmıştır. Köken karakterizasyonun yanısıraüretim ve pişirme teknikleri incelenmiştir.Deneysel yöntemlere ek olarak standart kümeleme yöntemi ve temelbileşenlerine ayırma (PCA) gibi istatistiksel methodları uygulayan kemometrikteknikler de örnekler arasındaki gruplanmaları belirlemek için kullanılmıştır.Bu çalışmanın sonucu olarak, kil ve seramik örneklerin değişen miktarlardamontmorillonit, kuvarz, feldspar, piroksen, kalsit ve hematit minerallerini içerdiklerigözlemlenmiştir. Mineralojik ve elementel data kullanılarak renk değişikliklerininpiroksen minerali içinde bulunan kalsiyum elementinden kaynaklandığı söylenebilir.Açık renkli örneklerde bu elementin miktarı yüksekken kırmızı renklilerde azdır.Elementel dataların istatistiksel metodlarla yorumlanması sonucunda Demirciörnekleri arasında seramiğin kullanımına bağlı olan bir sınıflandırmanın mümkünolduğu görülmüştür. Ayrıca kimyasal analizlerin yorumlanmasıyla iki farklı yöredenolan seramikler arasında seramikler aynı dönemin şekilsel özelliklerine sahip olsabile sınıflandırma yapmak mümkündür.Anahtar Kelimelers: X-Işını Floresans Spektroskopisi, Toz X-Işını Kırınımı, Termalgravimetri, Fourier transform kızıl ötesi, günlük kullanım kapları,KümelemeYöntemi, Temel Bileşenlerine Ayırma Yöntemi, Sinop, kilvi
Özet (Çeviri)
ABSTRACTCHEMICAL CHARACTERIZATION OF SINOPEANARCHAEOLOGICAL COMMON WARETUĞBA ARZU ÖZALM.S. in ChemistrySupervisor: Prof. Dr. Hasan N. ErtenAugust 2004Chemical characterization of archaeological common wares is important inorder to make quantitative explanations about history and trade relations of nations.Chemistry uses a microscopic point of view by applying spectroscopic methodsrather than macroscopic studies that archaeologists usually deal in the structuralanalysis. The present study is done on the common ware samples which were madeof raw clays from Demirci, Sinop, Black Sea Coast of Turkey, because of thegeopolitical importance of this region having trade routes.Elemental and mineralogical analyses of the clay-originated common waresamples found in the archaeological excavations and of the clay taken from Demirciregion, which locates at almost 15 km southern of Sinop, were made. While theelemental compositions of the samples were obtained by the spectroscopic method,X-Ray Fluorescence (XRF), the mineral structures were investigated by Powder X-Ray Diffraction (PXRD) and Fourier Transform Infra Red (FT-IR) spectroscopiciiimethod. Furthermore, the characteristic reactions (dehydroxylation, decomposition,transformation) that the clays experienced between the temperatures 50 and 1000 oCwere determined by Thermal Gravimetric Analysis (TGA). Characterizations of theSinopean samples were made and the similarity and differences between othersamples from different regions were investigated. Besides the provenancecharacterization, the distinctions between the production and firing techniques wereobserved.In addition to the experimental studies, chemometric techniques usingstatistical methods such as the standard clustering method and principal componentanalysis (PCA) was also applied to identify the groupings in the set of samples.As a result of this study, it is observed that the raw clays and ceramic sampleshave minerals of montmorillonite, quartz, feldspars, pyroxene, calcite and hematite atdifferent amounts. From the mineralogical and elemental data, it is concluded that thecolor variations are resulted from the calcium element occurring in pyroxene mineral.In the light colored samples, amount of this element and mineral is high whereas it islow in red colored ones.From the interpretation of elemental data by statistical methods, it is observedthat a classification among the Demirci samples is possible according to the functionof the pottery. In addition, classification among ceramics from two different regionsis possible by the interpretation of chemical analysis, even though the ceramics havethe same morphological properties of the same period.
Benzer Tezler
- Chemical characterization and provenance studies of archeological samples
Arkeolojik eserlerin kimyasal analizleri ve köken tayini
IŞIK RIZA TÜRKMEN
Yüksek Lisans
İngilizce
2003
Kimyaİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiKimya Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN ERTEN
- Berrak nar suyu konsantrelerinde işleme sonrası oluşan tortunun kimyasal karakterizasyonu
Chemical characterization of sediment formed post-bottling in clarified pomegranate juice and concentrates
DİLARA YALMANCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Gıda MühendisliğiSakarya ÜniversitesiGıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. OKTAY YEMİŞ
- Chemical characterization of hurma olive grown in Karaburun peninsula
Karaburun yarımadasında yetişen hurma zeytininin kimyasal karakterizasyonu
AYŞE BURCU AKTAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2013
Gıda Mühendisliğiİzmir Yüksek Teknoloji EnstitüsüGıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA BANU ÖZEN
DOÇ. DR. FİGEN TOKATLI
- Fıstık çamı (Pinus pinea) kozalak, odun ve ibrelerinin kimyasal karakterizasyonu
Chemical characterization of cones, wood and needles of Pinus pinea
OKTAY GÖNÜLTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Ormancılık ve Orman Mühendisliğiİstanbul ÜniversitesiOrman Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUALLA BALABAN UÇAR
- Chemical characterization of micronutrients in the atmospheric particles over the Eastern Mediterranean: Bioavailability and impact of atmospheric inputs on marine productivity
Doğu Akdeniz atmosferik parçacıklarında mikro besin tuzlarının kimyasal karakterizasyonu: Biyokullanılabilirlik ve atmosferik girdinin denizsel üretkenliğe etkileri
GÜLTEKİN YILMAZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2016
Deniz BilimleriOrta Doğu Teknik ÜniversitesiOşinografi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA KOÇAK