Geri Dön

11 Eylül sonrası ortamda (2001-2003) ABD milli güvenlik stratejilerinin, Türkiye Cumhuriyeti milli güvenlik stratejilerine etkileri

The impacts of the U.S. national security strategies upon the natinal securuty strategies of The Turkish Republic in the era. (btw.2001-2003), after the 9/11 attacks

PDF İndir

  1. Tez No: 207296
  2. Yazar: İHSAN TUNCER DABANLI
  3. Danışmanlar: PROF.DR. HALE ŞIVGIN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Tarih, Uluslararası İlişkiler, History, International Relations
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2007
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Gazi Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 180

Özet

Türkiye Cumhuriyeti'ni, özellikle kinci Dünya Savası'nın hemen sonrasında Sovyetler Birligi'nin Türk Bogazları üzerinde istekleri oldugunu açıklamasından itibaren, ?güvenlik stratejisi baglamında? tarihsel olarak en fazla etkileyen ülke Amerika Birlesik Devletleri olmustur. Söz konusu etkileme, ?iki kutuplu? dünya düzeninin hüküm sürdügü neredeyse tüm dünya ülkelerinin güvenlik endiseleri gerekçesiyle ?kutuplardan? birinde yer almak zorunda kaldıgı Soguk Savas döneminde, yani ABD'nin kendi güvenlik algılayısı dogrultusunda olusturmus oldugu ?güvenlik stratejileri perspektifinde? tek yönlü olarak gerçeklesmistir. ABD'nin Türkiye'yi tek taraflı etkileme durumu, Sovyetler Birligi'nin dagılmasından sonra ABD'nin ?tek kutuplu süper güç? haline geldigi ve bu pozisyonu çerçevesinde ?dünya düzenine? yön verme adına kendini daha güçlü hissettigi ?Soguk Savas sonrası dönemde? ise; ABD'nin Balkanlar, Kafkasya ve Orta Asya bölgelerindeki çıkarlarının gerçeklesmesinde Türkiye'yi ?ortak? konumunda görmesi nedeniyle, ?çift taraflı etkilesim? niteligine dönüsmüstür. Söz konusu ?çift yönlü? güvenlik stratejisi etkilesimi tarihin kilometre taslarından ve küresel düzenin olagan durumdan çıkarıp, bilinen parametre ve dinamikleri kökünden etkileyen 11 Eylül olaylarından sonra karsılıklı etkilesimin iki boyutlu döngüsünden, her yüzeyinin baska bir yöne baktıgı ama aynı gövdeyi besledigi ve temsil ettigi, (sekilsel olarak ifade etmek gerekirse, farklı yöne bakan bir çok yüzeyinin olmasına ragmen tek ortak gövdeye sahip bir elmasla ifade edilebilecek nitelikteki) bir iliski sekline dönüsmüstür. ABD'nin 11 Eylül 2001 sonrası ?terörizmle mücadele? faaliyetlerinin ilk hedefi Afganistan olmustur. Türkiye, Afganistan'da askeri harekâtın sonrasında istikrarın saglanması amacıyla olusturulan ISAF istikrar gücüne 2002 yılında asker göndererek, ABD'nin kendi güvenlik stratejisi kapsamında Afganistan'da olusturmak istedigi düzenin oturmasına katkı saglamıstır. Bu katkı aynı zamanda Türkiye'nin kendi ?güvenlik endiselerini? ve ?güvenlik algısını? ABD paraleline getirerek, söz konusu dönemdeki milli güvenlik stratejisini bir anlamda, ABD'nin güvenlik stratejilerinin etkisi altında saptamak zorunlulugunda olmak manasına da gelmektedir. ABD, Afganistan Savası'nın hemen sonrasında ?kitle imha silahları bulundurdugu? ve ?terörizme destek verdigi? iddiasıyla Irak'a savas açma girisimlerine baslamıstır. Bu kapsamda ABD, uluslararası alanda diplomasi yapma, kamuoyu olusturma ve askeri koalisyon teskil etme faaliyetlerine girismistir. Söz konusu süreçte ABD'nin Türkiye'den en fazla destek bekledigi konu, Türk topraklarına ABD askerlerinin geçici olarak konuslanmasına yönelik iznin alınması hususunda olmustur. ABD'nin Irak'a yönelik savas hazırlıkları, Türkiye'nin kendi ?güvenlik kaygıları? çerçevesinde uzun yıllar mücadele verdigi PKK terörü sorununu, savas sonrası muhtemel etkileri yönüyle ele almasına ve bu kapsamda Irak kuzeyinde Türk askeri bulundurma ihtiyacını ortaya çıkarmıstır. Ancak, 1991'deki 1. Körfez Savası'ndan beri ABD kontrolünde ?bagımsız? bir yönetime kavusmak için adım adım ilerleyen Barzani ve Talabani grupları tarafından; bagımsızlık çabalarına engel olacagı gerekçesiyle, Türk askerinin Irak kuzeyine gelme istegine tepki göstermesine sebep olmustur. Irak Savası baslangıcında Türkiye, ABD askerlerinin Türk topraklarını kullanarak Irak'a geçmeleri için ihtiyaç duydugu liman ve hava alanların hazırlanmasına TBMM'nin aldıgı tezkere (6 Subat 2003) ile onay verse de, ABD'nin ?güvenlik kaygıları?nın Türk kamuoyunda paylasılmaması nedeniyle ABD askerlerinin Türkiye'de konuslanmasına izin veren ikinci tekere (1 Mart 2003 Tezkeresi) TBMM tarafından reddedilmistir. ABD'nin hiç beklemedigi bir sonuç olan ret kararı zamanla, ABD'li yetkililerince elli yılı askın Türkiye-ABD iliskilerini sorgulamasına, iliskiler çerçevesinde olusan ?ittifaklık? hatta ?stratejik ortaklık? gereklerinin yapılmadıgı düsüncesinin olusmasına, söz konusu iliskiler çerçevesinde ABD'nin kinci Dünya Savası'ndan beri zor zamanlarında Türkiye'ye yaptıgı yardımların ?karsılıgının alınamadıgı? ve bu nedenlerle ?Türkiye'nin hata yaptıgını kabul etmesi gerektigi? gibi yaklasımların ortaya çıkmasına sebep olmustur. TBMM, 1 Mart Tezkeresi reddinden çok kısa bir süre sonra, ABD'nin yeni talepleri dogrultusunda Irak Savası'nda ABD'ye katkı saglamak maksadıyla, ?Türk hava sahasının kullanılması? iznini veren tezkereyi 20 Mart 2003 tarihinde kabul etmistir. Bu Türkiye'nin ABD için 2003 yılında TBMM'ye getirdigi üçüncü tezkere olmustur. ABD yetkilileri, Türkiye'nin büyük riskleri üstlenerek kabul ettigi üçüncü tezkere sonrasında, tezkerenin yetki vermesine ragmen güvenlik gerekçeleriyle Türkiye'nin Irak kuzeyine inmesini istemediklerini ifade etmistir. Türkiye'nin o günkü sartlar çerçevesinde ABD'nin talebi dogrultusunda Irak kuzeyine girmeme kararı ?stratejik ortak? lıgın geregi olarak kabul edilse de, bu aynı zamanda ABD'nin 11 Eylül sonrası süreçte çok defa yaptıgı, Türkiye'nin güvenlik stratejisine müdahalelerden biri olarak da degerlendirilebilir. Üçüncü tezkereden sonraki dönemde, Irak`da artan siddet olaylarını azaltmak ve yeni bir devlet kurulmasına destek saglamak maksadıyla olusturulacak ?istikrar gücü? için ABD bir kez daha, (2003 yılı için düsünülürse dördüncü kez) asker talebinde bulunmustur.TBMM ?stratejik ortaklık? çerçevesinde 7 Ekim 2003 tarihinde ABD'nin talebine onay vererek müttefikligin geregini yerine getirmistir. Ancak bu kez Kürt grupların baskısı ve Iraklı muhaliflerin istegi dogrultusunda ABD, Türkiye'den ?asker gönderme? isteginden vazgeçmesini istemis ve Türkiye bir kez daha ABD güvenlik yaklasımlarının etkisi altında kararını gözden geçirerek, Kasım 2003'de Irak'a ?asker gönderme? kararını uygulamayacagını kamuoyuna açıklamak zorunda kalmıstır. Sonuç olarak 11 Eylül sonrası dönemde ?terörizmle mücadele? kapsamında olusturdugu ve uzun vadede küresel dünya düzenini yeniden sekillendirmeyi amaçlayan ABD Güvenlik Stratejilerinin uygulamaları, Türkiye Cumhuriyeti'nin Güvenlik Stratejileri'ni önemli oranda etkileyerek, Türkiye'nin kendi güvenlik kaygıları dısında uygulamalar yapmasına sebep olmustur. Bu sonucun ortaya çıkmasında, Türkiye-ABD iliskilerinin dayandıgı parametreler olan ve iliskilerin basladıgı süreç boyunca Türkiye aleyhine gelisen ekonomik, askeri ve teknolojik yardımların önemli oranda katkısı bulunmaktadır. Ekonomik, askeri ve teknolojik dengesizlikler ortadan kaldırıldıgı takdirde, Türk-ABD Güvenlik Stratejisi etkilesimleri, sadece ABD'nin ?dünyaya düzen verme? güvenlik felsefesi yaklasımının tesirinde degil, Atatürk'ün ?Yurtta Sulh Cihanda Sulh? güvenlik felsefesi temeline de dayanan bir düzlemde cereyan edebilecektir.

Özet (Çeviri)

The United States of America (USA) has become the most effective country upon the Turkish Republic considering the historical issues related to the ?Security strategy?, since announced thet Soviet Union had requests on Bosporus just after Second World War. Subject impacts had occurred in one-way within the ?Secrity Strategy Perspective? provided by US?s own security issues in the cold war are while ?Double pole? word order was dominant and almost all countries were forced to take place in either side of ?the poles? due to security concerns. In ?the era after the Cold War? when USA felt much more powerful to rule the ?world order? as Soviet Union collapsed and USA had become ?the super power?. Thus, USA?s one-sided impact turned to be ?two-sided? due to its consideration of Turkey as a ?partner? in order to fulfill the interests at the Balkans, Caucasia and the Middle East. ?Two sided? security strategy impact was one of the cornerstones of history and turned to be a relationship while the global system changed from the usual, as double-sided impact with two dimensions after the 9/11 attacks which greatly affected all known parameters and dynamics, to ?each side directed to another direction? (It can also be described as a diamond which has the same body but sides looking at different directions as a figure) but supporting and representign the same root. Afgahanistan was the first objective of the USA?s ?anti-terrorism campaign? after 9/11. Turkey provided support to strengthen the order that USA desired to establish by supplying militry units to the ISAF stability forces which was established in Afghanistan for stability after military campaign in 2002. In a way, national security strategy in the subject era, as a support was also meant to determine the Turkey?s own ?securty concerns? and ?security perception?, parallel with USA?s. USA prepared to declare war against Iraq, claiming ?the existence of mass destruction weapons? and ?support of terrorism? just after the Afghanistan War. Within this issue, USA commenced establishing international diplomacy efforts, public opinion and military coalition. USA?s most wanted issue from Turkey was temporary locating USA militry in Turkey. USA?s preparation for Iraq War has been brought out needs for evaluating the upcoming possible effects after war concerning PKK terrorism problem which was fought against within Turkey?s own ?security concerns? anda deploying Turkish military to north of Iraq. However, the possible deployment of Turkish Armed Forces military units to the north of Iraq caused opposition from Barzani and Talabani groups, for preventing independence efforts, which are advencign to set up an ?independent? government under the control of USA since the 1st Gulf War in 1991. In the threshold of the Iraq War, although the official letter issued by the Grand National Assembly (6 February 2003), Turkey had permitted the port and airfields to be prebaped which were required by the USA in order to transit while going to Iraq; concerning that USA was not sharing the ?security concerns? wiht the Turkish public opinion, the second official letter which should have permitted the deployment of US military units in Turkey was rejected by the Turkish GNA (1 March 2003). The rejection which the USA unexpected, consequently caused the reevaluation of the 50 years of Turkey-USA relationship, the idea of not accomplishing ?alliance? or even ?strategic partner? requirements by the US authorities. Within subject relations such ideas were popped up that USA was not ?paid back? due to its aids to Turkey in hard times since the Second World War and that ?Turkey must accept its failure?. The GNA, just after rejecting the official letter issued on the 1st of March, in order to support USA in the Iraq War with the new requests, had accepted the official letter which permits the USA to utilize the ?Turkish airspace? in 20 March 2003. This was the third official letter of Turkey that was for the USA which was discussed in GNA in 2003. After Turkey?s acceptance of the third official letter under great risks even the official letter permitted, US authorities said that they were not willing Turkey to transit to the north of Iraq due to security concerns. Although at than times the decision of not transiting Turkey to north of Iraq upon the rewuest of USA was considered to be a reason of ?strategi partnerslip?, it can be evaluated as, at the same time, one of the US inter ferences to Turkey?s security strategy, where many others did after the era of 9/11 attacks. Upon the period of the third official letter, once again (When considered for 2003, it was the fourth request) USA requested military units from Turkey for formingi a ?stability force? that wolud support to establish a new country and reduce the violence in Iraq. The GNA, within the ?strategic partnership?, has accepted the US request and fulfiiled the requirements of the Alliance. However this time, through the pressure of the Kurdish groups and Iraqi opponents requests, USA wanted Turkey to cancel its desire to ?deploy military units? and once again Turkey evaluated this decision within the influence of US security concerns and on November 2003, was forced to announce that the public opinion not to execute the ?deployment of military units?. As a conclusion, US security strategy practices, established within ?antiterrorism? after 9/11 attacks, that were aimed to shape the global world order in long term; affected the Turkish Republic?s security strategies in a great scale and caused Turkey to make applications other than own security concerns. The parameters that Turkey-USA relations are based on, unbalanced economic, militaric and technologic support (aid) to Turkey since the period that relationship commenced, had great influence in achieving such an outcome. In case the economic, military and technologic support (aid) are eliminaed, the Turkish-US security strategy interactions, will not be under the influence of USA?s ?changing world order? security philosophy but will result in such situation as stated in Atatürk?s ?Peace at Home, Peace in the World? security philosophy.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    231057

    11 eylül sonrası ABD'nin güvenlik politikası ve dünyaya etkileri

    The impact of USA security politics after september 11 on the world

    EKİP KALIR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2008

    Uluslararası İlişkilerKocaeli Üniversitesi

    Uluslararası İlişkiler Bölümü

    PROF. HASRET ÇOMAK

  2. Tez No

    279204

    Konstrüktivist bakış açısı ile soğuk savaş sonrası dönemde Türk dış politikası

    Turkish foreign policy, post-Cold War era, a constructivist approach

    İSKENDER ÜNAL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2011

    Uluslararası İlişkilerSakarya Üniversitesi

    Uluslararası İlişkiler Bölümü

    YRD. DOÇ. DR. NESRİN KENAR

  3. Tez No

    881066

    Ak Parti döneminde Türkiye-Afganistan ilişkileri

    Turkey in the Ak Parti era -Afghanistan relations

    SHUJAUDDIN KARVANBASHI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Uluslararası İlişkilerAtılım Üniversitesi

    Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. NİLGÜN ELİKÜÇÜK YILDIRIM

  4. Tez No

    736638

    Uluslararası ilişkilerde değişen güvenlik anlayışı ve Türkiye'nin siber güvenlik stratejileri

    Changing understanding of security in international relations and Türkiye's cyber security strategies

    ATALAY ÖCAL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Uluslararası İlişkilerTrakya Üniversitesi

    Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SİBEL TURAN

  5. Tez No

    348931

    Asimetrik tehdit ve savunma sanayisine etkileri

    Asymmetric threat and effects on defense industry

    MUZAFFER ÜNSALDI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Savunma ve Savunma TeknolojileriHarp Akademileri Komutanlığı

    Savunma Kaynakları Yönetimi Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. FAHRİ ERENEL

Geri Dön