El-ibane örnekliğine göre El-eş'ari'nin kelamcılığı
Al-ash'ari as a theologian based on the example of Al-ibana
- Tez No: 211979
- Danışmanlar: DOÇ.DR. HASAN HÜSEYİN TUNÇBİLEK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Harran Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Keman Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 82
Özet
el-Eş'ari 260/873 tarihinde Basra'da dünyaya geldi. Mutezili alim olan Ebu Ali el- Cubbai (v.303/915) den ilk eğitimini aldı. el-Eş'ari, kırk yaşına kadar Mutezili mezhebine bağlı iken gerek hocası ve etrafındaki kelamcılarla tartışmasından ve gerekse ortamda yaşanan siyasi değişimin bir sonucu olarak bu mezhebi terk ederek o dönemde Ahmed b.Hanbel'in şahsında taraf bulan selefi anlayışa geçmiştir. Bunun sonucu olarak el-İbane adlı eseri yazmış ve daha önceki mezhebi anlayışı olan Mutezile anlayışını eleştiriye tabi tutarak yeni anlayışını savunmaya çalışmıştır. Bunu yaparken Mutezili anlayışta kullandığı kelami yöntemi tamamen terk etmeyerek yeni anlayışı olan selefiliğe bunu taşımış ve daha önceleri bu yönteme olumlu bakmayanların arasında ilkin tepkilere neden olsa da sonraları bunu kullanılır hale getirmiştir. Eş'ari'nin, eseri olan el-İbane'de selefiliğin kendi zihin yapısını oluşturmaya çalışırken kullandığı doğrulama argümanlarını yoğun bir şekilde kullandığı görülmektedir. Fakat bunun dışında eserde Mutezili anlayışın kullandığı kelami yöntemin akli delillendirme metodu da çokta baskın olmayacak bir şekilde mevcuttur. Bu, Eş'ari'nin selefilikten farklılaşan ve daha sonraları da kendi mezhebi anlayışını oluşturmasına neden olan amil olarak görülebilir. El-İbane adlı eserde ayetler, hadisler, sahabe anlayışı ve İslam toplumunun Hz. Peygamberden edindiği gelenekler delil olarak sunulmakta ve Mutezile anlayışı bu noktadan eleştiriye tabi tutulmaktadır. el-İbane'deki el-Eş'ari'de meydana gelen değişimin daha tam olarak mecrasını bulmadığı onun daha sonraları yazmış olduğu el-Luma adlı eserinden anlaşılabilir. El- Luma'da yazar, anlayışını savunmada kullandığı metodunu el-İbane'de kullandığından büyük bir oranda farklılaştırarak selefi anlayışın savunuculuğundan sıyrılıp kendine ait yeni bir kelami anlayış ortaya çıkarmıştır. Bu yeni eserinde selefilik yönteminin kullandığı nass kaynaklı yöntemlerin yerine Mutezilenin kullandığı akli metoda başvurarak değişimin kendine özgü bir yapıya dönüşmesini sağlamıştır. Bu onun selefi anlayışı Mutezileden aldığı kelami yöntemin içerisinde yeniden üretmesinin bir sonucu olduğu söylenebilir.
Özet (Çeviri)
Al-Ash?ari was born in Basra in 260 H./873 A.D. His first teacher was the Mu?tazilite scholar Abu `Ali al-Jubba?i (d. 303/873). al-Ash?ari himself was also a Mu?tazili up to the age of forty. However, as a result of discussions with his master and people around him and also of the political developments taken place within his environment, al-Ash?ari left Mu?tazilism and converted to Salafism which was gaining momentum around Ahmad b. Hanbal?s personality. Al-Ibana was the outcome of this change, on the one hand criticising the Mu?tazili position and on the other, defending his new position. It prompted an interesting methodological shift with regard to Salafism due to the fact that al-Ash?ari had fortified his newly taken Salafi position with the same Mu?tazili theological method that was previously opposed to by many but later accepted by most as a proper theological method. It can be seen that, in al-Ibana, al-Ash?ari used intensively the Salafi arguments that they themselves followed in trying to establish the mind set of Salafism. However, apart from this, he also used, though not frequently, the Mu?tazili theological method applied in rational reasoning. This can be seen as the cause that differentiated al-Ash?ari from Salafism and later gave way to establish his own theological understanding. In al-Ibana, verses, hadiths, narrations from the Companions and the Prophetic traditions of the Muslim community are presented as evidence and the Mu?tazili position is criticized from these aspects. It can be deduced from the late work of al-Ash?ari, al-Luma?, that al-Ash?ari?s position in al-Ibana was not the final point in change of opinion. In al-Luma?, the author has drastically changed his defensive method used in al-Ibana by which put himself away from the Salafi position and established his own theological understanding. In this new work, instead of using the Salafi methods originated from nass, he used the Mutazili rational method which transformed his shift into a distinctive form. It can be concluded that this new form was the result of reproducing the Salafi understanding within the Mu?tazili theological method.
Benzer Tezler
- El-'Avtebî'nin Arap sesbilimi, sözcükbilimi ve gramerine katkıları -el-İbâne örneği-
Al-Avtaby's contributions to Arabic phonetics, lexicology and grammar -The example of al-Ibana-
LÜTFİ ÖZBEY
Doktora
Türkçe
2023
DilbilimBayburt ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULKADİR YILMAZ
- Ebu'l-Hasan el-Eş'ari'nin 'el İbane an Usuli'd-Diyane' adlı eserinin tercümesi ve 'Feal-i İbad' konusunun değerlendirilmesi
Başlık çevirisi yok
MAHMUT TAŞYAPAN
- Mekkî b. Ebî Tâlib ve el-İbâne an Meâni'l-Kırâât adlı eseri
Makk? ibn Ab? T?lib and his work ?al-Ib?na 'an Ma'?n al-Qir?'?t?
MAHMUD ŞEVKET ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
DinUludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM ÇELİK
- Mütekaddimîn dönemi Eş'arî kelâm âlimlerinin tasavvufa bakışı (İbn Fûrek örneği)
The perspective of predecessor Ash'ari kalam scholars to sufism (Sample of İbn al-Furak)
ŞABAN ARĞUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
DinDicle ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA YÜCE
- Eşʻarîlik mezhebi ve Eşʻariliğin ortaya çıkışı
Ash'ari sect and the emergence of Ash'ariism
BAHMAN KAKABDULLA AHMED
Yüksek Lisans
Arapça
2024
DinHarran ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KADRİ ÖNEMLİ