Saddam sonrası Irak'ta şiilerin yeni konumları ve Körfez ülkeleri üzerindeki olası siyasal etkileri
The new status of shiis in post Saddam Iraq and its possible political impact on gulf countries
- Tez No: 218979
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. FIRAT PURTAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Siyasal Bilimler, Uluslararası İlişkiler, Political Science, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Şii, Arap Körfez Ülkeleri, Kalıcı Anayasa, Mezhepsel Çatışma, Irak, Shiite, Arab Gulf States, Permanent Constitution, Sectarian Conflict, İraq
- Yıl: 2008
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Bölümü
- Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 202
Özet
Hz. Ali ile Muaviye arasında çıkan hilafet kavgası, İslam âleminde derin bir yara açmıştır. O tarihten itibaren Müslümanların arasındaki birlik beraberlik sarsılmaya başlamış ve yeni bir mezhebin ortaya çıkmasına neden olmuştur.Yeni ortaya çıkan mezhebe Şia adı verilmiştir. Sia mezhebi Hz.Ali-Muaviye arasında gerçekleşen hilafet kavgasından sonra taraftar kazanmaya başlamıştır. Ancak Şiilerin onbirinci İmamı olan Hasan Al-askeri'nin bir erkek çocuğunun olmaması nedeniyle Şiiler, politika ve devlet işlerinden uzak durmayı tercih etmişlerdir. Çünkü bazı Şii din adamlarının geliştirdiği tezlere göre onbirinci İmamın bir oğlunun bulunduğunu iddia etmişlerdir. Ayrıca onikinci imam olan Muhammed Mehdi'nin gizlilik dönemine girdiğini savunmuşlardır. Böylece yeni oluşan teze göre Şiilerin liderliğini yapacak olan Mehdi ortaya çıkıncaya kadar politikadan uzak duracaklardır. Ancak Şah İsmail döneminde, Safevlerin Şia mezhebini devletin resmi mezhebi olarak ilan etmeleriyle birlikte Şii-Sünni çatışmasına farklı boyutlar kazandırmıştır.Çağdaş Irak devleti kurulduğunda Iraklı Şiiler politikadan uzak durma eylemlerini sürdürmekteydiler. Iraklı Şiiler 1921 yılında İngilizlerin himayesinde yeni oluşan çağdaş Irak devleti işgalci bir tarafın gözetiminde kurulduğu için devletin yeni kurulan müesseslerinde yer almamayı uygun bulmuşlardır. Daha sonra Irak'ta Baas partisi iktidara geldikten sonra hem Baas iktidarı tarafından dışlanmışlardır hem de kendileri de Baas rejimini dinsiz olarak gördükleri için Baas partisinin iktidarına karşı gelmişlerdir. Ayrıca o dönemde Şiilerin en büyük Mercii olan Ayetullah Al-hui'nin; Şii din adamının politikaya karışmama görüşünü savunmaktaydı. Al-hui'nin bu görüşü Şiilerin pasifleşmesine neden olmuştur.9 Nisan 2003 tarihinden itibaren Saddam Hüseyin'in devrilmesinden sonra Irak'ta oluşan yeni düzende Şiiler var güçleriyle yer almaya çalışmışlardır. Çağdaş Irak devleti kurulduğu gibi politikadan uzak durmamışlar bu sefer işgalci güçlere karşı gelmemişlerdir tam tersine ABD ile işbirliği yapmışlardır. Bu işbirliği de Sistani'nin ısrarıyla gerçekleşmiştir. Şiiler özellikle yeni anayasanın hazırlanmasında büyük rol üstlenmişlerdir. Şiiler kalıcı anayasada o kadar etkili olmuşlar ki isteklerini tek tek Kalıcı Anayasada sıralayarak yasallaştırmışlardır.Iraklı Şiilerin bu yeni konumları, körfez ülkeleri üzerindeki Şiilere olumsuz yansımaya başlamıştır. Çünkü bu ülkelerdeki Şiiler birçok haklarından yoksun bırakılmışlardır. Baskı altında olan, devletin müesseselerinden dışlanan ve dini törenlerini özgürce yapabilme imkânını bulamayan Arap körfezli Şiiler, Iraklı Şiileri örnek almaya ve bulundukları ülkelerin rejimlerine karşı baskı uygulamaya başlamışlardır.2003 sonrası Irak sadece Körfez ülkeleri üzerindeki etkileriyle sınırlı kalmayacak aynı zamanda Orta Doğu'da büyük roller üstlenmesi öngörülmektedir. Şiilerin böyle bir konuma gelmelerini, ABD'nin radikal Sünnilere karşı tutumu ve Şiileri açık bir şekilde desteklemesine bağlayabiliriz.
Özet (Çeviri)
The dispute over caliph position between (Hz.) Ali and Muawiya has caused severe damage in the Muslim world. This dispute has shaken the unity among Muslims and resulted in the formation of a new sect.This new sect is called Shiism. This new sect gained momentum and supporters after the dispute. The eleventh Imam Hassan Al-askeri did not have a male child and this lead the Shia members to prefer to stay away from politics and government affairs, because according to some of the theses developed by a number of Shii clerics, the eleventh Imam should have a male child. The clerics have also claimed that the eleventh Imam (Al-Mahdi) who will lead the Shii?s, has entered a phase of secrecy. Thus, according to this newly formed thesis the Shii?s will stay away from politics till the awaited eleventh Imam will emerge. But in Persia after the Shah Ismail had declared Shiism as the formal religion of the state, the conflict between Sunni?s and Shii?s took a new turn.When modern Iraq was formed, the Shii?s were still keeping their stance of not getting involved in politics. Especially in 1921 when Iraq was under the British mandate and the modern Iraqi government was formed under the English supervision, and not to take part in those governmental institutions that were formed by the occupation forces was seen as the right choice by them. Later on when the Baath party came to power, the Shii?s were excluded and also the Shii?s accused that regime of being infidel and stood against its power. One other factor that led Shiism to passivity was the view of Al-hui who was the most prominent reference of Shiism at that time. Al-Hui believed that it is not appropriate for a Shii cleric to get involved in politics.Since 9 April 2003, after Saddam Hussein was toppled a new environment was formed in Iraq in which the Shiis do their best to gain political power. In contrast to 1921, this time the Shiis did not stay away from politics and did not oppose the occupation forces; instead, they cooperated with the USA and formed the majority of the newly formed government of current Iraq. This Shii cooperation with USA was due to Al-Sistani?s assertion. In the preparation of the new Iraqi constitution, the Shiis played a major role and they were so influential that they succeeded in including all their demands in the permanent Iraqi constitution as permanent laws.This new status of Iraqi Shiis has negatively affected the Shiis in the gulf countries in the Middle East, because many Shii citizens in those countries have given up many of their rights to their states such as performing religious ceremonies and participation in the government. Now they have started to pressure their governments after observing the Shiis in Iraq. The effects of post 2003 Iraq were not limited to the gulf countries alone, but to the whole region of the Middle East. The support that the Shiis get from the USA in Iraq and in the eradication operations of Sunni radicals played a great role in Shiism?s gaining this status in Iraq.
Benzer Tezler
- Saddam sonrası Irak'ın yeniden yapılanma sürecinde Şiilerin rolü
Role of the Shiites in restructuring of Iraq after Saddam
NESRİN CANSEVER
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Uluslararası İlişkilerMarmara ÜniversitesiOrtadoğu Siyasi Tarihi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ŞEBNEM GÜLFİDAN
- İran İslam Cumhuriyeti'nin Irak Politikası (2003-2022)
Iraq Policy of the Islamic Republic of Iran (2003-2022)
ABDULSELAM ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Uluslararası İlişkilerÜsküdar ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÖKSER GÖKÇAY
- Saddam sonrası dönemde Irak, Türkmenler ve Kerkük
Iraq after Saddam, Turkmens and Kirkuk
BİLGAY DUMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Uluslararası İlişkilerKırıkkale ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. ŞENOL KANTARCI
- Saddam Hüseyin sonrası Irak'ta yeni siyasal yapı ve Türkmenler
New political structure and the state of Turkmen in Iraq after Saddam Hussein
OĞUZHAN TUFAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Uluslararası İlişkilerBeykent ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GONCA BAYRAKTAR DURGUN
- Saddam Hüseyin sonrası Irak'ın yapılanmasında İran'ın mezhepsel etkisi
Iran's sectarian influence in Iraq's construction after Saddam Hussein
MURAT YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Uluslararası İlişkilerYalova ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. GÜL TUBA DAĞCI