Mu'tezile görüşüne temel teşkil eden âyetlerin tahlili (Keşşâf ve Medarik örneği)
Mu?tezile sight foundation to form âyets analytical (Keşşâf and Medârik for example)
- Tez No: 219908
- Danışmanlar: PROF. DR. ABDULBAKİ GÜNEŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2008
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 156
Özet
İslâm'ın birinci asrından itibaren gerek dinî, gerekse siyasî nedenlerle ortaya çıkmaya başlayan mezhepler arasında Mu'tezile mezhebini de görüyoruz. Mu'tezile'nin doğuşu hakkında birçok rivâyet zikredilmişse de mürtekib-i kebireyle ilgili bir sual Hasan-ı Basrî'ye sorulduğu, Basrî buna cevap vermeden Vâsıl b. Ata öne çıkarak el-menzile beyne'l-menzileteyn teorisini gündeme getirdiği ve bu olayla da hocasından ayrılıp mezhebini kurduğu şeklinde ki rivâyet birçok temel kaynakta zikredilmektedir. Mu'tezile ekolü Vâsıl b. Ata ile kurulmuş olup, Basra ekolünün kurucusu Ebu'l-Hüzeyl el-Allâf ve Bağdat ekolünün kurucusu Bişr b. el-Mu'temir ile de sistemleşme aşamasını tamamlamıştır. Mu'tezile'nin tüm fikrî düşüncesi ve felsefesi, asıllar (usûl) adını verdikleri şu beş ilke üzerinde şekillenir: Tevhid, adâlet, va'd ve vaîd, el-menzile beyne'l-menzileteyn ve emri bi'l-maruf ve nehyi ani'l-münker. Mu'tezile, tartışmalarının tümünü bu ilkeler çerçevesinde yapmıştır. İslam'ın ilk ve en temel kaynağı olması hasebiyle Kur'ân-ı Kerim, her İslam mezhebinin ya da fırkasının başlıca kaynağı durumundadır. Kuşkusuz Mu'tezile de kendi meşruiyet zeminini Kur'ân'da aramıştır. Dolayısıyla Mu'tezile, i'tizâlî anlayışla Kur'ân'ı yorumlama, tefsir yöntemleri geliştirme ve murad-ı ilahiyi anlama gayretlerini en önemli hedefleri arasına koymuştur ve temel ilke olarak gördükleri usûl-i hamse'yi Kur'ân âyetlerine dayandırarak tavizsiz bir şekilde savunmuştur. Miladî 1075 yılında Hârizm şehrinin Zemahşer kasabasında dünyaya gelen Mahmud b. Ömer b. Muhammed b. Ömer el-Harizmî ez-Zemahşerî de Mu'tezilî bir müfessir olup, el-Keşşâf adlı tefsirinde Mu'tezilî fikirleri hararetle savunmuş ve âyetleri hep bu düşünceye uygun olarak yorumlamıştır.Miladi 13. yüzyılda Semerkand Bölgesinde yaşamış olan Hâfızu'd-Dîn Ebu'l-Berekât en-Nesefî ise; Maturidî bir âlim olup vucuda getirmiş olduğu birçok eseri arasında daha çok tefsiri itibar görmüş ve telif edildiğinden itibaren en fazla okunan tefsirlerden olmuştur. Ancak âlimler; Nesefî'nin, Zemahşerî'nin tefsirinden çok fazla alıntılar yaptığını, hata tefsiri Keşşâf'ın bir özeti olarak kabul edilebileceğini de söylemişlerdir. Ancak özet olduğunu söyleyebilmek için iki tefsirin fikirsel anlamda aynı özellikleri taşıması gerekir. Dil açısından Nesefî'nin Tefsiri, Keşşâf'la aynı olduğu için bu yönüyle özet kabul edilebilir. Ancak kelâmî ve fikhî açıklamalarda Nesefî Keşşâf'ı kendi kelâmî ve fıkhî mezhebinin potasından geçirerek, fikirlerini süzerek kendi fikirlerini yansıtacak şekilde tekrar düzenlemiştir. Öyle ki bazen Zemahşerî'nin tefsirinde i`tizâlî bir açıklama olmadığı halde Nesefî'nin i`tizâlî tenkitte bulunduğunu, kendi mezhebinin görüşlerinin savunuculuğunu yaptığı görülür.Sonuç itibarıyla Nesefî, Zemahşerî'nin tefsirinden büyük ölçüde istifade ederek kendi tefsirini oluşturduğu halde kelâmî yönlerde kendi mezhebine uymayan görüşleri eleştirmekten çekinmemiş, kendi mezhebinin düşüncelerini âyetlerle desteklemeye çalışmıştır.
Özet (Çeviri)
We are seeing mu?tezile sect inthe sects which hare been coming into beeing dve to the both of the religrovs and political reasons. Since İslam?s first century, too. Althovgh abovt Mu?tezile?s birth alot of rumor were declared, when a gvestion was askedto Hasan Basrî abovt mürtekib-î kebire, befare Basrî answered that, Vasıl b. Ata had put on the agenda el-menzile beyne?l-menzileteyn the ory after that case he seperated from his hadja and he set up his sect?s romor was de clared in a olf of basic sovrces. Mu?tezile sect was set up by Vasıl b. Ata and campleted by Ebu?l-Hüzeyl el- Allaf who set up Basra sect and Bişr b. el-Mu?temir who set up Bağdat sect. The whok idea thavght and philosophy of Mu?tezile are formed on thaf fire principles whicis called usul: Tevhid, adâlet, va?d ve vaid, el-menzile beyne?l-menzileteyn ve emri bi?l-maruf ve nehyi ani?l-münker. Mu?tezile hadmade all of the discusons in this principles frame with the reason of Kur?ân?ı Kerim?s being İslâm?s first and the most basıl sovrce itis of the İslâm sects of fıkras main sovrce undovbtfully Mu?tezile had savght his own ideas basic in Kur?ân. Consegventyly Mu?tezile with ispe cial to his own understanding had put in terpreting Kur?ân developing tefsir methods and understanding efforts in his most important aimsand he defended to usul-i hamse which they accepted asthe basic principk, relying on Kur?ân?s âyets. Mahmut b. Ömer b. Muhammet b. Ömer el-Harizmî city in 1075, became müfessir, and then a tefsir who was called el-Keşşâf defended Mu?tezili ideas and he always interpreted âyets conveniently to this idea.Hafızu?d-Din Ebu?l-Berekat en. Nesefî who had lived in Semerkand zone in anno domini 13. century became a Maturidi scholar in hıs alot of work tefsir drev one of the most being read tefsir. But seholars had said thaf Nesefî made verymuch guotation from Zemahşerî?s tefsir also they said it covdl be accepted as the summary of the tefsiri Keşşâf, too. But in order to say itwas the summarry, two tefsirs basic ideas shovld be the same. Dveto the fact that Nesefî?s tefsir silangvage as same as Keşşâf?s langvage it can be accepted as a summary. But in the kelâmî and fıkhî explanatrons, Nesefî had interpreted el-Keşşâf dccording to his sect and he had put in orden again with his own ideas. So that althovgh sometimes there was no itizali vexp lanatiun in Zemahşerî?s tefsir, it is being seen that Nesefî had criticized i?tizalî and defensed his own sects ideas.Consegvently althovgh Nesefî put forward his own tefsir by benefiting from Zemahşerî?s tefsir, he had criticized kelâmî direktion ideas which are not suitabk to hisown sect, and he had tried to support his own sects ideas with âyets.
Benzer Tezler
- İbnü'l Melâhimî el-Hârizmî'de Aslah Teorisi
The Theory of Aslah in Ibnu'l Malâhimî al-Hârizmî
HATİCE BETÜL TURGANALI
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MAHMUT AY
- The theological foundations of ethics in ʿAḍuḍ al-Dīn al-Îjī's works: A comparative and analytical study of al-Îjī's and Muʿtazilites' arguments
Adudüddin el-Îcî'nin eserlerinde ahlâkın teolojik temelleri:el-Îcî ve Mu'tezile'nin argümanlarında karşılaştırmalı ve analitik bir çalışma
MOHAMMAD MAKDOD
Doktora
İngilizce
2022
Dinİbn Haldun ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET SÜRURİ
- Mu'tezile ve ehl-i sünnet kelamında ma'dum problemi
The discussion of nonexistence in kalam of mu'tazila and ahl al-sunnah
NAZLI EKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GALİP TÜRCAN
- Eş'ariyye ve Mu'tezile mezhepleri arasındaki kelâmî görüş farklılıkları
Theal differences of opinion between the Mu'tezila and Ash'ariyya sections
CANAN ÜZEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinAğrı İbrahim Çeçen ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SAADET ALTAY
- Sırrı Giridî'nin Nakdu'l-Kelam adlı eseri ve Kelâm ilmindeki yeri
Sirri Giridi's work Naqdu'l-Kalam and its place in the science of Kalam
FATMA SÜMEYYE AKSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinHarran ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET CÜNEYT GÖKÇE