Ali Şir Nevayi'nin Mecalisü'n-Nefayis'i ile Cem Sultan'ın Türkçe Divan'ı arasında ses bilgisi ve ekler açısından karşılaştırma
Compare about voices difference and addition between Ali Şir Nevayi?s Mecalisü?n-Nefayis and with Cem Sultan?s Turkish Divan
- Tez No: 227412
- Danışmanlar: PROF. DR. BİLAL YÜCEL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Ali Şir Nevayi, Cem Sultan, Çağatay Türkçesi, Eski Anadolu Türkçesi, Ses Bilgisi, Ekler, Ali Şir Nevayi, Cem Sultan, Çağatay Turkish, Old Anatolian Turkish, Phonetic, Affixes
- Yıl: 2008
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bölümü
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 411
Özet
Bu tez, Türk dilinin XV. yüzyılda biri doğu (Çağatay) diğeri güneybatı (Oğuz) koluna ait iki eserinin ses bilgisi ve ekler açısından incelenip karşılaştırılmasını konu edinmektedir. Çağatay Türkçesini temsilen Ali Şir Nevayi'nin Türk edebiyatındaki ilk şairler tezkiresi olarak bilinen Mecalisü'n-Nefayis'i, Eski Anadolu Türkçesini temsilen de Cem Sultan'ın Türkçe Divan'ı kullanılmıştır.Çalışma; Ön Söz, Giriş ve Sonuç kısımları hariç 1. Ses Bilgisi, 2. Ekler, 3. Ekler Tablosu olmak üzere üç ana bölümden oluşmaktadır.Ses bilgisi ve ekler bakımından incelenen Mecalisü'n-Nefayis ile Cem Sultan'ın Türkçe Divan'ı ait oldukları XV. yüzyıl Türkçelerinin karakteristik ses ve şekil özelliklerini yansıtmaktadır.Mecalisü'n-Nefayis; Çağatay Türkçesinin belirleyici özelliklerinden gerileyici ünlü benzeşmesi yoluyla meydana gelen yuvarlaklaşmaya, Arapça ve Farsça asıllı kelimelerde görülen ek uyuşmazlığına, ön seste tonsuz ünsüzlerin hâkim olmasına, Türk dili tarihinde önemli bir ses olayı kabul edilen ?bar, bar- bir-? kelimelerinde görülen ön seste b- ünsüzünün kullanılmasına, bir yardımcı fiil olan bol- ve ol- biçimlerinin nesirde bol-, şiirde ol- şekliyle kullanılmasına, ek başında ünsüz uyumuna bağlı olarak G- sesinin bulunmasına ve kimi kelimelerde son seste -G sesinin kullanılmasına, p > f değişmesine, zamir n'sinin genellikle kullanılmayışına, kendine özgü fiil çekimleri ve karmaşık fillerin geniş kullanımına tanıklık etmektedir.Diğer yandan Eski Anadolu Türkçesiyle kaleme alınan Cem Sultan'ın Türkçe Divan'ı da yüzyıl Türkçesinin zengin bir örneği görünümündedir. Eski Anadolu Türkçesinin belki de en büyük özelliği olan kelime tabanları ve eklerdeki yuvarlaklaşmaya, ince sıradan ünlü taşıyan kelimelerde k- / g- ve t- / d- ünsüzlerinden ön seste tonlu olarak g- ve d- seslerinin kullanılmasına, Çağatay Türkçesinin aksine ?var, var- vir-? gibi kelimelerde ön seste v-`nin bulunmasına, Çağatay Türkçesinde nesirde bol-, şiirde ise ol- biçimindeki yardımcı fiilin ol- şekliyle kullanılmasına, Çağatay Türkçesinde kimi eklerde görülen ek başı G- ünsüzünün olmayışı ve çok heceli kelime tabanlarında Çağatay Türkçesinin aksine son ses -G sesinin kullanılmayışına çok sayıda örnekle tanıklık etmektedir.
Özet (Çeviri)
This thesis issues the analyse and compare of the Turkish language?s two work an angel of phonetics and oppendixes in XV. century; one of them is belanging to to east (Çağatay) and the other are is south-west (Oğuz) part.Ali Şir Nevayi?s Mecalisü?n-Nefayis, which is known as the firs poets autobiography in Turkish literarature is used as on example of Çağatay Turkish and Cem Sultan?s Turkish Divan is used as on example of old Anatolian Turkish.This work is composed of three main part, except preface introduction and conclusion, 1. Phonetics 2. Appendixes 3. Forms.Mecalisü?n-Nefayis and Cem Sultan?s Turkish Divan analysed in term of phonetics and oppendixes, show the characteristic voice and form points of XV. century Turkish language they belong to.Mecalisü?n-Nefayis; testifies the vaveling that is formed by Çağatay?s particular characteristic, regressive vowel assimilation; the affix disagreement found in the Arabic and Persian stock words; the domination of the unvoiced consonant in the front sound; the usage of the front sound b- seen in the words ?bar, bar-, bir-? which is accepted as on important sound event; the usage of the helping verb of bol- in prase and the helping verb of ol- in poem; being the sound G- at the beginning of the affix depending on the vowel disagreement and the usage of the sound -G as a lost of some words; the changing of p > f ; the pronominal n?s disuse in general; typical cengugations and the usage of complex verbs.In the other hand Cem Sultan?s Turkish Divan which is writter in old Anatolian Turkish is a rich example at the modern Turkish a lot of examples can be given for the old Anatolian Turkish which has got chartacter tics such as word base and rounded adjuncts in words which include vovels such as k- g- and t- d-, g- and d- are used in frant of the words. Contrarily to the Çağatay Turkish in the words lise ?var, var-, vir? the first phono includes v-. In the prose of Çağatay Turkish bol- is used and in poeus the auwilary ol- is used as ol-. In Çağatay Turkish adjuncts G- was used before the adjunct and also in the last phono. Of more syllable words -G was used. It is seen that this used consonant was not in CSTD.
Benzer Tezler
- Ali Şir Nevai'nin Batı Türkçesi divan edebiyatına tesiri (XVI. yüzyıl sonuna kadar)
The influence of Ali Şir Nevai on divan literature of western of Turkish language (until the end of XVI. century)
YUSUF ÇETİNDAĞ
Doktora
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA İSEN
- Ali Şir Nevai'nin Mecalisü'n-Nefayis adlı tezkiresindeki Türk edip ve şairler
Turkish writers and poets who are mentioned in the biographical memoir of Ali Shir Navai named Majalisu'n-Nafayis
UĞUR KÖROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Doğu Dilleri ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. HASAN ÇİFTÇİ
- Mecâlisü'n? Nefâyis'in iki nüshasının karşılaştırılması
Comparison of two copies?s Mecâlisü?n ? Nefâyis
HANİFE GEZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VAHİT TÜRK
- Latîfî Tezkiresi: Millet Kütüphanesi Günay-Turgut Kut Bölümü 40 numaralı nüsha (İnceleme-metin)
The Tezkire of Latîfî: Ms. 40 Millet Library Günay-Turgut Kut Collection (Analyse-text)
AYŞEGÜL OKAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULLAH UĞUR
- Ali Şir Nevayi'nin Mahbubu'l-Kulub ve Muhakimetü'l-Lugateyn adlı eserlerinde fiilimsiler
Verbal and gerundial forms in Ali Sir Nevayi's Mahbubu'l Kulub and Muhakimetü'l-Lugateyn
NERMİN DEĞER
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. ZÜHAL ÖLMEZ