Bektaşi velâyetnâmelerinde maddi kültür
Culture in bektashi velâyetnâmeleri
- Tez No: 227920
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA TATCI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Bektaşilik, Velâyetnâme, Bektaşi Velâyetnâmeleri, Maddi Kültür, Alevilik, Bektaşilik, Velâyetnâme, Bektashi Velâyetnâmeleri, Material Culture, Alawiism
- Yıl: 2009
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bölümü
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 438
Özet
Bu çalışma Bektaşi velâyetnâmelerindeki maddi kültür unsurlarını tespite yöneliktir. Maddi kültür konusundaki çalışmalar genellikle metin neşri, tespit edilen maddi kültür ögelerinin sözlük anlamları ve çalışmaya konu olan kişilerin biyografilerini ortaya koymak şeklinde olmuştur. Çalışmamızda Hacı Bektâş-ı Veli, Odman Baba, Abdal Mûsâ, Kaygusuz Abdâl, Demir Baba, Seyyid Kalender Velî, Pîrî Baba, Şücâeddin Baba, Veli Baba, Seyyid Ali Sultan, Seyyid Mehemmed Abdal ve Seyyid Hacı Ali Tûrâbî Veli velâyetnâmelerini kullandık.Çalışmamıza başlamadan önce 13. yy.ın ikinci yarısından itibaren Anadolu ve Rumeli'yi etkisi altına almaya başlayan Bektaşiliğin en önemli temsilcilerinden velâyetnâmesi olanları tespit ettik. Daha sonra Bektaşi velâyetnâmelerini baştan sona tarayıp maddi kültür unsurlarını fişleyemeye başladık. Elde ettiğimiz fişlemeleri konularına göre tasnif ederek çalışmayı üç bölüm halinde oluşturmaya çalıştık. Bu bölümleri girişin yanısıra 1- İnşaata DayalıUnsurlar, 2- İmâlâta Dayalı Unsurlar, 3- Diğer Maddi Unsurlar şeklinde oluşturduk.Bektaşi velâyetnâmelerinde geçen maddi kültür unsurlarını ortaya koyarken bir metin şerhi yapmayı amaçlamadık. Maddi kültür tespit ettiğimiz bölümlerden açıklamaya ihtiyaç duyulanlarını tahlil ederken, bir kısmını ise sadece günümüz Türkçesine çevirdik. Bektaşi Velâyetnâmelerinde Maddi Kültür ana başlığı ile yaptığımız çalışmamızda, öncellikle maddi kültür unsuru teşkil eden kelimelerin anlamlarını vererek bu kelimelerin geçtiği yerleri gösterdik. Maddi kültür unsurlarının tespiti neticesinde, Bektaşi velâyetnâmelerinde hangi maddi kültür unsurlarının daha çok yer aldığını belirlemeye ve buradan hareketle Bektaşi geleneğinin Anadolu ve Rumeli'de yayılmaya başladığı dönemin sosyal hayatı hakkında genel bir değerlendirme yapmaya çalıştık.Çalışmamıza Nahid Aybet'in Kültür Bakanlığı yayınlarından çıkan Fuzulî Divânı'nda Maddi Kültür (1989) adlı eseri örneklik teşkil etmiştir. Çalışmamızı bu eserde kullanılan yöntem doğrultusunda sürdürdük. Sonuç olarak Türk tarihinde oldukça mühim bir yere sahip olan Bektaşi geleneğinde geçen maddi değerleri tespitle velâyetnâmelerin yazıya geçirildikleri dönemin sosyal hayatını bir yönüyle ortaya koymaya çalıştık.
Özet (Çeviri)
This study is devoted to the determination of material culture elements in Bektashi velâyetnameleri. The studies about material culture are generally done as text, the dictionary meaning of the determined material culture elements and the biographies of the people who are the subject of the study. We used Hacı Bektâş-ı Veli, Odman Baba, Abdal Mûsâ, Kaygusuz Abdâl, Demir Baba, Seyyid Kalender Velî, Pîrî Baba, Şücâeddin Baba, Veli Baba, Seyyid Ali Sultan, Seyyid Mehemmed Abdal ve Seyyid Hacı Ali Tûrâbî Veli velâyetnameleri in our study.Before we started our study we determined the people who have velâyetname about the Bektashi culture in Anatolia and Rumelia since the second half of the thirteenth century. After that we started to make a card index of material culture elements from the beggining to the end by reading the Bektashi velâyetnameleri. We tried to classify the obtained cards to three parts by describing them according to their subjects. We formed these parts besides entry as1.Elements Devoted To Construction 2.Elements Devoted To The Production 3.The Other Material Elements.We didn?t aim to prepare a text analysis while determining the material culture elements stated in Bektashi velâyetnameleri. While analyzing some of the parts that include material culture which we needed to explain, we only translated some of the other parts into daily Turkish. First of all, we gave the meaning of the words which are about the material culture elements and we donated their places in our study which is titled as ?Material Culture in Bektashi Velâyetnameleri?. As a result of the determining material culture elements, we studied to determine which material culture elements are mostly stated in Bektashi velâyetnameleri and devoted to this we tried to make a general evoluation about the social life of Bektashi tradition in Anatolia and Rumelia.The work named Material Culture (1989) in Fuzuli Divan(Council) which is published by Ministry of Culture publication by Nahid Aybet has been a sample in our studies. We continued our studies devoted to the methods used in this work. As a result we tried to present information about the term?s social life while determining the material values of Bektashi tradition which has an important place in Turkish history.
Benzer Tezler
- Bektaşî velâyetnâmelerinin motif yapısı
The motif structure of Bektashi velayetnames
UYGAR KURUM
Doktora
Türkçe
2021
Halk Bilimi (Folklor)Niğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FARUK ÇOLAK
- Dervishes in early Ottoman society and politics: A study of velayetnames as a source for history
Erken dönem Osmanlı toplum ve siyasetinde dervişler: Velayetnamelerin tarih kaynağı olarak kullanımı üzerine bir çalışma
RIZA YILDIRIM
Yüksek Lisans
İngilizce
2001
Tarihİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. OKTAY ÖZEL
- Velâyetnâmelerde yol ve yolculuk: Halk bilimi ve tasavvuf bağlamında karşılaştırmalı bir inceleme
The path and journey in velayetnames: A comparative analysis within the context of folklore and mysticism
ELİF ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)İzmir Katip Çelebi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ OSMAN ABDURREZZAK
- Hacı Bektaş Veli'nin Velâyetnamesindeki doğa sembolleri üzerine bir inceleme
A research on nature symbols in Velâyetname by Haji Bektashi Veli
NESİBE YILDIZHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYNUR KOÇAK
- Uzun Firdevsȋ Velȃyet-Nȃme bağlamlı dizin ve işlevsel sözlüğü
Velayet-Name in verse by Uzun Firdevsi̇ contextual index and functional dictionary
MUHARREM BALABAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. İSMAİL HAKKI AKSOYAK