Alî Şîr Nevâyî Hamse ve divanlarının resimleri: Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'ndeki örnekler
The illustrations in Alî Şîr Nevâyî?s Khamseh and diwans: Examples at the library of Topkapi Palace Museum
- Tez No: 229120
- Danışmanlar: PROF. DR. SERPİL BAĞCI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Nevâyî, Türkçe divanlar, Kitap resmi, Timurlu resim sanatı, Osmanlı resim sanatı, Safavî resim sanatı, Nevâyî, Turkish diwans, Illustration, Timurid painting, Ottoman paintingSafavid painting
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 303
Özet
Bu tezin konusunu, 15. yüzyıl sonlarında Timurlu başkenti Herat'ta siyasi ve kültürelkimliği ile büyük ün yapmış devlet adamı, şair, dilci Alî Şîr Nevâyî'nin (ö. 1501)eserlerinin Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde bulunan resimli kopyalarıoluşturur. Şairin hamse ve divanlarının yapımına, henüz hayatta olduğu yıllardanitibaren başlanmış ve özellikle 16. yüzyıl boyunca İslam dünyasının çeşitlimerkezlerinde hazırlanmış birçok resimli kopyaları bugün dünya müzelerinde vekoleksiyonlarında bulunmaktadır. Bu yazmalardaki resimler üslup ve ikonografiözellikleri açısından irdelenmiş, yine aynı açılardan hazırlandıkları tarihi kesitte İslamresim geleneği içinde karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir.Nevâyî henüz hayattayken, eserlerinin resimli nüshaları saray atölyesinde hükümdar,şehzade ve devlet adamları için hazırlanmaya başlanır. Çeşitli kültürel ve siyasî ilişkilersonucu, ünü Herat çevresi dışına çıkan şair, İslam ve Türk edebiyatında kalıcı izlerbırakır. Nitekim Nevâyî'nin eserlerinin resimli kopyaları sadece Timurlu coğrafyasındaüretilmekle kalmamıştır, bu örnekler içerik ve tarzlarıyla Anadolu ve Orta Asya baştaolmak üzere bir çok üretim merkezini hem üslupsal hem de ikonografik açılardanetkilemiştir. Önce Timurlular için ardından siyasî ve kültürel etkileşim sonucundayayılarak üretimi devam eden resimli Alî Şîr Nevâyî kopyaları Akkoyunlular, Safevîler,Osmanlılar, Özbekler, Babürlüler için hazırlanmaya devam etmiştir. 15. yüzyılsonundan itibaren bu hanedanların Herat, Şiraz, Tebriz, İstanbul, Şahruhiya, Buhara,Kazvin, Kaşmir gibi merkezlerinde 19. yüzyıla kadar yapımı devam etmiştir. Şairinböylesine geniş bir coğrafyaya yayılan ünü, merkezlerin resim programlarını veüsluplarını da etkilemiştir. Bu aşamada Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'ndebulunan, 15.yüzyıl sonu ile 16. yüzyıl ilk yarısında hazırlanan eserler, üretildiklerimerkezlerin üslup ve beğenisini ortaya koyması açısından da dikkate değer örneklerdir.
Özet (Çeviri)
The subject of this thesis is the illustrated copies of Alî Şîr Nevâyî?s works which arehoused at the Library of Topkapı Palace Museum. Alî Şîr Nevâyî, who was a statesman, apoet and a linguist, was a well-known figure with his political and cultural identity in Herat, thecapital of Timurid Empire, through the end of 15th century. The production of the poet?sKhamseh and Diwans started when he was still alive and many painted copies of these works,prepared in different centers of Islamic world throughout 16th century, can today be found inmuseums and collections in different countries. The paintings in these manuscripts are analysedin terms of their stylistic and iconographic features. A comparison between these paintings andthe contemporary examples Islamic painting was made in order to evaluate the illustrations toNevâyî?s texts in a broader sense.When Nevâyî was still alive, illustrated versions of this works started to be prepared in thecourt-ateliers for the patrons from royal and administrative classes. As a result of variouscultural and political contacts, the poet whose fame spread out of Herat, left lasting marks onIslamic and Turkish literature. There by, not only were the painted copies of his works producedwithin the borders of Timurid Empire, but also these examples, with their content and style,influenced many production centers, especially Anatolia and Central Asia, with their stylisticand iconographic qualities. Although the earliest illustrated copies of Nevâyî?s poetry wereproduced for Timurid courts, as a result af political and cultural interaction, they were continuedto be produced under Akkoyunlu, Safavid, Ottoman, Uzbek and Babur patronage. Theadmiration for his works proved by many illustrated copies produced in such centers as Herat,Shiraz, Tabriz, Istanbul, Shahruhiya, Bukhara, Qazvin and Kashmir from the end of 15th centuryuntil 19th century. The poet?s fame, which spread over such a vast geography, inevitablyinfluenced the illustrative programs and styles practiced in these centers. Thus, the Nevâyîcopies belong to the Topkapı Collection, are remarkable examples in that they reflect the styleand taste of the centers where they were produced.
Benzer Tezler
- Alî Şîr Nevâyî'nin hamsesindeki hikâyeler dışında kalan bölümler üzerine bir inceleme
An examination on the sections out of the stories in Ali Şir Nevâyî's hamse
ZEHRA ŞİMŞEK
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜCAHİT KAÇAR
- Ali Şir Nevayi-Leyli vü Mecnun (gramer-metin-dizin)
Başlık çevirisi yok
ÜLKÜ ÇELİK
Doktora
Türkçe
1993
FelsefeHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TALAT TEKİN
- Ali Şir Nevayi'nin mesnevilerinde kelime grubu yapıları
Word group structures in Ali Şir Nevayi's couplets
MALEK SAWALHA
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİKRET TURAN
- Ali Şir Nevâi'nin Sedd-i İskenderi adlı eserindeki sıfat fiiller ve zarf fiiller
Partisiples and gerundiums in the text of Ali şir Nevai called Sedd-i İskenderi
PAKİZE YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimUşak ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TALİP YILDIRIM
- Hayretü'l-Ebrâr'da fiilimsiler ve işlevleri
Gerunds and their functions in Hayretu'l-Ebrâr
GAMZE KÖROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Kültür ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VAHİT TÜRK