Erdebil ili ağızları
Dialect of the province of Ardabil
- Tez No: 235440
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET BİCAN ERCİLASUN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2009
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 560
Özet
Erdebil İli Ağızları' Erdebil iline bağlı Halhal Türk ağızlarını konu edinmektedir. Tezin çalışma alanı sadece Halhal ağızlarıyla sınırlı olup Erdebil eyaletinin öteki ağızları, çalışma alanının dışında bırakılmıştır. Halhal, Hazar Denizi'nin güney batısında, İran'ın ise kuzey batısında yer almaktadır. Halhal ağızlarının ses ve şekil yapısını incelemeyi amaçlayan bu çalışmada, Halhal ağızlarının ses ve şekil bilgisi, Eski Oğuz Türkçesiyle karşılaştırılarak incelenmiştir. Halhal ağızları, kendi içinde üç ayrı ağız bölgesine ayrılmaktadır. Halhal ağızlarının sınıflandırılmasında aldığımız temel ölçüt, şimdiki zaman ekidir. Bu bağlamda üç farklı ağız bölgesi tespit edilmiştir: ?éyr Ağzı, ?ér Ağzı, ?Ir, -Ur Ağzı. Bu ağızlardan ?éyr Ağzı, ses ve şekil bakımından arkaik özellikler taşımanın yanı sıra bir kısım kelimelerde birincil uzun ünlüleri korumaktadır. Bu ağzın en önemli özelliği, ölçünlü Türkiye Türkçesiyle de bir takım ses ve şekil benzerliklerine sahip olmasıdır. ?ér Ağzı, şekil ve ses özellikleri itibariyle ?éyr ağzıyla ?ér ağzı arasındaki geçiş aşamayı oluşturmaktadır. Bu anlamda ölçünlü Azerbaycan Türkçesinde kullanılan ?Ir, -Ur şimdiki zamanın ekinin ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. ?Ir, -Ur Ağzı ise ses ve şekil bilgisi bakımından ölçünlü Azerbaycan Türkçesinin tipik bir ağzı niteliğindedir. Genel olarak değerlendirdiğimizde Halhal ağızları; ses, şekil ve anlam bilgisi itibarıyla Orta Oğuz Türkçesinin genel özelliklerini yansıtmaktadır. Ancak, bir takım ses ve şekil özellikleri bakımından da Halhal ağızlarının kendine özgü özellikleri bulunmaktadır. Halhal ağızlarının genel özelliklerini şöyle sıralamak mümkündür: teklik ve çokluk 2. şahıslarda kullanılan şart ekinin her zaman için yuvarlak ünlülü olup ?su, -sü şeklinde olması; isim fiilinin olumsuzunda kullanılan edatın döyr şeklinde olması; siz şahıs zamiri için siz şeklinin yanı sıra süz şeklinin de bulunması, bu işaret zamiriyle vur- fiili için düz ünlülü bı ve vır- şekillerinin de kullanılması.Anahtar Sözcükler1. Orta Oğuzca2. İran Türk Ağızları3. Azerbaycan Türk Ağızları4. Erdebil-Halhal İli Ağızları5. Halhal Türk Ağızları
Özet (Çeviri)
The Dialects of the Province of Ardabil deal with the Khalkhal Turkish dialects pertaining to the province of Ardabil. The scope of thesis is only restricted with the Khalkhal dialects and other dialects in the province of Ardabil are excluded from the study. Khalkhal is located at southwest of Caspian Sea and northwestern of Iran. In this study which aims to examine the phonology and morphology of Khalkhal dialects, the data on phonology and morphology of Khalkhal dialects has been examined by comparing with the Turkish language of Old Oghuz. Khalkhal dialects are categorized under three different dialect regions. The fundamental criterion, which we used as categorizing the Khalkhal dialects, is the present tense?s suffix. In this context, three different dialect regions are determined: ?éyr Dialect, ?ér Dialect, ?Ir, -Ur Dialect. When we evaluate it in general, Khalkhal dialects reflect the general characteristics of Central Oghuz Turkish as of the data on phonetic, morphological and semantic. However, Khalkhal dialects have some characteristics specific to itself with regard to some characteristics of phonetic and morphology. It is possible to list the general characteristics of Khalkhal dialects as follows: singularity and plurality 2. the pronoun suffix, used in the individuals, is always round vowel and becomes as ?su, -sü; the preposition, used in the negative form of verbal noun is döyr; for the personal pronoun of siz, süz form is available as well as being available of siz form, the demonstrative pronoun bu and vur- forms with plain vowels are also used with this for the bı and vır- words.Keywords1. Central Oghuz language2. Iran Turkish Dialects3. Azerbaijani Turkish Dialects4. Dialects of the provinces of Ardabil-Khalkhal5. Khalkhal Turkish Dialects
Benzer Tezler
- Doğu Azerbaycan eyaleti'nin (İran) kültürel coğrafyası
Cultural geography of the Eastern Azerbaijan province (Iran)
FARIBA BABAEI
- Safevi Devleti'nden Osmanlı Devleti'ne iltica eden önemli devlet adamları
The statesman who take refuged from Safevis to Ottoman Empire
VEYSEL GÜRHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Eğitim ve ÖğretimDicle ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. KENAN ZİYA TAŞ
- Güney Azerbaycan Erdebil bölgesindeki Türk halk masalları (metin-inceleme)
Turkish folk tales in south Azerbaijan Erdebil region (text-study)
GÜLCAN GÜLMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. MUVAFFAK DURANLI
- Orta öğretim kurumlarında grafik eğitimi ve kültür aktarma aracı olarak önemi
Başlık çevirisi yok
ADNAN TEPECİK
Yüksek Lisans
Türkçe
1990
Güzel SanatlarGazi ÜniversitesiEl Sanatları Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NİHAT BOYDAŞ
- Safevi Devri tezhib sanatı: İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi'ndeki eserlerin incelenmesi
Başlık çevirisi yok
NERMİN ÖZCAN
Sanatta Yeterlik
Türkçe
1998
El SanatlarıMarmara ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. ÇİÇEK DERMAN