Türkiye'de siyasal islamcılığın evrimi
The evolution of political islamism in turkey
- Tez No: 250139
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ALEV ÖZKAZANÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Siyasal Bilimler, Religion, Political Science
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2009
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü
- Bilim Dalı: Siyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 127
Özet
Bu çalışma Türkiye'de 1908-1998 tarihleri arasında, siyasal islamcı akımın doğuş ve gelişim seyrini incelemektedir. Osmanlı İmparatorluğu'nda modern siyasal alanın II Meşrutiyet ile kuruluşundan başlayarak 28 Şubat 1998 müdahalesine kadarki kesitte islamcılığın bir siyaset tarzı olarak ortaya çıkışı ve gelişimi, söylemine kaynaklık eden unsurlar sosyo-kültürel ve politik şahsiyetler ve metinler üzerinden okunmakta; söylemsel gelişim dinamikleri, Türkiye'nin iktisadi, siyasi ve sosyal dönüşümüyle bağlantılı değerlendirilmektedir. Siyasal islamı doğuşundan itibaren üç nesil ve bir geçiş dönemiyle sınıflandıran bu çalışma, siyasal bir akım olarak islamcılığın modernliğe eklemlenebilme olanaklarına ve modernleşme dinamikleri çerçevesinde söylemsel evrimine odaklanmaktadır. Siyasal islamcılığın birinci nesil söylemini yaratan unsurların başında, Osmanlı'da merkezi elit statüsünde olan ulemanın islam algısına yönelik eleştiri gelmektedir. Ortodokslaşma ile karakterize olan birinci nesil söylem aynı zamanda İslam'ı, ulus inşa sürecinin sosyo-kültürel temeli olarak görmektedir. Birinci nesil islamcılığın karakteri bu çerçevede, Mehmet Akif Ersoy'un eserlerinden okunmaktadır. Siyasal meşruiyet algısının toplumla temellendirilmesi ve teknolojik ilerlemenin içselleştirilmesi birinci nesil siyasal islamcılığın söyleminde ana temalardır. Cumhuriyet'in çok parti siyasallığı ile geçiş dönemini yaşayan islamcılık, söylemini anti-siyonizm, dil ve İslam'ın kurumsallığı gibi temalar kullanarak kültür odağına kaydırmış ve güncellemiştir. İslami kültürel söylemin güncellenmesi incelenirken Sebilürreşad dergisi ve şair Necip Fazıl Kısakürek'in eserleri kullanılmış; islami simgelerin, kurumların ve değerlerin söylemin gelişimindeki rolü kadar milliyetçi geleneğin islamcılığa eklemlenmesi de çalışmaya konu edilmiştir. İslamcı söylemin bağımsız bir partide temsili, Türkiye'nin sosyo-politik ve ekonomik dönüşüm sürecinin getirisi olarak değerlendirilmektedir. Bu bağlamda Milli Görüş, gerek kültürel gerek iktisadi söylemi ile örgütlü bir seçmen kitlesi yaratabilen bir parti olarak ele alınmaktadır. İkinci nesil islamcılığın siyasal temsili Milli Görüş Hareketi'nde incelenmiş ve islamcı söylemin evrimi, Milli Görüş partilerinin söylem ve eylemleri üzerinden değerlendirilmiştir. Modernliğin içselleştirilen ve dışlanan unsurları da söylem içerisinde gözlemlenmiş, buna bağlı evrilen söylemin toplumsal tabanda gördüğü desteğin nedenleri somut örnekler ve olgularla temellendirilmiştir. İkinci nesil siyasal islamcı söylemin siyaseten düşüşü, üçüncü nesil islamcılığın yükselişine paralel sonuçlanmıştır.
Özet (Çeviri)
Within the framework of this thesis, formation and evolution process of political islamist movement in Turkey between 1908-1998 is examined. Beginning from the establishment of modern political sphere in the Ottoman Empire with II Meşrutiyet (constitutional monarchy) up to the last military intervention in 28th February 1998; genesis and development of islamism as a political genre is interpreted from the elements sourcing its discourse. Socio-cultural and political figures and texts are taken as sources of discourse and dynamics of discourse progress is being evaluated correlative with the economic, political and social transformation of Turkey. Classifying political islam into three generations and one transition phase, this study focuses on potentiality of attachment of political islamism and modernity, specifically the evolution of its discourse within the dynamics of modernization. One of the prior factors which caused the rise political islam, is the critical approach to the perception of islam of ulema (clergy), traditional elite of court and central state in the Ottoman Empire. Te first generation of discourse is characterized on orthodox instruction and moreover perceives İslam as a fundamental for socio-cultural foundation of the Turkish nation. Within this frame, character of the first generation is being read from works of Mehmet Akif Ersoy. Grounding political legitimacy on public opinion and internalizing technological advancement are main themes of the first generation?s discourse. The transition phase which is parallel to the multi-party modelled politization of the Republic, updated the islamist discourse to the themes such as anti-zionism, language and institution of İslam and gilded its field on culture. Analyzing the cultural islamist discourse, selected articles from Sebilürreşad journal and works of Necip Fazıl Kısakürek is used; islamic symbols, institutions and values as well as forging islamist identity with nationalist tradition is subjected in the section. Representation of islamist discourse in an independent political party is considered as a consequence of the socio-political and economic structural transformation of Turkey. Milli Görüş Hareketi(national view movement) in this sense, considered as a party capable of creating and maintaining an electoral mass not only with cultural but also with its economic discourse. The second generation of islamist discourse is identified as Milli Görüş and the causality of received support of evoluting discourse is grounded on facts and concrete exemplification. Fall of the second generation is concluded with update of discourse creating the third generation.
Benzer Tezler
- Soğuk Savaş döneminde ideolojik bir akım: Tarihsel, ideolojik ve siyasal boyutu ile Türk İslam Sentezi
An ideological trend in the period of Cold War: Turkish Islamic Synthesis with its historical, ideological and political dimensions
GÜRKAN KANAT
Doktora
Türkçe
2024
Siyasal BilimlerHatay Mustafa Kemal ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİZAM ÖNEN
- Türkiye'de İslamcılığın estetik ideolojisi ve sinema
Aesthetic ideology of turkish Islamism and cinema
SELİN DİNGİLOĞLU
Doktora
Türkçe
2016
Dinİstanbul ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE BİRSEN HEKİMOĞLU
- Muhafazakâr demokrasi: Liberal söylemler ve otoriter pratikler arasında salınım
Conservative democracy: Oscillation between liberal discourses and authorities practices
CELAL ORAL ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Siyasal BilimlerAnkara ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FETHİ AÇIKEL
- Transformation of secularism in Turkey: Debating post-secularism under the AKP rule
Türkiye'de laikliğin dönüşümü: AKP iktidarında post-sekülarizm tartışması
EMRAH KONURALP
Doktora
İngilizce
2016
Siyasal BilimlerOrta Doğu Teknik ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE AYATA
- The evolution of social justice discourse of Turkish İslamism and anti-capitalist Muslims
Türk İslamcılığında sosyal adalet söyleminin evrimi ve anti-kapitalist Müslümanlar
İLKNUR KARANFİL
Yüksek Lisans
İngilizce
2013
Siyasal BilimlerBoğaziçi ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BERNA YAZICI