Rusçada fiilli deyimlerin yapısal, anlamsal ve dilbilgisel özellikleri
Structural, semantical and grammatical characteristics of verbal idioms in russian
- Tez No: 250258
- Danışmanlar: PROF. DR. ALTAN AYKUT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Batı Dilleri ve Edebiyatı, Dilbilim, Western Linguistics and Literature, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2009
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rus Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 215
Özet
Rusya'da temelleri Vinogradov tarafından atılan deyimbilim, gelişimini günümüzde de sürdürmeye devam etmektedir. Deyimlerle ilgili çok sayıda çalışma yapılmış, farklı görüşler ortaya konmuştur. Fakat günümüzde ?deyim nedir?? sorusuna bilim adamlarınca ortak bir yanıt bulunduğu söylenemez. Vinogradov'un düşünceleri bazı bilim adamlarınca daha da genişletilmiştir. Bu bağlamda deyimleri geniş anlamda ele alarak yeniden üretilebilir ifadelerin hepsini deyim olarak kabul eden bir görüş ortaya çıkmıştır. Bu görüşe göre atasözleri, özlü sözler, bilimsel-terminolojik ifadeler ve çeşitli resmi kalıplar da deyimbilimin inceleme alanına girer.Rusçada deyimlerle ilgli yapılan çalışmalarda fiilli deyimlerin özel bir yeri olduğu görülür. Rusçadaki fiilli deyimler bileşen sayısına ve birleşimi oluşturan ögelerin dizilişine göre birbirinden çok farklı yapısal modeller oluşturur. Rus deyim sisteminin en büyük grubunu oluşturan fiilli deyimler, dilbilgisel ve anlamsal olarak da oldukça zengin bir içeriğe sahiptir. Fiilli deyimlerin büyük bir kısmı tümcede yüklem görevinde kullanılırlar. Serbest kullanımdaki fiillere özgü durum, şahıs, zaman, kip, çatı biçimlerinin değişimi fiilli deyimlerde de görülür. Fakat fiilli deyimlerin dilbilgisel değişimi serbest kullanımdaki fiillere oranla daha sınırlıdır. Deyimsel anlamın kendine özgü yapısı deyimlerin dilbilgisel değişim olanaklarını büyük ölçüde kısıtlar.Deyimlerin anlamsal özellikleri serbest kullanımdaki sözcüklerin anlamsal özellikleriyle benzerlik gösterir. Deyimler birbirleriyle eşanlamlılık, karşıt anlamlılık, eş seslilik, çok anlamlılık ilişkisi içinde olabilir. Ayrıca deyimin anlam bütünlüğü bozulmadan birleşimi oluşturan ögeler çeşitli açılardan değişkeleşebilir. Tüm bu özellikler fiilli deyimler için de geçerlidir. Deyimlerin anlamsal ve dilbilgisel özellikleri birbirleriyle sıkı sıkıya bağlıdır. Özellikle değerlendirme anlamı fiilli deyimlerin dilbilgisel değişim biçimlerinin belirlenmesinde önemli bir rol oynar.
Özet (Çeviri)
?Phraseology? initiated by Vinogradov in Russia continues to improve today. Many a study on phraseology has been transacted thus many an on opinion has risen. Nonetheless, linguists couldn?t find an answer to what an idiom is. Vinogradov?s theories have been enlarged by linguists; ergo, the attitude, supporting that an idiom is a combination of all reproducible phrases, formulated. Regarding this theory; phraseology studies proverbs, winged words, scientific-terminological phrases and certain formal phrases.In Russian, verbal idioms are specially studied during idiomatic studies. Verbal idioms in Russian build structural models, dissimilar to one another regarding number of components and order of components structuring the combination. Verbal idioms, the leading parts of idiomatic system in Russian, own a diversified content grammatically and semantically. Many verbal idioms undertake the function of ?predicate? in a sentence. Changes of types of ?aspect?, ?person?, ?time?, ?mood?, ?voice?, peculiar to verbs, are employed in verbal idioms; nonetheless, grammatical change of verbal idioms are limited in comparison to that of verbs of free form. Idiomatic meaning?s unique structure imposes a limitation on the chance of grammatical change of idioms.Idioms? semantic characteristics are similar to those of words of free form. Idioms interact with each other regarding synonymy, homonimia, antonymy and polysemantic. Components of idioms, including verbal idioms, may vary without the semantic uniformity of the idiom being deteriorated. Semantic and grammatical characterictics of idioms are interlinked to one another. The meaning of evaluation plays a paramount role in determination of types of grammatical changes of verbal idioms.
Benzer Tezler
- Rusça deyimlerdeki ön ekli/ön eksiz hareket fiillerinin anlam bilgisi ve şekil bilgisi açısından incelenmesi
Analysing of prefixed/nonprefixed verbs of motion in Russian idioms from semantic and morphologic aspects
EMRE KIRLI
Doktora
Türkçe
2021
Batı Dilleri ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiRus Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BAHAR DEMİR
- Özbek Türkçesinin leksikolojisi
Başlık çevirisi yok
SELAHİTTİN TOLKUN
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiEski Türk Dili Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURİ YÜCE
- Karaçay-Malkarcada 'almak' ve 'vermek' fiillerinin anlamsal alanları
Semantic fields of verbs 'to take' and 'to give' in Karachay-Balkar
ANASTASIIA KRAINIUCHENKO
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DilbilimHacettepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEVLÜT ERDEM
- Rusçada biyolojik cinsiyetin dilbilgisel cinsiyete yansımaları: Anlamsal ve biçimsel özellikler
Reflections of biological sex on grammatical gender in Russian: Semantic and formal features
YAĞMUR SÜMERTEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Batı Dilleri ve EdebiyatıKafkas ÜniversitesiRus Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KEZİBAN TOPBAŞOĞLU ERAY
- Rusça ve Türkiye Türkçesi gramerinde hareket fiilleri
Motion verbs in Russian and Turkey Turkish grammar
MUHAMMED TAŞKESENLİGİL
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DilbilimAtatürk ÜniversitesiRus Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BAHAR GÜNEŞ