Dede Korkut Destanlarının Türk tiyatro oyunlarında işlenişi
The process of Dede Korkut Epics in Turkish theatre plays
- Tez No: 263863
- Danışmanlar: DOÇ. DR. A. PINAR ARAS
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sahne ve Görüntü Sanatları, Performing and Visual Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sahne Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 149
Özet
Destanlar, tiyatro oyun yazarları için önemli kaynaklardır. Hemen hemen her dönemde dünya tiyatrosunda ve Türk tiyatrosunda konusunu destanlardan alan tiyatro oyunları olmuştur. Türk kültürü açısından son derece önemli olan Dede Korkut Destanları da dönem olarak Cumhuriyet dönemi Türk tiyatrosu içinde oyunlaştırılmıştır. Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı, edebiyatımızın konu ve tema bakımından zengin bir devresidir. Bu devrede yeni devletle beraber yeni konu ve temalar de edebiyat metinlerine girmiştir. Edebiyatta gözlemlenen bu gelişim süreci tiyatro için de geçerli bir süreçtir.Araştırmamıza konu olan Dede Korkut Destanları'nın Türk tiyatro oyunlarında işlenişi içerisinde on dört oyun bulgulayıp, bunlardan on birini inceleme fırsatımız olmuştur. Bu oyunlar sırasıyla; Dirse Han oğlu Boğaç Han destanından oyunlaştırılanlar kısmında; Füruzan Toprak'ın ?Boğaç Han?, Rahmi Özen'in ?Boğaç Han Destanı?, Hasan Erkek'in ?Boğaç Han Epik Çocuk Oyunu?; Duha Koca oğlu Deli Dumrul destanından oyunlaştırılanlar kısmında; Suat Taşer'in ?Deli Dumrul Ölüm ve Aşk?, Güngör Dilmen Kalyoncu'nun ?Deli Dumrul?, Mevlüt Uluğtekin Yılmaz'ın ?Deli Dumrul?; Basat'ın Tepegöz'ü öldürdüğü destandan oyunlaştırılanlar kısmında; Turgay Nar'ın ?Tepegöz?, Kazılık Koca oğlu Yigenek destanından oyunlaştırılanlar kısmında; Suat Taşer'in ?Aşk ve Barış?; Salur Kazan'ın evinin yağmalanması destanından oyunlaştırılanlar kısmında; İffet Halim Oruz'un ?Burla? ve farklı Dede Korkut destanlarından oyunlaştırılanlar kısmında ise; Turan Oflazoğlu'nun ?Korkut Ata? oyunu ile Abay Dağlı'nın ?Dede Korkut? oyunlarıdır.Destanları konu edinen yapıtlarda Dede Korkut Hikâyeleri bazen tek tek bazen de birkaçı birlikte ele alınmıştır. Oyunlarda genellikle destanların özgün haline sadık kalınmıştır. Bununla birlikte bazı oyunlarda, yazarın yaratıcı hayâl gücünün getirisi olan kurguların olduğu da görülmektedir. Destanî malzemenin dram sanatıyla yoğrularak ortaya çıkartıldığı bu sentez oyunlar biçim ve içerik bakımından korunuyor olmasına karşın, yeteri kadar okunuyor ve sahneleniyor oldukları şüphelidir. Kültürel miras açısından var olan oyunların gün yüzüne çıkarılması, destanlardan yeni uyarlamalar yapılması ve bunu yapacak olan oyun yazarları ve senaristlere destek çıkılması bir gereklilik olarak gözükmektedir.
Özet (Çeviri)
The legends are very important sources for playwrights. Almost every period, there are a lot of theatre plays which take their topics from legends in World Theatre and Turkish Theatre. Dede Korkut Legends which are very important for Turkish culture are written in play form in Turkish theatre of Republic period. Republic period Turkish literature is very rich in topic of our literature. In that period, with the new statement, new topic and themes are used in literature texts.Scrutinizing Dede Korkut Legends in Turkish theatre plays which are the topics of our research, fourteen plays are searched and there are eleven in these, which are scrutinized. These plays are number to number: In Dirse Han oğlu Boğaç Han Destan?s part in which they are written in play form; Füruzan Toprak?s ?Boğaç Han?, Rahmi Özen?s ?Boğaç Han Destanı?, Hasan Erkek?s ?Boğaç Han Epik Çocuk Oyunu?; in Duha Koca oğlu Deli Dumrul Destan?s part in which they are written in play form; Suat Taşer?s ?Deli Dumrul Ölüm ve Aşk?, Güngör Dilmen Kalyoncu?s ?Deli Dumrul?, Mevlüt Uluğtekin Yılmaz?s ?Deli Dumrul?; in Basat?ın Tepegöz?ü öldürdüğü Destan?s part in which they are written in play form; Turgay Nar?s ?Tepegöz?, in Kazılık Koca oğlu Yigenek Destan?s legend?s part in which they are written in play form; Suat Taşer?s ?Aşk ve Barış?; in Salur Kazan?ın Evinin Yağmalanması Destan?s legend?s part in which they are written in play form; İffet Halim Oruz?s ?Burla? and different Dede Korkut legends part in which they are written in play form; Turan Oflazoğlu?s with ?Korkut Ata? play and Abay Dağlı?s ?Dede Korkut? plays.Some Dede Korkut legends are uttered by one by or together in works which have the topics of legends. In plays generally, there are origianl forms of legends. Furthermore, in some plays the writer show his creative thoughts. Although these plays are written by gathering with drama arts of legendary aspect, they aren?t read and played thoroughly. Reading and playing these cultural plays again are thought necessary for playwrights and scenarists who make new adapting of plays.
Benzer Tezler
- Dede Korkut destanlarının kültürel açıdan incelenmesi ve eğitimde kullanılabilirliği
A cultural research of Dede Korkut legends and their availability in education
MUHAMMET YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Eğitim ve ÖğretimÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AZİZ KILINÇ
- Dede Korkut Türkmenistan varyantları
The Dede Korkut varyants of Turkmenisten
MELEK ERDEM
Doktora
Türkçe
1998
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. F. SEMA BARUTÇU ÖZÖNDER
- Bamsı Beyrek Destanı üzerinde karşılaştırmalı bir araştırma (İnceleme-metin)
A comparative investigation on the epic of Bamsi Beyrek (Analysis-text)
MEHMET ALPTEKİN
Doktora
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM DİLEK
- Destanların illüstrasyonla görselleştirilmesi: Dede Korkut hikâyeleri karakter ve mekân tasarımı
Illustration visualization of epics: Dede Korkut stories character and space design
HATİCE NUR TÜRKOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Güzel SanatlarÇankırı Karatekin ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEÇİL ERMİŞ İPEK