Etkileşime dayalı erken eğitim programının (edep) gelişimsel yetersizliğe sahip çocuklar ve anneler üzerindeki etkililiği
The effectiveness of responsive teaching early intervention program on children with developmental disabilities and their mothers
- Tez No: 265733
- Danışmanlar: DOÇ. DR. İBRAHİM HALİL DİKEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Anadolu Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Özel Eğitim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 140
Özet
Özellikle erken çocukluk döneminde çocukların gelişimlerini en çok ev ortamında ebeveynleriyle etkileşimleri sırasında öğrendikleri etkilemektedir (Sheldon, 1986). National Autism Center (Ulusal Otizm Merkezi) 2009 raporunda ebeveyn-çocuk etkileşimine dayalı Etkileşime Dayalı Erken Eğitim Programı'nın (EDEP) ve benzeri programların etkililiğine yönelik sınırlı sayıda araştırmanın yapıldığı belirtilmiştir. Ayrıca, Türkiye`de gelişimsel yetersizliğe sahip çocuklara ve bunların birincil bakıcılarına, özellikle annelerine yönelik bilimsel dayanaklı erken özel eğitim programlarının sınırlı sayıda (örn., Küçük Adımlar, OÇİDEP, PORTAGE) olduğu göz önüne alındığında, yeni programlara gereksinim olduğu gözlenmektedir. Bu gereksinimlerden hareketle, EDEP, gelişimsel yetersizliğe sahip çocukların ve annelerinin etkileşimsel davranışları ve çocukların gelişimi (kişisel-sosyal, dil ve bilişsel becerileri) üzerindeki etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca EDEP`i uygulayan annelerin EDEP`in kullanımı konusundaki görüşleri de belirlenmiştir.Çalışma, Eskişehir Rehberlik ve Araştırma Merkezine tanılama amaçlı gelen ve Kütahya ilinde bir özel eğitim ve rehabilitasyon merkezine devam eden, Down Sendromu (n=6), orta düzeyde zihinsel yetersizliğe (n=4) ve otistik bozukluğa sahip (n=9) 0?6 yaş aralığındaki 19 çocuk ve bu çocukların anneleri ile yürütülmüştür. Araştırmada, öntest-sontest kontrol gruplu desen kullanılmıştır. Araştırma aynı zamanda nitel ve nicel verilerin kullanıldığı karışık desen (mixed method) özelliklerini de yansıtmaktadır. Çalışmada anne ve çocuklara ilişkin kişisel veriler, bilgi formu ile toplanmıştır. Annelerin çocukları ile etkileşimleri ortalama 15 dakikalık serbest oyun bağlamında video kaydına alındıktan sonra, videolar Ebeveyn Davranışını Değerlendirme Ölçeği Türkçe Versiyonu (EDDÖ-TV) ve Çocuk Davranışını Değerlendirme Ölçeği-Türkçe Versiyonu (ÇDDÖ-TV) ile bağımsız iki gözlemci tarafından analiz edilmiştir. Araştırmada gözlemciler arası güvenirlik ve uygulama güvenirliği verileri toplanmış ve yüksek güvenirlik bulguları elde edilmiştir. Çocukların bilişsel, dil ve sosyal-duygusal gelişim alanlarına ilişkin veriler Denver Gelişimsel Tarama Testi-II (kişisel-sosyal, dil) ve Ankara Gelişim Tarama Envanteri (dil-bilişsel beceriler) ile toplanmıştır. Ayrıca EDEP`i uygulayan annelerin EDEP`in etkileri ve kullanımı konusundaki görüşlerini almak için yarı-yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Çocukların ve annelerin etkileşimsel davranışları ve çocukların gelişimine ilişkin elde edilen sonuçlar SPSS 16.00 ortamında analiz edilmiştir. Nicel verilerin analizinde betimsel istatistik teknikleri ve tekrarlı ölçümlerde MANOVA kullanılırken, annelerle yapılmış görüşmeler betimsel analiz tekniği ile uzman görüşü alınarak analiz edilmiştir.Araştırmanın etkililik bulguları; deney (n=10) ve kontrol (n=9) grubunda yer alan gelişimsel yetersizliğe sahip çocukların ve annelerinin etkileşimsel davranışlarına ve çocukların gelişimlerine ilişkin öntest-sontest sonuçları karşılaştırıldığında, deney grubundaki çocukların ve annelerinin daha fazla ilerleme kaydettiklerini, diğer bir deyişle EDEP`in gelişimsel yetersizliğe sahip küçük çocukların ve annelerinin etkileşimsel davranışlarını arttırmada ve çocukların bilişsel, dil ve sosyal-duygusal gelişim alanlarında) ilerleme kaydetmelerinde etkili olduğunu göstermiştir. EDEP`i uygulayan annelerle yapılan görüşmelerden elde edilen sonuçların, bu sonuçları destekler nitelikte olduğu belirlenmiştir. Anneler EDEP`le birlikte çocuklarıyla olan etkileşimleri sırasında çocuklarıyla nasıl etkileşimde bulunacakları ve ne yapacakları konusunda artık strese girmeden daha rahat ve bilinçli hareket ettiklerini dile getirmişlerdir. Ayrıca, çocuklarının EDEP uygulaması öncesine göre, daha fazla etkileşim başlattıklarını, çocukların takıntılı ve problem davranışlarında azalma meydana geldiğini belirtmişlerdir. Sonuç olarak, bu programın kendi durumunda olan diğer çocuklara ve ailelere de uygulanması yönünde olumlu görüş bildirmişlerdir.
Özet (Çeviri)
Especially in early years, young children?s learning in home environment interacting with their parents has a great impact on their developmental outcome (Sheldon, 1986). In NAC 2009 report, it has been stated that there are very limited researches have been conducted regarding Relationship-Based Model such as Responsive Teaching (EDEP). In addition, there are few evidence-based interventions which are early special education programs such as Küçük Adımlar, OÇİDEP, PORTAGE. Therefore, the purpose of this study is to explore effectiveness of Responsive Teaching (RT) Early Intervention Program (on children with developmental disabilities and their mothers). More specifically, the effectiveness of the RT program on interactional behaviors of targeted children with developmental disabilities and their mothers, developmental skills (personal-social, language and cognitive skills) of children with developmental disabilities were investigated. Also, opinions of targeted mothers on the effects and usage of the RT program were gathered.Participants included 19 children with developmental disabilities aged between 0 to 6 and their mothers. Out of 19, 6 had a diagnose of Down Syndrome, 4 had moderate intellectual disability, 9 were diagnosed with autistic disorder. Participants were recruited from the Guidance and Research Center in Eskisehir and a special education rehabilitation center in Kütahya. Pre-post test with control group true experimental design was used. The study also reflects mixed method features since both quantitative and qualitative data are used.In the study demographic information of mothers and children were collected with demographic data form. After mother-child interactions were video-recorded in free play contexts for an average of 15 minutes and they were analyzed by two independent observers using the Turkish Version of Maternal Behavior Rating Scale and Turkish Version of Child Behavior Rating Scale. In the research, inter-observer reliability and treatment reliability (fidelity) data were collected and high reliability findings were obtained. The data on cognitive, language and social-emotional developmental domains of children were collected with Denver Developmental Screening Test-II and Ankara Developmental Screening Inventory. While descriptive statistics and repeated measures of MANOVA were used for the analyses of the quantitative data, the transcriptions of the semi-structured interview recordings were analyzed descriptively.Results indicated that the RT program is effective on interactional behaviors of targeted children with developmental disabilities and their mothers, developmental skills (personal-social, language and cognitive skills) of targeted children with developmental disabilities since there were significant differences in favor of treatment group. Results of qualitative data (the interviews with targeted mothers) also supported quantitative data. More specifically, targeted mothers stated that, with EDEP they now behave more comfortably and consciously and without stress about how to interact and what to do during the interactions with their children. They also mentioned that their children started initiating more interactions as soon as they implanted the RT program. They also pointed out that stereotypes and problem behaviors of their children decreased significantly when compared to pre- implementation of the RT program. Finally, they overall reported positive opinions about the implementation of the RT program and suggest the program to other families.
Benzer Tezler
- Etkileşime dayalı erken eğitim programının gelişimsel yetersizliğe sahip çocukların ifade edici dil becerileri üzerindeki etkisi
Effect of responsive teaching upon the expressive language skills of children with developmental disebilities
GÜLSÜM YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimBiruni ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ADEVİYE TUĞBA TUNCER
- Ebeveynlerin gereksinimleri doğrultusunda erken çocuklukta mahremiyet eğitim programı hazırlanması
Preparation of an early childhood privacy education program in line with parents' requirements
KÜBRA ADIGÜZEL KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimAnadolu ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYTEN DÜZKANTAR
- Koruyucu ve evlat edinen annelerin ebeveynlik becerilerini güçlendirmeye yönelik etkileşime dayalı bir erken müdahale programı
A responsive early intervention program to strengthen the parenting skills of foster and adoptive mothers
MÜGE KUNT
Doktora
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiÇocuk Gelişimi ve Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NESLİHAN AVCI
- Sosyal kaygıyla başa çıkma grup programın üniversite öğrencilerinin sosyal kaygı düzeylerine etkisi
The Effect of the group program of coping with social anxiety upon social anxiety level of university students
AYNUR EREN GÜMÜŞ
Doktora
Türkçe
2002
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. UĞUR ÖNER
- Akran aracılı müdahalenin tipik gelişen ve otizm spektrum bozukluğu olan çocukların arkadaşlık ilişkileri üzerindeki etkileri
The effects of peer-mediated intervention on friendship skills of typically developing children and their peers with autism spectrum disorder
BÜŞRA PEHLİVAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimAnadolu ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLDEN BOZKUŞ GENÇ