Beşiktaş'ın kentsel tarihi ve barındırdığı mimari eserler
Beşiktaş?s urban history and architectural monuments
- Tez No: 274471
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. NURİ SEÇGİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Beşiktaş, İstanbul, Kent, Mimari, Plan, Cami, Mescit, Tekke, Beşiktaş, Istanbul, Urban, Architecture, Plan, Mosque, Masjid, Tekke
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk İslam Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 500
Özet
Beşiktaş antik dönemden itibaren özelliğini koruyan bir bölge olmakla beraber, bu dönemde bölgedeki yapılaşma hakkındaki bilgiler mitolojik hikâyelerden öteye gidememektedir. Beşiktaş, Bizans döneminde ise daha çok Bizans soylularının ve ruhban sınıfının yerleştiği bir bölge olarak bilinmektedir.Osmanlı dönemi ile bir yerleşim yeri kimliğini kazanan Beşiktaş, hem devlet görevlilerinin hem de sıradan halkın yaşadığı semt olduğu için çeşitli yapı tiplerinin bir araya geldiği bir semt özelliğine sahip olmuştur. Osmanlı döneminde Beşiktaş'ta, İstanbul'un fethiyle beraber ilk yapılaşma faaliyetleri görülmeye başlamıştır. Bu dönemde Osmanlı ordusunda görevli kişilere Fatih Sultan Mehmed tarafından bölgenin imarı ile ilgili öncü olma görevi verilmiştir. Bu kişiler tarafından inşa ettirilen bu yapılar, semtin mimari gelişiminde önemli bir katkı sağlamıştır.16. yüzyıla gelindiğinde Beşiktaş Kaptan-ı Deryaların semti olmuştur. Beşiktaş semtinin kıyı şeridi 16. yüzyılda Barbaros Hayreddin Paşa, Sinan Paşa ve Kılıç Ali Paşa gibi kaptan-ı deryaların eserleri ile donatılmıştır. Bu durum semtin daha sonraki yüzyıllarda hanedan tarafından da önemsenmesine yol açmıştır.Semtin öneminin padişahlar tarafından da kavranmasıyla beraber Beşiktaş kıyıları 17. yüzyıldan başlayarak hanedana geçmiş ve hasbahçeler olarak düzenlenip sahil saraylarıyla donatılmıştır. Semt, 17. yüzyıldan itibaren Abbasağa ve Vişnezade Mahallelerinin oluşumuyla sırtlara doğru genişlerken, nüfus yoğunluğu ve etnik çeşitliliğin de artmaya başladığı görülmüştür. Bu dönemde semtin ticari merkezi durumundaki Köyiçi'nde Müslümanlar, Rumlar, Ermeniler ve az sayıda da Yahudiler yaşamaktaydı. Yıldız Bostanı örneğinde olduğu gibi kır-kent içiçeliğinin sur içi İstanbul'undan çok daha yoğun yaşandığı Beşiktaş, 18. yüzyılda da bu özelliğini sürdürmüş ve Lale Devri ile birlikte İstanbul'da yaşanan toplumsal değişimin iki ünlü mekânından biri olmuştur.19. yüzyıla gelindiğinde ise padişahla beraber hanedanın diğer üyelerinin ve devlet ricalinin de Beşiktaş'a yerleşmeye başladığı görülmektedir. Bu dönemde özellikle mimarlık alanında görülen değişimler en çok Beşiktaş'ta hissedilmiş ve Dolmabahçe Sarayı, Çırağan Sarayı, Fer'iye sarayları, Yıldız Sarayı, Ihlamur Kasrı, Ortaköy Camii, Mecidiye Camii, Yıldız Camii, Ertuğrul Tekkesi ve Şeyh Zâfır Türbesi ile Akaretler'deki sıra evler dönemin mimarisini yansıtan en önemli örnekler olmuşlardır. Bu süreç semtin nüfus açısından da oldukça genişlemesine yol açmıştır.20. yüzyıla gelindiğinde ise 1908 yılında II. Meşrutiyetin ilanıyla beraber yönetim merkezi olma niteliğini ve bu ayrıcalıklı konumunu kaybetmiştir. 1923 yılında Cumhuriyet ilan edildiğinde Beşiktaş yönetim olarak Beyoğlu Mutasarrıflığı'na bağlıydı. Cumhuriyetin ilk yıllarında savaştan yeni çıkmış olmanın verdiği sancılı süreç Beşiktaş'ı da olumsuz etkilemiştir. Bu dönemde kıyı şeridinde bulunan saray ve yalılar boşaltılarak bazısı kamu kurumlarına devredilmiş, bazıları da depo ya da okul olarak kullanılmaya başlamıştır. Cumhuriyet döneminden sonra şehir planlamasıyla yeni bir düzenleme getirilen ilçede, ilk imar hareketleri örnekleri görülmektedir. Bu kapsamda yapılan çalışmalarda yolları genişletmek, bulvar, meydan ve yeşil alanlar oluşturmak gibi uygulamalar Beşiktaş'ın çok önemli tarihi eserlerini de kaybetmesi açısından ciddi bir sorun yaratmıştır.Bu çalışmada öncelikli olarak Beşiktaş'ın kentsel gelişimi ele alınmış olup daha sonrasında bir katalog çalışması yapılarak semtin gelişimine katkıda bulunan belli başlı yapılara detaylı olarak değinilmiştir. Ele alınan yapılar tarihsel gelişimleri, plan, mimari ve süsleme özellikleri açısından incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
Beşiktaş is an area protecting its ancient characteristics. However, the information available about Beşiktaş?s architectural structures in these periods do not go beyond myths. During Byzantium Era, it is known as an area inhabited by Byzantine aristocrats and priests.Beşiktaş became a residential area during Ottoman Era. Being inhabited by both government officers and ordinary citizens, Beşiktaş has a diversity of architectural structures. During Ottoman Period, Beşiktaş?s first architectural formations were begun with the conquest of Istanbul. Within this period, Ottoman military officers were assigned as the pioneers of zoning by Fatih Sultan Mehmed. Structures built by these people have contributed to the architectural improvement of the area.In 16th century, Beşiktaş was the area of Kaptan Pasha. Shoreline of Beşiktaş was adorned with works of Kaptan Pashas such as Barbaros Hayreddin Pasha, Sinan Pasha and Kılıç Ali Pahsa. This is what makes Beşiktaş significant in the eye of dynasty in the following centuries.Because the importance of the area was recognized by the sultans, in 17th century shores of Beşiktaş was passed to the dynasty and arranged as private garden of the sultan. After 17th century with the formation of Abbasaga and Visnezade neighbourhoods, the area was extented towards the ridge and the population started to get crowded and complex. Muslims, Greeks and a fewer number of Jews were living at Koyici which is the trade center of the area. Like Yıldız Orchard, Beşiktaş as a place with an intense urban-rural association, kept this characteristic during 18th century. Thus, this area became one of the two famous places of the social transformation occurred in Tulip era.In 19th century, it was observed that dynasty members other than sultan and high officals started to reside in Beşiktaş. During this period, changes experienced especially in architectural area was observed mostly in Beşiktaş. Dolmabahçe Palace, Çırağan Palace, Fer'iye Palaces, Yıldız Palace, Ihlamur Pavilion, Ortaköy Mosque, Mecidiye Mosque, Yıldız Mosque, Ertuğrul Tekke, Tomb of Şeyh Zâfır and townhouses in Akaretler were important examples reflecting the architectural features of this period. This process led to a critical growth in population of Beşiktaş.During 20th century, Beşiktaş lost its character of control center and its privileged status with second constitutional period started in 1908. In 1923 when the Turkish Republic established, Beşiktaş was depended upon Beyoğlu district. During the first years of the Republic, Beşiktaş was deeply affected by the post-war process. Within this period, palaces and mansions placed by the seaside were evacuated. These places were either transferred to public institutions or used as storage or as school. After the establishment of Republic, the first examples of the development and construction of public facilities were observed. These facilities involving opening boulevards, building squares, extending routes, constructing green fields were problematic in terms of losing important historical monuments of Beşiktaş.In this study, Beşiktaş?s urban development is analyzed, and historical buildings contributing the development of the area are given in detail with a catalog work. The buildings are examined in terms of historical backgrounds, plans, architectural and adornment features..
Benzer Tezler
- Mimari tasarım kalitesinin katma değer (marka değeri/pazarlama) etkisi üzerine bir inceleme: Vodafone Park örneği
An investigation on effects of architectural design added value (brand value/marketing): Vodafone Park
BAŞAK ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BEGÜM SERTYEŞİLIŞIK
- Evaluating urban diversity practices of local municipalities in istanbul: A case study of Besiktas, Beyoglu and Fatih municipalities
İstanbul'daki yerel belediyelerin kentsel çeşitliliğe yönelik uygulamalarının incelenmesi: Beşiktaş, Beyoğlu ve Fatih belediyeleri örneği
SEMAHAT CEREN SAY
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BAŞAK DEMİREŞ ÖZKUL
- Değişen semt yaşamı odağında bütüncül yerel yönetim yaklaşımı: Arnavutköy alan çalışması
Holistic local government approach in the focus of changing neighborhood life: Arnavutköy field study
NAZİRE OYLUM IŞIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HİKMET SELİM ÖKEM
- Tarihi çevrelerin yeniden değerlendirilmesine araç olarak kentsel tasarım; Beşiktaş Akaretler Sıraevleri örneği
Urban design as an instrument of re-evaluation at historical environments; Besiktas Akaretler Rowhouses
KAĞAN SÜRMEGÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiŞehircilik Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. PELİN GÖKGÜR
- Konut yakın çevresi açık alanların değerlendirilmesi ve İstanbul'dan örnekler
Evaluation of open spaces in housing environment and case studies from İstanbul
REYHAN GENLİ