Irak Anayasalarında temel hak ve özgürlüklerin gelişimi
Iraq of Constitution fundamental rights and freedom development
- Tez No: 277089
- Danışmanlar: PROF. DR. İLYAS DOĞAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kamu Hukuku Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 262
Özet
İngiliz ordusunun Irak'a girmesi ile Osmanlı'nın hükmü; Irak'ta 1918 de son buldu. 1918 ile 1925 dönemi sırasında birçok olaylar meydana geldi. Bu olayların en önemlisi, yirminci devrimin olması ve Irak Devletinin kurulmasıdır.İngilizlerin Irak'a girmesinden sonra, yirminci devrimin bastırılması ve Birleşik bir Irak Devletinin kurulması için anlaşmaların imzalanması; Devlet Reisinin verasetle devamını şart koşmuştur. İngiltere ve Irak Krallıklarının anlaşması ile 1925 Anayasa tasarısı (Kasım 1923 ta) yazılmış oldu. 10 Temmuz 1923 tarihli kırk birinci oturumunda müzakere edilmesi için de Kurucu Meclise havale edildi ve 12 Mart 1925 de onaylandı.Ama 1925'de çıkarılan Irak Anayasasının kaynağı; Fransız insan ve vatandaş haklarının 1789'da ilan edilmesidir. Aynı şekilde mesela Mısır 1923 Anayasası gibi başka Anayasalardan da yardım almışlardır.Ama 1789 Fransız İnsan Hakları Beyannamesinin 6.maddesi: Kanun önünde (haklar verilmiş olsun veya verilmesin, fark etmez) herkes birdir ve eşittir. Aynen böyle, 1925 Irak Anayasasının 6.maddesi: Irak'lılar için, (milliyet, din ve dil bakımından farklı olsalar bile) kanun önünde fark yoktur, hepsi eşittir. 1925 Irak Anayasasının 18.maddesinde: Bütün Irak'lılar; medeni ve siyasi haklardan istifadeden, aynı şekilde; mülkiyet hakkından, şahsi hürriyetlerden, din hürriyetinden, görüş açıklama hürriyetinden ve vergi kanunlarından eşit olarak faydalanırlar, hükmünü getirmiştir. Bütün bu hak ve hürriyetler, 1789 Fransız insan hakları beyannamesinden etkilenerek bunları almıştır. Ancak Fransız İnsan Hakları Beyannamesinin bahsetmediği hak ve hürriyetler vardır ki, Irak Anayasası bunları yazılı hüküm olarak yürürlüğe koymuştur. Bunlardan; konut dokunulmazlığı, posta haberleşmelerinin, telgraf ve telefon haberleşmelerinin gizliliğidir.Ayrıca yargıya başvurma hakkı, şikayet hakkı ve gurupların özel okul yapma hakları da bunlardandır.Ama Irak Anayasasının hükme bağladığı genel hürriyetler, ki bunlarsan birisi, vatandaşlık hakkıdır. Irak Anayasası, Osmanlı Anayasasının 8. maddesinin 2. bendinden etkilenerek bu hakkı düzenlemiştir: ?Osmanlı tabiiyetinden olan makamı ve dini ne olursa olsun, Osmanlı sıfatını almaya ve kaybetmeye haiz olur. Herkese istisnasız Osmanlı lakabı verilir. Kanunda belirlenen durumlara göre Osmanlı unvanını alır. Aynı şekilde 1925 tarihli Irak Anayasası, 1920 tarihli Suriye Anayasası ve 1923 Mısır Anayasası da bunları almıştır.Aynı şekilde eşitlik, iktisadi ve sosyal haklardaki eşitlikler olsun veya askeri hizmetin yerine getirilmesindeki eşitlik olsun veya vazife almada, şahsi hürriyette, konut hürriyeti, mülk edinme hakkı, fikir hürriyeti, din hürriyeti olsun veya eğitim hürriyeti hakları veya öğrenme hakkı, görüşünü açıklama hürriyeti, toplanma hürriyeti, cemiyetleri teşkil etme hakkı, haberleşme hürriyeti ve onun gizliliği, tasarıları sunma hakkı ve vergileri düzenleme hakları olsun, bütün bunlar Irak Anayasasının düzenlediği ve 1789 tarihli Fransız insan hakları beyannamesinin düzenlemediği hükümlerdir.Ama 27 Temmuz 1958 de çıkarılan Irak Anayasası Irak'taki Krallık düzenini kaldırarak Cumhuriyetçi Halk düzenini kurmuştur ki Krallık Düzeni esnasında ve ellili yılların ortasındaki genel hürriyetlerin kısıtlanması ve sıkıyönetimlerinin çoğalmasından dolayı bu anayasa uygulamaya konmuştur. Bunun için Halk, Krallık sistemine karşı devrim yapmış ve 1958 de Irak yeni anayasasını çıkarmıştır. 1925 Irak Anayasası hükümden düşürülerek onun yerine 1958 Anayasası yürürlüğe konulmuş ve Irak halkı için iktisadi ve siyasi yönden, genel hak ve hürriyetler yönünden daha çok uyumlu değişikliklere tabi tutulmuştur. 1958 Anayasası, halk için demokratik bir anayasa olmuştur. Bütün Iraklılara 1958 Anayasasının 160. madde, bütün hak ve yükümlülükleri tanımıştır.1963 Yılı 8 Şubatında uygulanmakta olan siyasi nizam tamamen ortadan kaldırıldı. Bu sistemin 14 Temmuz devriminin ortaya koyduğu ilkelerden kesin olarak sapması dolayısı ile nihayet bulmuştu. Çünkü iktidar hakkının ve gelişmenin Başbakanın şahsında merkezileşmeye götürmüştür. Bu bireysel sistem; her alanda bütün genel statüyü kötüleştirmiş, bireylerin hakları ve hürriyetleri çeşitli ihlallere maruz bırakmıştı. Onun yerine, 12 Eylül 1968 anayasası geçmişti.16 Temmuz 1970 Tarihinde, Devrim Komuta Konseyi, bu anayasayı iptal eden yeni bir anayasa çıkardı. 21 Eylül 1968. 21 Eylül 1968 anayasasında, bir çok değişiklikler yapıldı. Bu değişikliklerin en genişi, genel hak ve hürriyetler konusunda idi. Bu anayasa bir gurup hak ve hürriyetleri düzenledi. Kadın erkek eşitliği bunlardan birisidir. Din, dil ve ırk ayırımını yasak etmiştir. Irak'ta ilk defa çoğunluğu Kürtçe, Türkmence ve Süryanice konuşan azınlıklara kendi dilleri ile okullarda eğitim hakkını vermiştir. 11 Mart 1964 de Cumhurbaşkanı; Irak'ın Kürdistan bölgesinde özerk yönetim uygulanacağını ilan etmiştir.
Özet (Çeviri)
Ottoman's ruling in Iraq ended when the English Army entered in Iraq in 1918. Many events occurred during the term of 1918-1925. The most significant one is the twentieth revolution and the establishment of the Iraq State.After the English entered in Iraq, deadening the twentieth revolution and signing the treaties for the establishment of a United Iraq State, brought about the condition of continuation of the state by inheritance. Upon the agreement between the British and Iraq Kingdoms, 1925 Draft Constitution was written (in November 1923).Its discussion was left to the Constituent Assembly to be held on the forty first meeting dated July 10, 1923 and it was agreed on March 12, 1925.However, the resource of Iraqi Constitution passed in 1925 is the fact that French human and citizenship rights were declared in 1789.Similarly, they benefited from 1923 Egyptian Constitution for instance, and also others.1789 French Human Rights Declaration article 1 says: Human beings are born free and live free, equal before the laws, whereas 1789 French Human Rights Declaration article 6 says: Law is the same for everyone (no matter the rights are given or not)and they are equal. Likely, 1925 Iraq Constitution article 6 says: There is no difference before the law for Iraqis (even they are different in respect with their nationality, religion, and language)and they are all equal. 1925 Iraq Constitution article 18 says: All Iraqis equally benefit from civilized and political rights, similarly from property rights, personal rights, religious freedom, expressing their personal opinions an tax laws. All these rights and freedoms were taken under the influence of 1789 French Human Rights Declaration. However, there are some rights and freedoms that French Human Rights Declaration doesn?t mention, Iraq Constitution put them into effect as written judgement. Amongst these are the privacy of the home, the confidentiality of postal, telephone and telegram communications.In addition, the right to apply to the Supreme Court, the right to complain, and the right of the groups to establish private schools.However, there are some general freedoms which were brought byIraq Constitution, one of them is the right of citizenship. Iraq Constitution organized this article having been affected by Ottoman Constitution article 8 section 2:"Anyone with Ottoman citizenship (whatever their status and religion, they have the right to receive and lose their ottoman title.)is given an Ottoman title. Only if they are Ottoman Citizens.. They receive their titles as organized and defined in the law. 1925 Iraqi Constitution, 1920 Syria Constitution and 1923 Egyptian Constitution adopted the same similarly.Equality, economic and social rights or doing military service, or being assigned to a job, personal freedoms, privacy of the home, property rights, latitude of thought, religious freedom, educational freedoms, right, expressing personal opinions, freedom of gathering, right to establish a community, communication freedom, and its confidentiality, the right to present a draft and rights to organize taxes, all these are the judgments that Iraqi Constitution organized but not 1789 French Human Rights Declaration.On the other hand, July 27, 1958 Iraqi Constitution abolished the Kingdom and set up a Republican PublicSystem, because during the kingdom's ruling and mid fifties, general freedoms were limited and martial orders increased. Therefore, the nation made a revolution against the system of the Kingdom and in 1958 issued the new Iraqi Constitution..1925 Iraqi Constituent was replaced with the new 1958 Iraqi Constitution and better changes for the Iraqi public were adopted in both economic and social aspects and also in respect with the general rights and freedoms. 1958 Constitution turned out to be a democratic constitution for Iraqis. 1958 constitution in article 160 gave all the rights and responsibilities to all Iraqis.On February 8, 1963, the current political order was completely left. Te system ended because it definitely diverted from the principles of July 14 revolution and because it lead the right of ruling and development to a centralization within the personage of the prime minister. This individualistic system worsened all general status in all domains, individual rights ad freedoms were violated in many ways. September 12,1968 Constitution replaced it.On July 16, 1970,Revolutionaist Committee Counsel issued aconstitution which is cancelling this constitution. In September 21, 1968 Constitution, many changes were made. The biggest one was about the general rights and freedoms. This constitution organized some rights and freedoms. Woman-Man Equality is one of these. It also banned religious, language and racist discrimination. In Iraq, for the first time it gave the minorities speaking Kurdish, Turcomans and Assyrians the rights to get education in their own languages. On March 11, 1964, The President declared that a self-governing system will be put into effect in Kurdistan Region of Iraq.
Benzer Tezler
- Anayasayı değiştirme sorunu: Türkiye ve Irak mukayesesi
Constitutional change problem: A comparison of Turkeyand iraq
ANAAM MAHDI JABER KHAFAJA
Doktora
Türkçe
2019
Kamu YönetimiSüleyman Demirel ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YÜKSEL METİN
- Irak'ta mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimlik teminatı
Independence of courts, judge security in Iraq
SUNBUL A. AHMED
- Türkiye ve Irak'ta terörle mücadele çerçevesinde idari kolluk hizmetleri
Administrative law enforcement services fighting terrorism in Turkey and Iraq
ABED RZALI ASWAD ASWAD
- Karşılaştırmalı Hukuk ve Irak anayasalarında azınlık haklarının korunması
Protection of minorities rights in comparative law and constution of Iraqi
ABDÜLAZİM M. İBRAHİM İBRAHİM