Gerçekçi tiyatroda kurucu bir unsur olarak sahne direktifleri
Stage directions as a founder element in realist theatre
- Tez No: 302235
- Danışmanlar: DOÇ. DR. B. BELİZ GÜÇBİLMEZ ALTAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sahne ve Görüntü Sanatları, Performing and Visual Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2011
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 163
Özet
Bu çalışma iki ana bölümden oluşmaktadır: Dramatik Yazın Tarihi İçinde Sahne Direktiflerinin Dönüşümü ve Gerçekçi Tiyatroda Kurucu Bir Unsur Olarak Sahne Direktifleri. Çalışmanın giriş bölümünde sahne direktiflerinin dramatik yazın içindeki konumu kuramsal olarak ele alınmış ve genel bir çerçeve çizilmeye çalışılmıştır. Roman Ingarden, Martin Esslin, Georg Savona, Elaine Aston ve Sam Smiley gibi kuramcıların sahne direktiflerine ilişkin yaklaşımları ele alınmış ve bu bağlamda sahne direktiflerinin sınıflandırması yapılmıştır. Söz konusu sınıflandırma sonucunda dört temel sahne direktifi tespit edilmiştir: Açılış sahne direktifleri, karakter sahne direktifleri, durum sahne direktifleri ve aksiyon sahne direktifleri. Ayrıca yan metin olarak bir anlam üretme mekânizması işlevi gören sahne direktiflerinin metin ve sahne arasında kurduğu organik ilişki ele alınmıştır.Çalışmanın ilk bölümünde sahne direktiflerinin dramatik yazın tarihi içindeki dönüşümü örneklerle ele alınmıştır. Antik Yunan'dan başlayarak günümüze dek geçen süreçte sahne direktiflerindeki değişiklikler tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda, Antik Yunan tragedyalarında ve ortaçağ metinlerinde hiç sahne direktifi kullanılmadığı, Elizabeth döneminde çok kısa ve net direktiflerin görülmeye başlandığı ve esas olarak 19.yy'a gelindiğinde sahne direktiflerinin metinlerde işlevsel hale geldiği gözlenmiştir. Birinci bölümün ilk alt başlığında Aston ve Savona'nın tanımıyla ?klasik metinlerde?ki sahne direktifi kullanımı ele alınmıştır. Bu dönemde metinlerin sadece sahne koşulları düşünülerek yazıldığı göz önüne alınarak sahne direktiflerinin işlevsel ve kısa notlar halinde bulunduğu tespit edilmiştir. İkinci alt başlıkta ise Aston ve Savona tarafında ?radikal metinler? olarak ele alınan karşı-gerçekçi oyunlardaki direktif kullanımı incelenmiştir. Klasik form özelliklerinin reddedilmeye başlandığı avant-garde girişimlerin sonrasında, tüm içeriksel ve biçimsel farklılaşmalarda olduğu gibi, sahne direktifi kullanımında da radikal girişimlerin izi sürülmüştür. Günümüz tiyatro yazınında sahne direktifi kullanımı, bir zorunluluk olmanın dışında, yazarın iradi kararıyla oluşturulan ve hatta hiç kullanılmayan bir tercih nesnesine dönüşmüştür.Çalışmanın ikinci bölümünde, gerçekçi tiyatroda kurucu bir unsur olarak sahne direktiflerinin kullanımı ele alınmıştır. Üç alt başlık halinde incelenen bölümde, ilk olarak gerçekçi tiyatronun kurucu unsurları değerlendirilmiştir. Gerçekçi tiyatronun koşullarını meydana getiren tarihsel ortam incelenmiş ve 19.yy modern dramının temel estetik problemleri tartışılmıştır. Dönemin merkezi türü olan roman ile tiyatro arasındaki ilişki göz önüne alınmıştır. İkinci alt başlıkta ise gerçekçi tiyatro ve roman ilişkisi bağlamında mimetik ve diegetik anlatı biçimleri incelenmiştir. 19.yy roman geleneğinin tiyatro yazınını etkilemesi ve sahne direktifleri aracılığıyla roman anlatısının dramatik anlatıya girişi gözlenmiştir. 19.yy gerçekçi tiyatrosu ile esas olarak mimetik anlatı karakteri sergileyen dramatik yazında, uzun ve detaylı sahne direktifleriyle göz ardı edilemeyecek bir diegetik anlatının varlığı ortaya çıkmıştır. Bu bölümde roman ve tiyatro arasındaki ilişki ele alınırken, temel olarak Gérard Genette'in mimetik ve diegetik anlatı biçimlerine ilişkin tezlerinden yararlanılmıştır. Genettte'in roman için tespit ettiği anlatı, betimleme ve söylem türleri, dramatik yazına uygulanmıştır. Romandaki anlatı ile dramatik yazındaki olay örgüsü, betimleme ile teknik nitelikli sahne direktifleri ve söylem ile de yazarın ?ben? anlatısı ile verdiği sahne direktifleri ilişkilendirilmiştir. Üçüncü ve son alt başlıkta ise gerçekçi tiyatrodaki sahne direktifi kullanımı ele alınmıştır. Bu bölümde esas olarak 19.yy gerçekçi tiyatrosu ele alınmış, ayrıca dönemin yazarlarında etkilenmiş olan 20.yy Amerikan gerçekçi oyun yazarlarına da değinilmiştir. Çalışmanın bu son bölümünde Henrik Ibsen, August Strinberg, Anton Çehov, Eugene O'Neill, Bernard Shaw, Tennessee Williams ve Arthur Miller gibi yazarların oyunlarından verilen örneklerle gerçekçi tiyatronun sahne direktifi kullanımı incelenmeye ve açıklanmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
This study is composed of two chapters: Transformation of Stage Directions in Dramatic Literature and Stage Directions as a Founder Element in Realist Theatre.Introduction deals with the place of stage directions in dramatic literature theoretically drawing on the approaches of theoreticians such as Roman Ingarden, Martin Esslin, Georg Savona, Elaine Aston and Sam Smiley. I identified four basic stage direction: Opening stage directions, character stage directions situational stage directions and action stage directions. Stage directions also function as producing meaning as ancillary-text, and I also discussed the organic relation between them and text and stage.First chapter involves examples of the transformation of stage directions since Antique Greece up until today. I observed that there were no stage directions in Greek Tragedies and Medieval texts; there were very short and clear directions in Elizabethan age and they became functional in texts in 19th century. I discussed the stage direction use in ?classic texts? based on the definition of Aston and Savona. Texts were written then considering only stage conditions and directions were functional and short notes. Second subtitle deals with the use of directions in counter-realist plays which Aston and Savona calls ?radical texts.? Following avant-garde initiatives where classical forms were rejected, there were radical initiatives in stage directions as well. Today stage directions became optional based on the will of the author rather than being an obligation.Second chapter deals with use of stage directions as a founder element in realist theatre. First subtitle evaluates the founder elements of realist theatre. I investigated the historical background of realist theatre and discussed the basic aesthetic problems of modern drama. I considered the relation between theatre and novel ? central genre of the age. Second subtitle studies mimetic and diegetic forms of narration in this context. 19th century novel tradition had an impact on theatre literature and novel narration entered into dramatic narration through stage directions. In this period, there was a diegetic narration with long and detailed stage directions. I drew upon Gérard Genette?s thesis discussing the relation between mimetic and diegetic forms of narration. Narration in novel and plot in drama; description and stage directions having technical characteristics; and discourse and stage directions given by author with ?I? narration were the issues I discussed.Final subtitle discusses the use of stage directions in realist theatre. I discussed mainly 19th century realist theatre but I mentioned 20thcentury American realist playwrights also. I tried to investigate and explain the use of stage directions by realist theatre with examples from writers such as Henrik Ibsen, August Strindberg, Anton Çehov, Eugene O?Neill, Bernard Shaw, Tennessee Williams and Arthur Miller.
Benzer Tezler
- Convergence of classicism and realism in Ben Jonson's comedies: Every man out of his humour, poetaster, bartholomew fair and the devil is an ass
Ben Jonson'ın komedilerinde klasisizm ve realizmin buluşması: Every man out of his humour, poetaster, bartholomew fair and the devil is an ass
SEÇİL KARANA
Yüksek Lisans
İngilizce
2013
İngiliz Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. SILA ŞENLEN GÜVENÇ
- Tradition of comedy of manners in English drame
İngiliz tiyatrosunda töre komedisi geleneği
NESLİGÜL KESKİN
Yüksek Lisans
İngilizce
2004
Batı Dilleri ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞEGÜL YÜKSEL
- Stanislavski Sistemi'nin opera oyunculuğu dersi bağlamında incelenmesi
The examination of the Stanislavski System within the context of opera acting instruction
YILMAZ KARAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Sahne ve Görüntü Sanatlarıİstanbul ÜniversitesiTiyatro Ana Sanat Dalı
PROF. ASLI YILMAZ DAVUTOĞLU
- Verbal violence as a construction of authority in renaissance and contempory English drama
Rönesans ve günümüz İngiliz tiyatrosunda baskı aracı olarak sözel şiddet kullanımı
SILA SENLEN
Doktora
İngilizce
2008
İngiliz Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Bölümü
PROF. DR. AYŞEGÜL TÜLİN YÜKSEL