Çalışma hayatında öğrenilmiş çaresizlik ve tükenmişliğin nedenleri ve sonuçları üzerine bir çalışma
A study on antecedents and consequences of learned helplessness and burnout in worklife
- Tez No: 308516
- Danışmanlar: PROF. DR. MAHMUT ARSLAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2011
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 420
Özet
Sürdürülebilir büyüme ve rekabetçi avantaj elde etmenin yetkin ve istekli işgücüne bağlı olduğu günümüz iş dünyasında, çalışanların hissettikleri çaresizlik ve tükenmişliğin nedenleri ve sonuçlarının belirlenmesi önem kazanmaktadır. Bu çalışmanın amacı, çalışanlarda öğrenilmiş çaresizliğin ve tükenmişliğin nedenleri ve sonuçlarını belirlemektir. Çalışmada örgütte üstlenilen roller (iş yükü, rol belirsizliği, iş-özel yaşam çatışması-İYÇ), kişilerarası ilişkiler (amir desteği, hizmet verilen kişilerle kurulan ilişkiler) ve kişisel faktörlerin (mükemmeliyetçilik, alternatifsizlik hissi) tükenmişlik ve çaresizlik üzerindeki etkisi sağlık ve finans sektörü çalışanlarından toplanan verilerle incelenmiştir. Keşfedici amaçla yapılan analizlerle, kendini çaresiz hisseden katılımcıların, etik olmayan uygulamalar karşısında sessiz kalma ve etik olmayan davranışlarda bulunmaya daha eğilimli olup olmadıkları incelenmiştir.Yol analizi sonuçları her iki örneklem grubunda da, iş yükü, İYÇ, hizmet verilen kişilerle ilişkilerden duyulan memnuniyetsizlik ve amirden alınan desteğin duygusal tükenme ve çaresizlik üzerinde etkili olduğunu göstermiştir. İş yükünün duygusal tükenme ve çaresizliği hem doğrudan hem de başka değişkenler aracılığıyla etkilediği; iş yükü arttıkça katılımcıların hissettiği duygusal tükenme ve çaresizliğin arttığı tespit edilmiştir. Tıp doktorları örnekleminde, iş yükünün sadece İYÇ ve hizmet verilen kişilerle ilişkileri etkilemediği; iş yükünün rol belirsizliğini ve hata yapma endişesini de arttırdığı saptanmıştır. Ayrıca tıp doktorları örnekleminde mükemmeliyetçilik, rol belirsizliği ve hata yapmadan duyulan endişenin; banka çalışanları örnekleminde ise alternatifsizlik hissinin çaresizlik ve duygusal tükenmişliği arttırdığı tespit edilmiştir. Tükenmişliğin bir diğer boyutu olan işe karşı duyarsızlaşma için yapılan analizler İYÇ ve müşterilerle ilişkilerden duyulan memnuniyetsizliğin doğrudan, iş yükünün ise başka değişkenler (İYÇ ve müşterilerle ilişkilerden duyulan memnuniyetsizlik) aracılığıyla bu değişken üzerinde etkili olduğunu saptanmıştır. Kişisel başarı hissinin ise, sadece rol belirsizliğinden etkilendiği fakat diğer olumsuzluklarla ilişkili olmadığı görülmüştür. Keşfedici amaçla yapılan analizler, kendini çaresiz hisseden katılımcıların, etik olmayan uygulamalar karşısında sessiz kalma ve etik olmayan davranışlarda bulunmaya daha eğilimli olduklarını tespit edilmiştir. Görüşmelerde elde edilen bulgular, anketle elde edilen bulguları destekler niteliktedir. Sonuçlar, yöneticilerin iş yükü, iş-özel yaşam çatışması ve rol belirsizliği konularında önlem almaları gerektiğine işaret etmektedir.
Özet (Çeviri)
Given the fact that attaining sustainable growth and competitive advantage is largely dependent upon motivated and competent workforce, understanding the factors affecting employee well-being has gained utmost importance. The aim of this study is to identify the antecedents and consequences of learned helplessness and burnout in work life. The impact of organizational factors (i.e., workload, role ambiguity, and work-family conflict-WFC), interpersonal relations (i.e., supervisor support, customer / patient relations) and personal factors (i.e., perfectionism, lack of alternatives) on burnout and helplessness is assessed with the qualitative and quantitative data collected from health and finance sectors. Moreover, whether employees feeling helplessness are more prone to remain silent when faced with unethical behaviors is investigated through exploratory analyses.Results of the path analyses revealed the impact of workload, WFC, supervisor support and employee-customer relations on emotional exhaustion and helplessness. In physicians sample, high workload reduced satisfaction about customer / patient relations, while increased WFC, role ambiguity, and concern about making mistakes; which in turn increase the prevalence of exhaustion and helplessness. In physicians, perfectionism, role ambiguity and concern about making mistakes; in bank employees, lack of alternatives was also found to increase exhaustion and helplessness. Moreover, the analyses revealed the direct effect of WFC and customer / patient relations and indirect effect of workload on cynicism, which is one of the dimensions of burnout. Personal accomplishment was found to be associated only with role ambiguity, but not with other adverse conditions. Exploratory analyses demonstrated that employees feeling helplessness were more prone to engage unethical behaviors and remain silent when encountered unethical practices. The data from interviews, in general supported the findings obtained from questionnaires. Looking at the results of this study, managers are suggested to take precautions regarding workload, WFC, and role ambiguity.
Benzer Tezler
- Çalışma hayatında öğrenilmiş çaresizlik olgusu
Learned helplessness phenomenon in work life
BURCU KÜMBÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriDokuz Eylül ÜniversitesiÇalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. MUSTAFA YAŞAR TINAR
- Akademisyenlerde öğrenilmiş çaresizliğin nitel olarak ölçülmesi: Devlet ve vakıf üniversitelerinin karşılaştırılması
Qualitative measurement of learned helpeless in academics: Comparison of state and foundation universities
MERT ÇOPUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
İşletmeMersin Üniversitesiİşletme Bilgi Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. UFUK ORHAN
- Cam tavan sendromunun öğrenilmiş çaresizliğe etkisi: Ankarailinde bir uygulama
The effect of glass ceiling perception on learned helplessness: Anapplication in Ankara comparison of public and private sector
NURTEN KAYAN
- İş hayatında öğrenilmiş çaresizlik kavramının işe yabancılaşmaya etkisinin farklı kuşaklar açısından değerlendirilmesi: X Y Z kuşakları ile bir çalışma
Evaluation of the effect of learned helplessness in business life on work alienation in terms of different generations: A study with X Y Z generations
HABİBE YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
İşletmeİstanbul Arel Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ASLI MERT KARAGÖZ
- Bireylerde kariyer algısı ve örgütlerde yetenek yönetimi uygulamalarının çalışanların öğrenilmiş çaresizlik davranışı üzerindeki rolü
The role of career perception and organizational talent management practices on learned helplessness behavior of employees
NİMET TUNA
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriMarmara ÜniversitesiÇalışma Ekonomisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SİBEL GÖK