Gününümüz Afganistan Özbek Türkçesiyle Türkiye Türkçesinin isim ve fiillerinin karşılaştırılması
Comparing today's Afganistan Uzbek language to the Turkish nouns and verbs
- Tez No: 345780
- Danışmanlar: PROF. DR. FUAT BOZKURT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2013
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 617
Özet
Türk dili dünya dilleri arasında önemli bir dildir. Türk dilinin önemli olması ise çok eski tarihlere ve çeşitli yazılara sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla Türk dillinin önemli olmasının sebeplerinden biride Türklerin geniş bir coğrafya?ya sahip olup ve farklı lehçelere konuşmaları ise ayrı bir önem taşımaktadır. Yeryüzündeki gelişmelerle birlikte bilim dünyası da kendi dallarında gelişmelerini ileri sürmektedir. Bilim dünyasının en önemli dallarından biri olan dildir. Oysa dil?de kendi dallarında gelişmektedir. Bizim araştırmakta olduğumuz konu ise dil olduğu için, Özbekçe Türkçesini Türkiye Türkçesiyle karşılaştırarak, bu kökleri ani olup farklı lehçe ve farklı coğrafya?da hayat süren dillerin gelişimi ve gerilimini ortaya çıkarmaktır. Bizim araştırmakta olduğumuz konu, Günümüz Afganistan Özbekçe Türkçesiyle Türkiye Türkçesinin sözcüklerini bir birleriyle karşılaştırmasıdır. Bu karşılaştırma ise Nurullah Altay?ın 2007?de Malezya?da basıp yayınladığı, Özbek Dili sözlüğünü temel kaynak alarak, Türk Dil kurumu 2005?te yayınladığı Türkçe Sözlüğü ile karşılaştırmaktır. Ele aldığımız çalışma üç bölümden ibaret olup, birinci bölüm tezimin Konu Seçimi, Kapsam, Yöntem, Amaç ve Kullanılan temel kaynakları anlatmaktadır. Tezimizin ikinci bölümü ise isimlerden oluşmaktadır. İsimler bölümünde birinci olarak halis isimler karşılaştırılmıştır. Halis isimlerde, her iki dilde yani Özbekçe Türkçesinde ve Türkiye Türkçesinde Arapça ve Farsçadan geçen sözcükler olduğu için şöyle karşılaştırılmaktadır. Örnekler: 1. Öz Türkçe karşılaştırma örneği: (?ç: ÖTS. 55.~aç: TS. 10). Arapçadan geçen sözcüklerin örneği: (?bida: ÖTS. 55.~abide: TS. 3. (Ar.) ). Farsçadan geçen sözcüklerin örneği: (bazm: ÖTS. 124.~bezm: TS. 258. (Far.) ). Yukarıdaki örneklerde gördüğünüz gibi, şekil ve anlam açısından Özbekçe ve Türkçe sözcüklerin bir birleriyle ne kadar yakın olup ve bu iki dilin aynı dil olduğunu görürsünüz. Arapça ve Farsçadan geçen isimlerde ise anlamlar aynı olup bir az şekil açısından değişmeler vardır. İsimlerin ikinci kısmını isimden türemiş isimler oluşturmaktadır. İsimden isim türeten kısmı da yukarıda halis isimlere benzer şekilde yapılmaktadır. İsimlerin üçüncü kısmı ise fiilden türemiş isimlerdir. Bu kısım da aynen yukarıda halis isimlere örnek vererek gösterdiğimiz gibi yapılmaktadır. Tezimizin üçüncü bölümü fiiller ve birleşik yapılardan oluşup tezin en önemli kısmını kapsamaktadır. Üçün bölümün ilk kısmını basit fiiller teşkil etmektedir. Basit fiillerin yapı düzenini örnekte gösterip geçmeyi lüzum görüyorum. Örneği: (?ç-~aç: ??ç- fiili ise açmak karşılığı bir anlamda kullanılırken aynı zamanda 9 farklı anlamlarda kullanılmaktadır. Örneği: darv?zani ?çm??-Kapıyı açmak). Örnekte gördüğümüz gibi üçüncü bölümün fiillerinin tümü aynı biçimde açıklanmaktadır. Üçüncü bölümün ayrı bir önem yansıtması ise okuyucunu ham şekil bilgisi açısında hamda anlam bilgisi açısından Özbekçe Türkçesini Türkiye Türkçesiyle çok yakın ve az bir farkla bir birlerinin bağdaşlıklarını göstermektedir. Üçüncü bölümün son kısmı ise birleşik yapılardan ibarettir. Tezimin önemini kısaca anlatmam gerekse, bu tez sözcükler üzerinde yapıldığı için Afganistan Özbekçe Türkçesiyle Türkiye Türkçesi arasında ilk karşılaştırmalı bir çalışma olduğunu söyleyebiliriz. Dolayısıyla eğer bu tez az ve eksik de olsa ilk karşılaştırmalı bir tez olduğu için gelecekte Afganistan?da Türkoloji bölümleri üzerinde araştırmakta olan gençler için iyi bir yol açacağından eminim.
Özet (Çeviri)
The Turkish language is a major language of the world's languages . Turkish language has to be significant due to the fact the very early times , and various writings . Therefore, one of the reasons it is important Turkish Cypriots multilingual with a wide range of Geography and a separate conversations in different dialects importance. Developments in their fields of earth with the developments in the world of science suggests. Language in the world, which is one of the most important branches of science . Language, however, is developing its own branches . Our issue is that we're investigating is the language , Uzbek Turkey-Turkish Turkish-language version , comparing the different dialects and different geography including the roots of a sudden life -long development of languages , and to reveal the tension . We are investigating the issue , today's Afghanistan, Turkey Turkish Uzbek Turkic comparison of words with each other . This comparison is published in the press in Malaysia in 2007, Altay Nuru , the main source dictionary Uzbek language , the Turkish Language Turkish Dictionary published by the agency in 2005 to compare with . Consists of three chapters we have discussed the first chapter of my thesis Topic Selection , Scope , Methodology, describes the purpose and the main sources used . The second part of the thesis is composed of . In the first section, compared with pure nouns Nouns . Halis names in both languages, Turkish, Arabic and Persian and Turkey, Turkish, Uzbek , so that the last words he compares to . Examples: 1 Self- Turkish comparative example: (?ç-: ÖTS . 55 ~ Open : TS . 10). Arabic words in the sample: ( Abida : OTS . 55 ~ monument : TS . 3 ( Ar. )). Persian words in the sample: ( base are : OTS . 124 ~ Bezm : TS . 258 ( Far. )). As you can see in the above examples , Uzbek and Turkish words with each other in terms of form and meaning is and how close you will see that these two language the same language . The meanings of Arabic and Persian is the same as the names are a little changes in shape . The second part of the names are derived from the names of the names . The name derives some names similar to the names above are pure . The third part of the names derived from the names of the verb . This section is made in the same way as we have shown above, by providing examples of pure names . The third part of the thesis is occurring verbs and composite structures, covers the most important part of the thesis . Constitutes the first part of chapter three, simple verbs . I see the need to switch to the layout of the structure of verbs to show a simple example . Example : (AC- ~ Open :
Benzer Tezler
- Günümüz Afganistan Özbek nesri üzerinde muhteva incelemesi
The content research on present-day Afghan-Uzbek prose
SULTANMAHMOOD TOYGHUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. VELİ SAVAŞ YELOK
- Afganistan Özbeklerinden şair Azizullah Butun'un hayatı, sanatı ve şiirlerinin incelenmesi
A study of the life, art and poems of the Afghanistan Uzbek poet Azizullah Butun
MUHAMMAD SADEQ SULTANI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ OKTAY NAR
- Türkiye'deki Afganistan Özbeklerinin ağzı (Ses bilgisi-metinler-gramatikal dizin)
The dialect of Afghan Uzbeks in Turkey (Phonetics-texts-grammatical index)
YALÇIN YURDAKUL
Doktora
Türkçe
2022
DilbilimAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÇETİN PEKACAR
- Afganistan Cevizcan Bölgesi Çağdaş Özbek şairleri
In Afghanistan Regional Contemporary Uzbek Jawzjan poets
EMRAH İLİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Karşılaştırmalı EdebiyatFatih ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NODİRKHON KHASANOV
- State building and governance challenges in contemporary Afghanistan
Günümüz Afganistan'da devlet inşası ve yönetişim zorlukları
MİR HAMZA RAMİN
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Kamu YönetimiTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAFİJUR RAHMAN