Geri Dön

Çeviribilim araştırmalarının çeviri eğitimindeki yeri ve işlevi: Kuram temelinde akademik çeviri eğitiminin temel ilkelerini belirleme denencesi

Die position und funktion der übersetzungswissenschaftlichen forschungen in der übersetzungsdidaktik: Ein versuch zur theoriegestützten grundlagenbestimmung der akademischen übersetzungsdidaktik

  1. Tez No: 353169
  2. Yazar: RAHMAN AKALIN
  3. Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET GÜNDOĞDU
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Alman Dili ve Edebiyatı, Mütercim-Tercümanlık, German Linguistics and Literature, Translation and Interpretation
  6. Anahtar Kelimeler: Akademik çeviri eğitimi, çeviri edinci, çeviri eğitiminin temel ilkeleri, çeviribilim araştırmaları, çeviri kuramı
  7. Yıl: 2013
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Mersin Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Alman Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 234

Özet

Çeviri'nin evreli bir süreç içerisinde diğer bilim dalları temelinde (dilbilim, metin dilbilim, ,iletişimbilim, edimbilim vd.) ele alınıp incelenmesi ve 'çeviri' konusunda uygulamaya ağırlık verilmesi, çeviribilimin özerk bir bilim dalı olarak gelişmesini uzun süre engellemiştir. Bu nedenle çeviribilim araştırmalarının betimleyici, kuramsal ve uygulama alanları arasında yön belirleyici, ölçüt oluşturucu ilişkilerin kurulması, olanaklı hale gelememiştir. Çeviribilim araştırmalarının uygulama alanı içerisinde değerlendirilen çeviri eğitimi de bu durumdan etkilenmiştir. Çeviri alanında bilimsel ölçütlere uygun akademik bir eğitim verilmesi, çeviribilimin kuramsal alanıyla çeviribilimin uygulamalı alanına giren çeviri eğitimi arasında karşılıklı ilişki kurulmasına bağlıdır. Ancak bu konuda yapılmış yeterli araştırma yoktur. Bu nedenle akademik çeviri eğitiminin bilimsel ölçütlere uygun olarak yeniden değerlendirilmesi ve yapılandırılması gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu çıkış noktası temelinde bu çalışmada, genel çeviribilim araştırmalarının çeviri eğitimi içindeki konumu, rolü ve işlevi ele alınmıştır. Çeviribilim araştırmalarındaki tartışmalarda bir görüş ayrılığı biçiminde ortaya çıkan çok boyutluluk durumuna karşın bu çalışma, çeviribilim araştırmaları ile çeviri eğitimi arasındaki olası bağlantı biçimlerini nesnel bir tutumla betimlemeye yönelmiştir. Bu temel amaç ışığında birbirini gerekli kılan/kılacak uyumlu bir ilişkinin olanakları gerekçelendirilmeye, akademik çeviri eğitiminin temel ilkeleri 'kuram'dan yola çıkılarak saptanmaya çalışılmıştır. Bu yönüyle çalışma, akademik çeviri eğitiminin temel çerçevesi üzerine düşünce yürütme olanağı verecektir. Çalışmada çeviribilimin salt araştırma alanındaki dört farklı yaklaşımı ortaya koyan dört modelden yola çıkılarak, akademik çeviri eğitiminin üst edinç olarak kazandırmayı amaçladığı 'çeviri edinci'nin 'dil edinci, metin edinci, kültür edinci ve edim edinci' olmak üzere dört farklı bilgi ve beceri alanına işaret ettiği bulgulanmıştır. Bu sonuca varılırken salt araştırma alanında 'dil odaklı yaklaşım, metin odaklı yaklaşım, kültür odaklı yaklaşım ve eylem odaklı yaklaşım' olarak beliren yaklaşımların akademik çeviri eğitiminin dizgeleştirilmesine dönük katkıları tek tek irdelenmiş ve kuram temelinde akademik çeviri eğitiminin temel ilkeleri 'dil edincini geliştirme, metin edincini geliştirme, kültür edincini geliştirme, edim edincini geliştirme ve kuram bilgisi kazandırma' biçiminde gerekçelendirilmiş, bu temel bilgi ve beceri alanlarındaki olası alt kazanımlar, temel öğrenim çıktıları olarak ortaya konmuştur. Akademik çeviri eğitiminin temel ilkelerini belirlemeye yönelmiş bu çalışmanın, çeviri eğitimi alanında çalışanlar için bir başvuru eseri işlevini görmesi ve akademik çeviri eğitiminin bilimsel, nesnel ve dizgeli bir biçimde yapılandırılmasına katkı sağlaması beklenmektedir. Ayrıca bu çalışmada elde edilen verilerin çeviri eğitiminde kullanılmasına katkı sağlaması, diğer yandan ise bu yönüyle çeviribilim alanında çalışanlara kuram-uygulama ilişkisine yönelik bilinç aktarması ön görülmektedir. Çeviri eğitiminin bilimsel açıdan dizgeleştirilmesini denemiş olan bu çalışmanın yaygın etkisini çeviri bölümlerindeki akademik yapılanmada; eğitim-öğretim programlamaların yeniden gözden geçirilmesi ve yapılandırılmasında göstereceği beklenmektedir.

Özet (Çeviri)

Dass die Übersetzung lange auf der Ebene einiger sozialwissenschaftlicher Disziplinen (Linguistik, Textlinguistik, Kommunikationswissenschaft, Pragmatik) untersucht wurde und der Praxis in Bezug auf Übersetzung Gewicht verliehen wurde, lässt sich als eine Problematik bezeichnen, die den Ausbau der sogenannten Übersetzungswissenschaft als eine selbstständige Disziplin blockierte. Aus diesem Grunde wurde die Einrichtung orientierungsbestimmender, bezüglich maßgeblicher Beziehungen zwischen den deskriptiven, theoretischen und angewandten Feldern der übersetzungswissenschaftlichen Forschungen unmöglich. Die Übersetzungsdidaktik, innerhalb des angewandten Feldes der übersetzungswissenschaftlichen Forschungen bewertet, wurde vom Teilaspektualitätsfall in der ÜW negativ beinflusst. Eine akademische Didaktik entsprechend den wissenschaftlichen Kriterien anzubieten, ist von der Einrichtung der Wechselwirkungen abhängig, zwischen dem theoretischen Feld und der zum Feld der angewandten übersetzungswissenschaftlichen Forschungen angehörigen Übersetzungsdidaktik. Jedoch wurden diesbezüglich noch keine ausreichenden Untersuchungen angestellt. Daraus ergibt sich ein Bedürfnis nach einer neuen Wahrnehmung und Strukturierung der akademischen Übersetzungsdidaktik auf der Grundlage wissenschaftlicher Kriterien. Von diesem Ausgangspunkt her betrachtet, wurde in der vorliegenden Arbeit die Position, Rolle und Funktion der übersetzungswissenschaftlichen Forschungen in der Übersetzungsdidaktik behandelt. Gegenüber der sogenannten Multidimensionalität, die sich bei den Debatten in übersetzungswissenschaftlichen Forschungen als eine Divergenz herausstellte, orientiert sich diese Arbeit daran, eventuelle Berührungspunkte zwischen übersetzungswissenschaftlichen Forschungen und der Übersetzungsdidaktik auf objektive Weise zu beschreiben. Zu diesem hauptsächlichen Zweck wurde hier versucht, Möglichkeiten einer gegeneinander unabwendbaren ausgeglichenen Relation zu argumentieren und ausgehend der Theorie des Übersetzens Grundlagen der akademischen Übersetzungsdidaktik festzulegen. Unter diesem Aspekt soll die vorliegende Arbeit Möglichkeiten zu einer leitenden Reflexionsbildung über den grundlegenden Umfang der akademischen Übersetzungsdidaktik geben. Dazu dienen vier Modelle, die vier verschiedenen Ansätze in der als 'Pure Research' durch J. Holmes genannten rein wissenschaftlichen Forschung offenbaren, als Grundlage. Anhand der betreffenden Ansätze wurde Folgendes herausgearbeitet: die von der Übersetzungsdidaktik beabsichtigte einheitliche Übersetzungskompetenz weist als eine Metakompetenz auf vier verschiedene Kenntnis- und Fertigkeitsbereiche hin. Diese Bereiche lassen sich als 'Sprachkompetenz, Textkompetenz, Kulturkompetenz und Performanzkompetenz' bezeichnen. Um zu der oben erwähnten Hauptschlussfolgerung zu gelangen, wurden die Beiträge der sich in der rein wissenschaftlichen Übersetzungsforschung als 'sprachorientierte, textorientierte, kulturorientierte und handlungsorientierte Ansatzweise' erweisenden Ansätze zur Systematisierung der akademischen Übersetzungsdidaktik einzeln analysiert. In diesem Rahmen sind die Grundlagen der akademischen Übersetzungsdidaktik auf der Basis der Theorie als 'Entwicklung von Sprachkompetenz, Entwicklung von Textkompetenz, Entwicklung von Kulturkompetenz, Entwicklung von Performanzkompetenz und Gewinnung von Theoriewissen' argumentiert und eventuelle nachgeordnete Errungenschaften in diesbezüglichen Kenntnis- und Fertigkeitsbereichen als hauptsächliche Lernerfolge vorgebracht. Diese Arbeit, die auf die Festlegung der hauptsächlichen Grundlagen der akademischen Übersetzungsdidaktik abzielte, soll die Funktion eines Nachschlagewerks für Akademiker und Anwender in Bezug auf Übersetzungsdidaktik erfüllen und damit einen Beitrag zum wissenschaftlichen, objektiven und systematischen Aufbau der akademischen Übersetzungsdidaktik leisten. Ferner soll jede/r InteressentIn der Übersetzungsdidaktik von der vorliegenden Arbeit profitieren können. Darüber hinaus soll sie einerseits zur Darstellung eventueller Beziehungen zwischen Theorie und Praxis und zur Nutzung der dadurch erworbenen Daten in der Übersetzungsdidaktik beitragen. Andererseits lässt sich über diese Arbeit ein Bewusstsein zur Theorie-Praxis-Beziehung zugunsten der Translationswissenschaftler und ?didaktiker verschaffen. Die vorliegende Arbeit, in welcher ein Versuch der wissenschaftlichen Systematisierung der Übersetzungsdidaktik angestellt wurde, soll einen wegweisenden Beitrag zum akademischen Aufbau von Übersetzungsinstituten, zur Überarbeitung und Rekonstruktion der Curricula leisten. Schlüsselwörter: Übersetzungsdidaktik, Übersetzungskompetenz, hauptsächliche Grundlagen der Übersetzungsdidaktik, übersetzungswissenschaftliche Forschungen, Übersetzungstheorie

Benzer Tezler

  1. Dijital medyanın çeviri eğitimindeki yeri ve dijital medya edinci önerisi

    Digital media in translation education and the digital media competence proposal

    BURCU TÜRKMEN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Eğitim ve ÖğretimSakarya Üniversitesi

    Çeviribilim Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞABAN KÖKTÜRK

  2. Derlem tabanlı yaklaşımların çeviribilimdeki yeri ve önemi

    The role and importance of corpus-based approaches in translation studies

    SEVDA PEKCOŞKUN GÜNER

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    Mütercim-Tercümanlıkİstanbul Üniversitesi

    Çeviribilim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MİNE YAZICI

  3. Uluslararası iletişimde çevirmenin rolü

    The Translator in international trade

    İLKNUR BİRKANDAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2000

    Mütercim-Tercümanlıkİstanbul Üniversitesi

    Çeviribilim Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. TURGAY KURULTAY

  4. Çeviribilim araştırmalarının normatif tutum açısından incelenmesi ve değerlendirilmesi

    Examination and evaluation of translation studies research in terms of normative approach

    CEREN AKTAY ERYILMAZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Mütercim-TercümanlıkMersin Üniversitesi

    Çeviribilim Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. NAZİK GÖKTAŞ

  5. Postmodern bilim anlayışının çeviribilim araştırmalarına yansımaları

    Implications of postmodernism for science in translation studies

    MERİÇ BOZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    Mütercim-TercümanlıkMersin Üniversitesi

    Çeviribilim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MEHMET GÜNDOĞDU