Multipl skleroz hastalarında kendini uyarlama modelinin genişletilmiş versiyonunun sınanması
Testing the expanded version of the self-regulatory model in multiple sclerosis patients
- Tez No: 357338
- Danışmanlar: PROF. DR. OYA SORİAS
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 184
Özet
Bu çalışmanın temel amacı, Leventhal'in kendini uyarlama modelinin genişletilmiş versiyonunun multipl skleroz (MS) hastalarında sınanmasıdır. Bu bağlamda hastalık algısı, başa çıkma, MS'e psikososyal uyum, bilişsel işlevler ve depresyon arasındaki ilişkiler yapısal eşitleme modeli (YEM) kullanılarak incelenmiştir. Araştırmanın örneklemi alevlenme ve yatışmalarla seyreden tipte MS (RRMS) tanısı almış 156 kişiden oluşmaktadır. Hastalara Hastalık Algısı Ölçeği (HAÖ), Beck Depresyon Ölçeği (BDÖ), Hastalığa Psikososyal Uyum - Öz Bildirim Ölçeği (HPUÖ), Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği (SBTÖ) ve Kısa Tekrarlanabilir Nöropsikolojik Batarya (BRB-N) uygulanmıştır. Araştırmada kadınların erkeklere göre hastalıkla daha fazla özdeşleştikleri, sosyal desteğe daha fazla başvurdukları ve sözel bellek performanslarının daha iyi olduğu bulunmuştur. Erkekler ise kadınlara kıyasla hastalık nedenlerini daha çok risk etkenlerine atfetme eğilimi göstermekte ve dikkat ve bilgi işlemenin yanı sıra matematiksel beceriyi de ölçen PASAT testinde daha iyi performans sergilemektedir. MS'e psikososyal uyumu en iyi yordayan değişken hastalık algısıdır. Bu bulgu klinik sağlık psikolojisi açısından anlamlı olup, MS hastalarında hastalık algısı boyutlarını ele alan bilişsel psikoterapi müdahaleleri yoluyla, psikososyal uyum düzeylerini arttırmanın mümkün olabileceğine işaret etmektedir. Stresle başa çıkma tarzlarının hastalık algısı üzerinde doğrudan bir etkisi olduğu bulunmuştur. Başa çıkmanın tarzlarının psikososyal uyum üzerinde hastalık algısının aracılık ettiği dolaylı bir etkisi bulunmaktadır. Depresyonun psikososyal uyum üzerinde hastalık algısının aracılık ettiği dolaylı bir etkisi bulunmaktadır. Yeti kaybı düzeyi, psikososyal uyum üzerinde dolaylı bir etkiye sahip olup bilişsel işlevler üzerinden uyumu etkilemektedir. Bilişsel işlev düzeyinin MS'e psikososyal uyum üzerinde doğrudan bir etkisi bulunmaktadır. Dolayısıyla, MS hastalarına yönelik bilişsel rehabilitasyon müdahalelerinin geliştirilmesi, psikososyal uyumu arttıracaktır.
Özet (Çeviri)
The main aim of this study was to test the expanded version of the self-regulatory model in multiple sclerosis (MS) patients. In this context, the relations between illness perceptions, coping styles, psychosocial adaptation, cognitive functioning, and depression were investigated using structural equation modeling. The sample included 156 relapsing remitting MS patients. Illness Perception Questionnaire, Beck Depression Inventory, Psychosocial Adjustment to Illness Scale, Stress Coping Styles Scale, and Brief Repeatable Battery of Neuropsychological Tests were administered to the patients. It was found that females had a stronger illness identity, were more likely to seek social support, and had better vocal memory scores compared to males. Males were more likely to attribute their illness reasons to risk factors and received higher scores from the PASAT test, which measures mathematical ability as well as attention and information processing. The best predictor of psychosocial adaptation was illness perceptions. This finding is important in means of clinical health psychology and indicates that it is possible to increase psychosocial adaptation in MS patients via cognitive psychotherapy aimed at altering illness perceptions. Coping styles had a direct effect on illness perceptions. Coping styles had an indirect effect on psychosocial adaptation, which was mediated by illness perceptions. Depression had an indirect effect on psychosocial adaptation, which was mediated by illness perceptions. Disability had an indirect effect on psychosocial adaptation, which was mediated by cognitive functioning. The level of cognitive functioning had a direct effect on psychosocial adaptation. Developing cognitive rehabilitation programs for MS patients would increase psychosocial adaptation.
Benzer Tezler
- Multipl skleroz hastalarında optik koherens tomografi bulguları, görme keskinliği ve manyetik rezonans görüntüleme bulguları ile ilişkinin değerlendirilmesi
Evaluation of the relationship between the patients with multiple sclerosis and optical coherence tomography findings, visual acuity and magnetic resonance imaging evi̇dence
KIVANÇ ÖZEN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
Göz HastalıklarıSağlık Bilimleri ÜniversitesiGöz Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GAMZE TÜRE
- Multiple skleroz hastalarında aralıklı oruçla beslenmeninpsikolojik parametrelere etkisi
The effect of nutrition with intermittent fastingon psychological parameters in patients with multiple
SUMEJA HODZIC
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
NörolojiOndokuz Mayıs ÜniversitesiSinirbilimler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MERYEM DİLEK ACAR
- Multipl skleroz (MS) hastalarında bağlanma stillerinin bilişsel esneklik ile ilişkisi
The relationship between attachment styles and cognitive flexibility in multiple sclerosis (MS) patients
ÖZGE BEKTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
NörolojiOndokuz Mayıs ÜniversitesiSinir Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT TERZİ
- Relapsing remitting multipl skleroz tanılı hastalarda mizaç ve karakter, depresyon ve anksiyete
Temperament and character, depression and anxiety in patients with relapsing remitting multiple sclerosis
ÖZGE KILIÇ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2013
Psikiyatriİstanbul ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. H. MURAT EMÜL
- Multipl skleroz hastalarının sanal gerçeklik ortamında zihinsel iş yükü seviyelerinin EEG sinyalleri ile incelenmesi
Investigation of mental workload levels of multiple sclerosis patients in virtual reality environment with EEG signals
NAZİME SEDA ŞAŞMAZ KARACAN
Doktora
Türkçe
2023
Elektrik ve Elektronik MühendisliğiKütahya Dumlupınar ÜniversitesiElektrik-Elektronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAMDİ MELİH SARAOĞLU