Eski Türkçede işlevsel bağlamda çatı ekleri
Voice suffixes in functional context in old Turkish
- Tez No: 364754
- Danışmanlar: DOÇ. DR. FERRUH AĞCA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 293
Özet
Araştırmada Eski Türkçedeki çatı eklerinin yüklendiği farklı görevler ile çatı eklerinin yeniden tanımlanması ve kategorize edilmesi konu edinilmiştir. Türk runik harfli çevreden, Maniheist ve Budist çevreden, Karahanlı, Eski Anadolu, ve Türkiye Türkçesinden seçilen örnekler ile çatı eklerinin Eski Türk dili alanında işlevlerine göre tanımlanması amaçlanmıştır. Birinci bölümde çatı kavramının dilbilimsel açıdan izahına çalışılmıştır. İkinci bölümde klasik dilbilgisi anlayışına göre Türkiye Türkçesi alanında çatı kavramının işlenişi konu edinilmiş ve bu anlayışa göre konunun izaha muhtaç yönleri belirlenip, dilbilgicilerin konuyla ilgili farklı görüşleri üzerinde durulmuştur. Üçüncü bölümde, her bir çatı ekinin Eski Türkçede ve günümüz Türkiye Türkçesindeki işlevleri hakkında bilgi verilmiştir. Çatı eki almış olan fiiller, belirlenen eserlerden taranmış ve bu eklerin çatı içerisinde ve çatı haricindeki işlevleri veya işlevsiz durumları beş başlık altında tasnife çalışılmıştır. Eski Türkçede çatı eklerinin bazı örneklerde çatı değişimine sebep olmayıp sadece türetimlik işlevi gördüğü, -(X)n- ve –(X)t- ekli pek çok örnekte bu eklerin pekiştirme amaçlı kullanıldığı, günümüz Türkiye Türkçesinde ettirgenlik işlevi ile kullanılan –(X)t-, -DXr- eklerinin Eski Türkçede işlev kaymasına uğrayarak edilgenlik işlevi gördüğü, günümüz Türkiye Türkçesinde çatı eklerinin üst üste gelebilme durumu belirli kaidelerle sınırlandırıldığı halde Eski Türkçede bazı fiillerin bu kaidelere aykırı biçimde şekillendiği vb. sonuçlara ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
In the current study, together with different functions of voixes in old Turkish, redefining and categorizing the suffixes are mentioned. The purpose is to define voixes according to their functions in old Turkish with the samples selected from Turkish Runic alphabet Manicheist and Buddhist, Karakhanid, Old Anatolia and present Turkish. In the first part, the concept of voix is tried to be explained as regards to linguistics. In the second part, the use of the concept of voix is explained according to the classical grammar understanding and based on this understanding the parts which need to be explained are determined and different views of linguists about the subject are stated. In the third part, the functions of each suffix of voix in Old Turkish and present Turkish are stated. Verbs which take suffixes are searched in determined works and the position of these suffixes both in internal and external functions or dysfunctions are tried to be classified in five categories. The results of the study are as follows. In old Turkish, in some examples, the suffixes of voix do not bring about a change in voix, but function only in derivation. The suffixes -(X)n- and –(X)t- are used with the purpose of reinforcement in several examples. The suffixes -(X)t- and –(X)r-, which are used for the function of causatives in present Turkish, are used for the function of passives in Old Turkish after a change in function. Although the situation of the overlap of the suffixes in present Turkish is restricted by certain rules, some verbs in Old Turkish are formed against these certain rules.
Benzer Tezler
- Uzun Firdevsȋ Velȃyet-Nȃme bağlamlı dizin ve işlevsel sözlüğü
Velayet-Name in verse by Uzun Firdevsi̇ contextual index and functional dictionary
MUHARREM BALABAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. İSMAİL HAKKI AKSOYAK
- Tıp metinlerinin Türkçeden İngilizceye yapılan çevirilerinde öz çevirilerinin işlevselliği
The textual functionality of translated medical abstracts from Turkish into English
ESRA SÖNMEZ
Doktora
Türkçe
2021
Mütercim-Tercümanlıkİstanbul ÜniversitesiÇeviribilim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MİNE YAZICI
- Asıl Memlûk Kıpçak Türkçesinin söz dizimi
Syntax of original Mameluke Kipchak Turkish
ONUR NİZAM
Doktora
Türkçe
2022
DilbilimEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CAN ÖZGÜR
- Zamirlerin tarihsel gelişimi
The Historical development of pronouns
MUHAMMET KARAATMACA
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. MEVLÜT ERDEM
- Eski Türkçede fonksiyonel açıdan varlık eki
Functional asset supplement in old Turkish
HİLAL OLGAÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FERRUH AĞCA