Rus ruhdilbilim kuramları bağlamında çağrışım sözlüğü (Rusça-Türkçe karşılaştırmalı inceleme)
The association dictionary within the context of Russian psycholinguistics theory (Russian-Turkish comparative analysis)
- Tez No: 384575
- Danışmanlar: PROF. DR. ZEYNEP BAĞLAN ÖZER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Batı Dilleri ve Edebiyatı, Dilbilim, Karşılaştırmalı Edebiyat, Western Linguistics and Literature, Linguistics, Comparative Literature
- Anahtar Kelimeler: Ruhdilbilim, çağrıĢım deneyi, çağrıĢım sözlüğü, dilsel bilinç, karĢılaĢtırma
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Rus Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 549
Özet
Disiplinlerarası bir alan olarak Ruhdilbilim dünyada, ruhbilim ve dilbiliminin kesişme noktasında 1950'li yıllarda ortaya çıkar. Ruhdilbilimin Rusya'daki temelleri ise 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında Rus ruhbilimciler ve dilbilimcilerin çalışmalarıyla atılır. Rus ruhdilbilim kuramlarının temelleri Rusya'daki çalışmalara dayanmaktadır. Bu çalışmalar, kuramların Batıdaki benzerlerinden ayrılarak kendi iç dinamikleriyle gelişmesini sağlamıştır. Bu iç dinamikler, ruhbilimde faaliyet kökenli yaklaşımlar ve dilbilimde dil-düşünce ilişkisi ve dilin insanın ruh dünyasından ayrılamayacağı hakkındaki düşüncelerdir. Rusya'da ruhdilbilim, söz konusu yaklaşım ve düşünceler nedeniyle“Söz Faaliyeti Kuramı”adı altında gelişmiştir. Söz Faaliyeti, dilin anlama, konuşma, yazma, okuma gibi her türlü alanını kapsar. Söz Faaliyeti Kuramı, yaşayan dili konuşma sırasında inceler. Rus ruhdilbilimciler, dil üretim ve kavrama mekanizmaları konusunda özgün kuramlar sergilerler. Rusya'da ruhdilbilim çalışmalarında öncü rolü Moskova Ruhdilbilim Okulu ve A.A. Leontyev üstlenir. A.A. Leontyev'in çevresine topladığı arkadaşlarıyla birlikte çıkardıkları monografiler, 1960'lı ve 1970'li yıllarda Rus ruhdilbiliminin kuramsal gerekçelerini ortaya koyar. Daha sonraki yıllardan günümüze, dilsel bilinç Rus ruhdilbilimcilerce ana inceleme konusu olur. Dilsel bilincin ortaya konulması amacıyla geniş katılımlı ve geniş hacimli çağrışım sözlükleri yapılır. Çağrışım sözlükleri kültürlerarası farklılıkları ve benzerlikleri göz önüne sererek, iletişim açısından doğru anlaşmaya yardımcı olmaktadır. Dil öğreniminde, çeviribilimde ve dilsel bilinç farklılıklarının ayrıştırılmasının önemli olduğu her alanda çağrışım sözlüklerine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışmada, daha önce Rusça çağrışım deneylerinde uyarıcı olarak kullanılmış 190 sözcük ile 200'e yakın katılımcı üzerinde çağrışım deneyi gerçekleştirildi. Bu deneyden elde edilen sonuçlar, Rus bilim insanlarınca yapılmış 3 farklı çağrışım sözlüğüyle karşılaştırıldı. Elde edilen veriler, çağrışım sözlüklerinin ve karşılaştırmalarının bilimsel açıdan olumlu katkılar sağladığını göstermektedir. Dolayısıyla, ülkemizde daha geniş katılımlı ve hacimli Türkçe çağrışım sözlüklerine ve bu sözlükler için çağrışım deneylerinin belirli aralıklarla tekrar edilmesine ihtiyaç duyulduğu görülmüştür. Çalışmamız, Rus ruhdilbilimini, Rus ruhdilbilimcilerini ve bilimsel ilgi alanlarını Türk bilim dünyasına tanıtan ilk eserdir. Bu tez, Türkiye'de yapılan ilk karşılaştırmalı çağrışım sözlüğünü ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
As an interdisciplinary field, psycholinguistics in the world revealed at the intersection of psychology and linguistics in the 1950s. The basics of Russian Psycholinguistics were founded in the late 19th and 20th century by the Russian psychologists and linguists. Fundamentals of Russian psycholinguistic theories are based on the studies in Russia. These studies led to the development of their own internal dynamics by separating from similar theories in the West. These internal dynamics are approaches having activity origin and ideas about the relationship between language and thought in linguistics as well as the remark about the language cannot be separated from the human psychology. Psycholinguistic in Russia was developed under the name of“The Speech Activity”Theory because of these approaches and ideas. The Speech activitiy, covers all kinds of areas, such as reading, language comprehension, speaking, writing. The Speech Activity Theory examines living language during a conversation. Russian psycholinguists present original theories about language production and comprehension mechanisms. The leading role in psycholinguistic studies in Russia undertake the Moscow Psycholinguistics School of and A.A. Leontyev. Monographs which were published by Leontyev and his colleagues that gathered around the Leontyev revealed the theoretical justification of the Russian psycholingustics in the 1960s and 1970s. In later years and today the main subject of study of the Russian psycholinguists is the linguistic consciousness. Association dictionaries, by way of laying cultural differences and similarities into account, helps to communicate correctly. Аssociation dictionaries are needed in language learning, in translation studies and every field in which it is important to decompose the differences linguistic consciousness. In this study, we performed an association experiment on almost 200 participants with 190 stimulus words previously used in Russian word association experiments. We compared the results obtained from this experiment with 3 different association dictionary drawn up by Russian scientists. The obtained data indicate that the association dictionaries and comparison between them make positive contributions in terms of science. Therefore, it was observed that in our country we need to prepare the broader participation and bulky Turkish association dictionaries and to be repeated at regular intervals for these experiments. Our study is the first book that was introduced to Turkish scientists the Russian psycholinguistics theory, the Russian psycholinguists and their scientific interests. This thesis reveals the first comparative association dictionary in Turkey. Key Words : Psycholinguistics, association experiment, association dictionaries, linguistic consciousness, comparison.
Benzer Tezler
- An Assessment of the existing beer distribution in the Russian Federation Moscow region
Rus Federasyonu'nda Moskova bölgesi mevcut bira dağıtımının incelenmesi
CAN ÇAKA
Yüksek Lisans
İngilizce
1999
İşletmeOrta Doğu Teknik Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN ATEŞ
- A. S. Puşkin'in eserlerinde romantizm
Romanticism in Pushkins works
ZUHRA FETAHOVIC
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Batı Dilleri ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALTAN AYKUT
- Konstantin Paustovski'nin öykü sanatı
Konstantin Paustovski master rasskaza
SEVİNÇ ÜÇGÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Batı Dilleri ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALTAN AYKUT
- Çeviribilim bağlamında özolguların incelenmesi: Tatyana Tolstaya'nın Öte Dünyalar eseri örneği
An examination of realia in translation studies: Tatyana Tolstaya's work as The Aetherial Worlds
ALKIM HANTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Batı Dilleri ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiRus Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYLA KAŞOĞLU
- Rusçadan Türkçeye basın çevirilerinde söz sanatları
Figures of speech in journalisctic translations from Russian to Turkish
DOĞA ARAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimAnkara ÜniversitesiSlav Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. LEYLA ÇİĞDEM DALKILIÇ