Ubeydî'nin Netâyicü'l-Ezhâr adlı çiçekçiler tezkiresi (İnceleme-tenkitli metin)
Biographical memoir of florists titled Netâyi̇cü'l-Ezhâr by Ubeydî (Study-critical text)
- Tez No: 384588
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. NESLİHAN İLKNUR KESKİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 265
Özet
Osmanlı çiçek kültürü, çiçek yetiştiricileri ve yetiştirdikleri çiçek türleri hakkında bilgi veren eserlere“şükûfe-nâme”adı verilmiştir. Şükûfe-nâmeler; botanik bilimi için önemli olmanın yanı sıra çiçeğin Osmanlı kültüründeki önemine değinmesi açısından da çok önemlidir. Abdullah Çelebi'nin Şükûfe-nâme'si, Ali Çelebi'nin Şükûfe-nâme'si, Belgradî Ahmed Kâmil'in Risâle-i Esâmî-i Lâle'si, Fennî Çelebi'nin Tuhfetü'l-Ahbâb'ı, Lâlezârî Mehmed Efendi'nin Mîzânü'l-Ezhâr'ı, Mehmed Remzî'nin Gonce-i Lâle-zâr-ı Bâğ-ı Kadîm'i, Udmî'nin Şükûfe-nâme'si, Tabib Mehmed Aşkî'nin Defter-i Lâle-zâr-ı İstanbul'u, Ferah-nâme'si, Miéyârü'l-Ezhâr'ı, Uşşâkî Mehmed Efendi'nin Takvim-i Lâle'si ve Şehremini Camii Hatibi Mehmed bin Ahmedü'l-Ubeydî'nin 1699 yılında yazdığı Netâyicü'l-Ezhâr adlı eseri bu eserlerin başında gelir. 1699 yılında yazılan Netâyicü'l-Ezhâr, bir çiçekçiler tezkiresidir ve türünün tek örneğidir. Osmanlı Türkçesi alfabesi tertibiyle yazılan eserde; 205 çiçek yetiştiricisi hakkında kısa biyografik bilgiler verilmiş, yetiştirdikleri çiçeklerin adları kaydedilmiştir. Eser aracılığıyla mesleği çiçek yetiştiriciliği olan kişilerle birlikte aşçı, balıkçı, berber, cerrah, çiftçi, defteremini, derici, gümrükemini, halıcı, hattat, imam, kalaycı, kâtip, kethüda, şair, tüccar vb. farklı meslek gruplarından insanların çiçek yetiştirmeye gönül verdiklerini öğrenmekteyiz. Netâyicü'l-Ezhâr'da adları kaydolan 205 kişinin çiçeklerine verdikleri adlar çok orijinaldir. Çiçek yetiştiricilerinin, çiçeklerine orijinal adlar bularak onları markalaştırma çabası içinde oldukları görülmektedir. Hem çiçek adlandırmalarında hem de çiçeklere yazılan şiirlerde görülmektedir ki ortaya bir çiçek edebiyatı çıkmıştır. Bu eser, çiçekler hakkında bilgi veren diğer şükûfenâmelerden daha kapsamlıdır ve tezkire geleneğine farklı bir soluktur. Eserde başta lale ve zerrin olmak üzere farklı türlerde çiçeklerle birlikte, fındık, kızılcık, erik, limon gibi meyve ağaçlarının da kimler tarafından yetiştirildiği belirtilmiştir. Ubeydî yetiştiricisi belli olan çiçek ve meyve ağaçlarının sayısını 1008 adet olarak eserinin başında vermiştir. Yetiştiricisi bilinmeyen türler ise eserin arkasında belirli bir sıraya konularak verilmiştir. Tarafımdan hazırlanan bu tez, Ubeydî'nin hayatı ve eserlerinin tanıtılması, Netâyicü'l-Ezhâr'ın incelenmesi ve karşılaştırmalı metin olmak üzere üç ana bölümden oluşmaktadır. Süleymâniye Yazma Eser Kütüphanesi'nde bulunan ve 34 Nk 4079 no ile kayıtlı nüshanın eski harfli metni de tezin sonuna eklenmiştir. Anahtar Kelimeler : Netâyicü'l-Ezhâr, Ubeydî, çiçek yetiştiricileri, tezkire, çiçek.
Özet (Çeviri)
The name of“Şükûfe-nâme”was given to the works that gave information about Ottoman flower culture, flower growers and the types of flowers that they grew. The Şükûfe-nâmes, besides being important for botany, are also very important from the aspect of mentioning the importance of flowers in the Ottoman culture. In the lead of these works are the Şükûfe-nâme written by Abdullah Çelebi, the Şükûfe-nâme by Ali Çelebi, the Risâle-i Esâmî-i Lâle by Belgradî Ahmed Kâmil, the Tuhfetü'l-Ahbâb by Fennî Çelebi, the Mîzânü'l-Ezhâr by Lâlezârî Mehmed Efendi, the Gonce-i Lâle-zâr-ı Bâğ-ı Kadîm by Mehmed Remzî, the Şükûfe-nâme by Udmî, the Defter-i Lâle-zâr-ı İstanbul, Ferah-nâme and Miyârü'l-Ezhâr by Tabib Mehmed Aşkî, the Takvim-i Lâle by Uşşâkî Mehmed Effendi and the Netâyicü'l-Ezhâr written in 1699 by Şehremini Camii Hatibi Mehmed bin Ahmedü'l-Ubeydî. The Netâyicü'l-Ezhâr, written in 1699, is a biographical memoir of florists and is a unique example of this genre. In the work, which was written with the Ottoman Turkish alphabet, short biographical information was given about 205 flower growers and the names of the flowers they grew were recorded. Through the work, we learn that together with the persons whose profession was growing flowers, persons from different professional groups, such as cooks, fishermen, barbers, surgeons, farmers, highest level officials who deal with the title deed tasks of a province, leather workers, officials at the head of an official department that deals with customs duties, carpet dealers, calligraphers, imams, tinsmiths, scribes, chiefs of doorkeepers guarding central door of the palace, poets and merchants, fell in love with growing flowers. The names given to flowers by the 205 persons whose names are recorded in the Netâyicü'l-Ezhâr are very original. It was observed that the flower growers made an effort to brand the flowers by finding original names for them. It was observed that a flower culture emerged, both in the naming of flowers and in the poetry written about flowers. This work is more comprehensive compared to the other şükûfenâmes, which give information about flowers and is a different breath of fresh air in the biographical memoir tradition. Along with different types of flowers, led by tulips and jonquils, it was also stated in the work by whom fruit trees, such as hazelnuts, cornelian cherries and lemons, were grown. Ubeydî gave at the beginning of the work the number of flowers and fruit trees whose growers were known to be 1008, whereas, the species whose growers were unknown were placed at the end of the work in a definite order. This thesis prepared by me is composed of three main sections, the presentation of Ubeydî's life and works, the study of the Netâyicü'l-Ezhâr and as a critical text. The copy of the text in the old alphabet found at the Süleymaniye Handwritten Manuscript Works Library and registered with the number 34 Nk 4079, has been added at the end of the thesis. Key Words :Netâyicü'l-Ezhâr, Ubeydî, biographical memoir, florists, flower
Benzer Tezler
- Şükûfe-nâmeler ve Şehr-emîni Câmii Hatibi Mehmed bin Ahmed El-Ubeydî'nin Tezkire-i Şükûfeciyânı Netâ'icü'l-Ezhâr
Şükûfe-nâmes and Şehr-emîni Mosque Hatib Mehmed bin Ahmed El-Ubeydî's Tezkire-i Şükûfeciyân Netâ'icü'l-Ezhâr
ZEHRA FİDAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CİHAN OKUYUCU
- Ubeydi: Hayatı - edebi kişiliği ve Divanının tenkitli metni
Başlık çevirisi yok
M. ŞAHABETTİN ÜNLÜ
Doktora
Türkçe
1991
Türk Dili ve EdebiyatıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ ALPARSLAN
- Ubeydi Divanı'nda dini ve tasavvufi unsurlar
Religious and mystical elements in ubeydi's divan
MUSTAFA FIRAT TÜMER
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. İSMET ŞANLI
- Ubeydi divanı (Metin ve İnceleme)
Diwan of Ubeydi (Transliteration and Analysis)
ÖMER ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KEMAL YAVUZ
- İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi T1951 Numaralı Mecmua-i Gazeliyyât-ı Müntehabe'nin incelenmesi, çeviri yazılı metni ve Mecmuaların Sistematik Tasnifi Projesi'ne (MESTAP) göre tasnifi
Examination of Istanbul Rare Books Library Journal Numbered T1951 Mecmua-ı Gazelliyât-ı Müntehabe, its translation written text and its classification according to the Systematic Classification of Journals Project (MESTAP)
YASİN ÇAMKÖMÜRÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıBartın ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YILMAZ TOP