Anlatı metinlerinde sözcük birliktelikleri: Türkçe üzerine eğitim-öğretim ortamları hedefli gözlemler
Word combinations in narrations: Observations on Turkish education
- Tez No: 393383
- Danışmanlar: PROF. DR. SEDA GÜLSÜM GÖKMEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Eğitim ve Öğretim, Linguistics, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Dilbilim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 324
Özet
Türkçede eğitim-öğretim materyallerinde sözcük birlikteliklerine ilişkin yeterli ve tutarlı açıklamalar bulunmadığı görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, anlatı metinlerindeki sözcük birlikteliklerini sınıflandırmak ve eğitim-öğretim ortamlarına aktarılabilecek bulgular elde etmektir. Bu doğrultuda çalışmada betimsel analiz, içerik analizi, kategori ve frekans analizleri kullanılmıştır. Çalışmanın evrenini anlatı metinleri oluşturmaktadır. Örneklem olarak, küme örnekleme yöntemi ile anlatı (masal, öykü ve roman) metinlerinden bir bütünce oluşturulmuştur. Metinler tarayıcı aracılığıyla bilgisayar ortamına aktarılmış, TEXT (metin) formatına dönüştürülerek sayısallaştırılmış ve Türkçe (ISO) olarak işlemlenecek biçimde kodlanarak araştırmanın derlemine (+/-) 624.089 sözcüklük bir dilsel girdi sağlanmıştır. Çalışmada sözcük birliktelikleri biçimsel, sözdizimsel, anlamsal ve kullanımsal açılardan ayrı ayrı sınıflandırılarak değerlendirilmiştir. Bu birliktelikler anlamsal açıdan yarı kısıtlı eşdizimler, kısıtlı eşdizimler, simgesel deyimler ve salt deyimler olarak, sözdizimsel açıdan ikili veya çoklu yapıda olmalarına göre, biçimsel açıdan ise katı ad öbekleri, yüklemcil birliktelikler ve öbeksel kullanımlar biçiminde sınıflandırılmıştır. Genel olarak anlamsal bakımdan anlatı metinlerindeki sözcük birlikteliklerinin sıradizini: serbest birleşimler > yarı kısıtlı eşdizimler > kısıtlı eşdizimler > simgesel deyimler > salt deyimler şeklindedir. Bu bağlamda MEB yayınları ilköğretim 6, 7, 8. sınıf Türkçe ders kitapları, çalışma kitapları ve öğretmen kılavuzları ele alınmış, çalışmada sınıflandırılan sözcük birlikteliklerinin anadili eğitiminde nasıl ele alındığına ilişkin değerlendirmeler yapılmıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda sözcük birlikteliklerinin öğretimine ilişkin bir hiyerarşi oluşturulabileceği, anlamsal olarak sözcükler arasındaki bağın sırası izlenerek öğrencilere öğretilebileceği, eğitim materyallerinin bu sıradizini göz önünde bulundurularak hazırlanması gerektiği sonuçlarına ulaşılmıştır. Sözcük birlikteliklerinin ölçülmesine yönelik çeşitli etkinlikler yapılabileceği, bu sayede öğrencilerin dilbilgisi ve sözcük bilgisine yönelik becerilerinin yanı sıra dinleme, konuşma, yazma ve okuma becerilerinin geliştirilmesine katkı sağlanacağı düşünülmektedir. Çalışma, sözcüklerin bir araya gelişine yönelik betimlemeler yapması açısından dilbilimsel, eğitim materyallerinin oluşturulmasında kullanılacak bilgilere kaynak sağlaması açısından ise eğitsel nitelik taşımaktadır.
Özet (Çeviri)
It is observed that there are not sufficient and consistent explanations about word combinations (like co-occurences, collocations and idioms) in Turkish educational materials. The aim of this study is to describe and classify the combinations of words in narrations to obtain evidence that can be utilized in Turkish language education. For this purpose descriptive analysis, content analysis, category and frequency analysis methods were used. The universe of this study is composed of narrative texts and the sample of the study has been selected from narrative texts (fairytales, short stories and novels) through cluster sampling method. The corpus has been compiled from Turkish narrative texts which consist of (+/-) 624.089 words (token), then digitalized and converted from PDF format into TEXT format and encoded as Turkish (ISO). In the study, word combinations have been classified based on morphologic, syntactic, semantic and pragmatic criteria respectively. They have been classified as semi-restricted collocations, restricted collocations, figurative idioms and pure idioms semantically, they have been classified as bilateral or multilateral syntactically, and as rigid noun phrases, predicative relations and phrasal templates morpologically. Semantic word combination classes are hierarchically as follows: free combinations > semi-restricted collocations > restricted collocations > figurative idioms > pure idioms. In this context, MEB 6th, 7th, 8th grade Turkish textbooks, workbooks and teachers' guides have been examined and the classified word combinations in native language education have been discussed. According to the findings of this study, there could be a semantic hierarchy between these word combinations, and educational materials should be prepared regarding this hierarchy. In conclusion, various activities can be done in order to improve students' skills in listening, speaking, writing and reading as well as their knowledge of grammar and vocabulary. This study has linguistic features as it analyses and classifies word combinations in Turkish narrative texts and it also has educational features as it provides a resource for information that could be used in material development.
Benzer Tezler
- An analysis of verb+noun collocational error types and error sources in written narrative texts of students majoring in English
İngilizce öğretmenliği bölümü öğrencilerinin ingilizce yazılı anlatı metinlerinde kullandıkları fiil ve isimden oluşan eşdizimli sözcüklerin hata türleri ve hata kaynaklarının analizi
İBRAHİM ÜSTÜNALP
Yüksek Lisans
İngilizce
2013
DilbilimMersin ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ELÇİN ESMER
- Modern sonrası tiyatroda ironi ve bir örnek olarak Tom Stoppard tiyatrosu
Irony in postmodern theatre and a case study: The theatre of Tom Stoppard
B. BELİZ GÜÇBİLMEZ
Doktora
Türkçe
2002
Sahne ve Görüntü SanatlarıAnkara ÜniversitesiTiyatro Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. N. SELDA ÖNDÜL
- The Appropriateness of semiotic text anaysis to the literature courses thaught in the foregin language deparments of the universities
Göstergebilimsel anlatı (metin) çözümlemesinin üniversitelerinin yabancı diller eğitim bölümlerinde sunulan yazın eğitimine uygunluğu
SİNTEN GÜRAÇ
Yüksek Lisans
İngilizce
1999
Dilbilimİstanbul ÜniversitesiYabancı Dil Olarak İngilizce Öğretimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE DİLEK ERBORA
- Öğrencilerin hikâye edici metinlerinin çözümleyici puanlama yönergesine göre değerlendirilmesi (6. ve 7. sınıf örneği)
Assessment of students? narrative texts by analytic rubric (grade 6 and 7)
GÖKHAN ARI
Doktora
Türkçe
2008
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. LATİF BEYRELİ
- Masalların Türkçe eğitimdeki işlevi ve Türkçe ders kitaplarındaki yerinin incelenmesi
The function of the tales in Turkish education and investigation of its role in Turkish coursebooks
EMİNE ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Eğitim ve ÖğretimMustafa Kemal ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BÜLENT ARI