Türkçe kazanımında kullanılan fonolojik süreçlerin incelenmesi ve fonolojik bozukluğu olan çocuklardaki süreçlerle karşılaştırılması
Normal phonological processes in Turkish acquisition and their comparison with the processes used by phonologically disordered children
- Tez No: 40198
- Danışmanlar: Y.DOÇ.DR. PINAR EGE
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ev Ekonomisi, Home Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1995
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 124
Özet
ÖZET Bu araştırma 2-6 yaşlar arasındaki normal fonolojik gelişim gösteren ve fonolojik bozukluğu olan çocukların kullandıkları fonolojik süreçleri saptamak ve karşılaştırmak amacıyla yapılmıştır. Betimsel nitelik taşıyan araştırmanın örneklemine 2-6 yaşlar arasındaki anaokuluna devam eden normal fonolojik gelişim gösteren 20 çocuk ile fonolojik bozukluğu olan 20 çocuk olmak üzere toplam 40 çocuk alınmıştır. Örnekleme alman tüm çocukların normal işitmeye sahip olma, evde tek dil kullanılması, normal oral-periferal yapıya sahip olma, herhangi bir nörolojik hastalığın olmaması ve tüm gelişim alanlarında yaşma uygun gelişim gösterme kriterlerini karşıladıkları belirlenmiştir. Çalışmada bir şiddet kriteri olarak Doğru Üretilen Ünsüz Yüzdesi kullanılmıştır. Çalışmaya alman her çocuk bireysel olarak görülmüştür. İlk aşamada her çocuktan standart materyallerin bulunduğu bir serbest oyun ortamı içinde yaklaşık 20-25 dakikalık bir doğal konuşma örneği alınarak teybe kaydedilmiştir. İkinci aşamada ise tüm seslerin Türkçede başta, ortada ve sonda en az iki kez kullanıldığı 107 adet nesne resmini çocukların isimlendirmesi istenerek teyp kaydı dışında yazılı kayıt da kullanılmıştır. Bu çalışmalarda araştırmacı dışında konu ile ilgili başka bir uzman da bulunmuştur. Seslerin çıkartılış şeklinin fonetik analizinde bu iki uygulayıcı arasında farklılık olduğunda deneyimli bir konuşma terapistinin de katkısı sağlanarak kayıt üzerinde görüş birliğine varma yoluna gidilmiştir. Fonolojik süreç analizi için temel olarak 107 sözcüğü içeren sözcük listesi kullanılmış ama bir ses hatası için iki sürecin de uygulanmış olabileceği durumlarda doğal konuşma örneği de incelenmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular aşağıda sıralanmıştır. Normal fonolojik gelişim gösteren çocuklarda yaş büyüdükçe süreç kullanımında azalma olmaktadır. Yaş gruplarına göre farklılıklar olmakla beraber grup içinde en fazla kullanılan süreçler sırasıyla benzetme, ortadaki ünsüzün atılması, ünsüz kümesinin sadeleştirilmesi, kapantılılaştırma, titreşimsizleştirme, yarıünlüleştirme ve son ünsüzün atılması süreçleridir. Türkçe dil yapışırım kazanımındaingilizceden farklı olarak ortadaki ünsüzün atılmasının normal fonolojik gelişim gösteren çocuklarda sık kullanılan gelişimsel bir süreç olduğu görülmektedir. Normal fonolojik gelişim gösteren çocuklarda yaş ile süreç kullanımı arasın da belirgin bir ilişki bulunmaktadır. Bazı süreçler 3 yaşından önce kaybolmakta bazı süreçler ise sınırlı sayıda olmakla beraber 3 yaşından sonra da kullanılmakta dır. Son ünsüzün atılması, küçültme, hece tekrarı, ünlü öncesi titreşimleştirme, bitişik ünsüzlerde yer değiştirme, öne getirme, akıcıların birbiri yerine konması süreçleri 3 yaşından sonra kullanılmamaktadır. Ancak ortadaki ünsüzün atılması, hece sayısının azaltılması, ünsüz kümesinin sadeleştirilmesi, benzetme, titreşimsizleştirme, kapantılılaştırma ve yarıünlüleştirme süreçlerinin kullanımı 3 yaşın dan sonra da devam etmektedir. Normal fonolojik gelişim gösteren çocuklarda küçük yaş grubunda seyrek olarak bazı gelişimsel olmayan süreçlerin de kullanıldığı görülmektedir. Gelişim sel olmayan baştaki ünsüzün atılması, seslerin yerini değiştirme, sesin arkaya gitmesi, genizsi özelliğin atılması, süreklileştirme, genizsi yapma, kapantılı yerine sürtünmeli ve yan ünlü yerine kapantılı konması süreçleri sadece küçük yaş gruplarında ve az sayıda kullanılmaktadır. Fonolojik bozukluğu olan çocukların en fazla kullandıkları süreçler ise sırasıyla kapantılılaştırma, öne getirme, yan ünlüleştirme, ünsüz kümesinin sadeleştirilmesi, benzetme, ortadaki ünsüzün atılması ve titreşimsizleştirme süreçleridir. Fonolojik bozukluğu olan çocukların süreç tercihleri arasında bireysel farklılıklar olduğu görülmektedir. Bazı çocukların en sık kullandıklan ilk üç sürecin arasında gelişimsel olmayan glottal kapantılı yapma ve sesin arkaya gitmesi süreçleri de yer almaktadır. Fonolojik süreçler olmayan ve seslerin çıkartılışında fonetik düzeydeki değişiklikleri tanımlamada kullanılan basman bırakılması fazının yapıl maması, titreşimi zayıflatma ve farinksten sürtünmeli yapma gibi durumlar fonolojik bozukluğu olan çocuklar tarafından kullanılmaktadırlar. îki grubun süreç kullanımı karşılaştırıldığında ise fonolojik bozukluğu olan çocukların normal fonolojik gelişim gösterenlerden çok daha fazla sayıda süreç kullandıkları görülmektedir. îki grubun en fazla kullandıkları süreçlerin benzer olduğu ama sıralanma farklılıktan olduğu dikkati çekmektedir. Özellikle öne ge-tirme süreci fonolojik bozukluğu olan çocukların sisteminde çok daha önemli bu yer almaktadır. Fonolojik bozukluğu olan çocuklarda seslerin yerini değiştirme ve genizsi özelliğin atılması, normal fonolojik gelişim gösteren çocuklarda ise ünlü öncesi titreşimleştirme en fazla kullanılan ilk 15 süreç içinde bulunmamaktadır. Normal fonolojik gelişim gösteren çocuklarda 3 yaşından sonra kullanılma yan süreçlerin kullanımı fonolojik bozukluğu olan çocuklarda devam etmektedir. Normal fonolojik gelişim gösteren çocuklarda küçük yaş grubunda kullanılan gelişimsel olmayan süreçler fonolojik bozukluğu olan daha fazla çocuk tarafından kullanılmaktadır. Ayrıca fonolojik bozukluğu olan çocukların normal fonolojik gelişim gösteren çocuklarda hiç görülmeyen başka gelişimsel olmayan süreçleri de kullandıkları görülmektedir. Bunlar akıcın kapantılı yapılması ve glottal kapantılı yapma süreçleridir. Her iki grupta da ünsüz kümesi en fazla bir ses atılarak sadeleştirilmektedir. Ünsüz kümesinin atılarak sadeleştirilme yapılmasının ise sadece fonolojik bozukluğu olan çocuklarda kullanıldığı görülmektedir. Genizsi yapma sürecinin kullanımında da iki grup arasında bir farklılık bulunmaktadır. Normal fonolojik gelişim gösteren çocuklar genellikle akıcıları geniz si yapmaktadırlar. Fonolojik bozukluğu olan grupta ise sürtünmen* bir sesin de genizsi yapıldığı görülmektedir. Ünlülerle ilgili olarak ise her iki grupta da ortak olarak ünlü sesi sadeleştirme kullanılmaktadır. Ancak fonolojik bozukluğu olan grupta normal fonolojik gelişim gösterenlerden farklı olarak ünlü sesi yükseltme ve nötralize etme süreçleri de bulunmaktadır. Yapılan bu araştırmanın sonuçlarından 2-6 yaşlar arasındaki normal fonolojik gelişim gösteren ve fonolojik bozukluğu olan çocukların fonolojik süreç kullanımları arasında tip ve oran bakımından benzerliklerin yanısıra farklılıklar da olduğu görülmektedir. Tüm bu bulguların benzer bir araştırma ile desteklenmesi gerekmektedir. Türkçe dil yapısının kazanımında kullanılan gelişimsel ve gelişim sel olmayan süreçlerin ayrıntılı olarak belirlenmesi dil bozukluğu olan çocukların doğru tanımlanması ve uygun tedavi yönteminin düzenlenmesi için bir temel sağlayacaktır.
Özet (Çeviri)
104 IX. SUMMARY The purpose of this research was to determine the phonological processes exhibited by 2-6 year old children with normal phonological development and compare them to processes in the language of phonologically disordered children. The sample of this descriptive research consisted of 20 children with normal phonological development who attended kindergarten and 20 phonologically disordered children between 2 and 6 years of age. All of the children were selected according to the following criteria : hearing within normal limits, Turkish as the only language spoken in the home, no organic anomalies, no neurological disease and normal development in all developmental areas. The Percentage Consonants Correct was used as a severity criterion. Children were seen individually. First a 20-25 minute spontaneous speech sample was recorded in a free play situation with standard play materials. Then, children were asked to name 107 pictures that included all Turkish consonants for at least two times in initial, medial and final positions, hi addition to the tape recording, live transcriptions were made during the test. Besides the researcher, another specialist also participated during testing. Whenever disagreements occurred between the two transcribers in the phonetic transcription of sounds, the opinion of a third experienced speech therapist was sought. The word list was used basicly for phonological process analysis. If disagreement occurred about the choice of the process used, the spontaneous speech sample was examined to determine the process. The findings of this research are presented as follows. The process usage in children with normal phonological development decreases with age. Although there are some differences among the age groups, the most common processes were found to be assimilation, medial consonant deletion, cluster reduction, stopping, devoicing, gliding and final consonant deletion. It has been seen that medial consonant deletion occurred to be more frequent as a developmental process in Turkish acquisition than English.105 It was found that a clear relationship exists between age and process usage in normal children. Some processes disappeared by the age of 3, but some of them, although limited in use, persisted after the age of 3. Processes which disappeared by the age of 3 were final consonant deletion, diminutization, doubling, prevocalic voicing, metathesis in contiquous consonants, fronting and replacement with a liquid. Processes that persisted after the age of 3 were medial consonant deletion, syllable deletion, cluster reduction, assimilation, devoicing, stopping and gliding. It has been seen that some unusual processes are used rarely by young normal children. Unusual phonological processes in young normal children were initial consonant deletion, metathesis, backing, denasalization, deaffricarion, nasalization, fricatives substituted for stops and stops substituted for glides. The most common processes in phonologically disordered children were stopping, fronting, gliding, cluster reduction, assimilation, medial consonant deletion and devoicing. In the disordered group there were some individual variations in children's process preference. Glottal replacement and backing defined as unusual processes were found in the first 3 common processes for some phonologically disordered children. The phenomena such as weaking/shortening of voicing, pharyngeal fricatives and elimination of the release phase in stops that were not considered to be phonological processes but phonetic occurrances were used by phonologically disordered children. After the comparison of process usage of two groups it was seen that phonologically disordered children had used many more processes than normal children. Although there were some differences, the most common processes used by the two groups were similar. Fronting was particularly significant in the system of the disordered children. Metathesis and denasalization in disordered children, prevocalic voicing in normal children did not occur among the first 15 common processes. Processes disappearing by the age of 3 in normal children persisted in disordered children. Processes which were defined as unusual in young normal children occurred more frequently in disordered children. Some unusual processes that never occurred in normal children were also used by disordered children. These unusual processes are liquid stopping and glottal replacement.106 The most common type of cluster reduction in both groups is deletion of a single sound within the cluster. But it was seen that the deletion of entire cluster was used only by phonologically disordered children. There was a difference between the two groups in the usage of nasalization. Generally normal children substituted nasals for liquids. But it was seen that the substitution of a nasal for a fricative also occurred in phonologically disordered children. Vowel simplification was a commonly occurring process in both groups. But the phonologically disordered group also used the neutralization and raising processes that never occurred in the normal group. It appears that mere are some differences and also similarities in the process usage between normal and disordered children between the ages of 2 to 6 years. The findings of this research need to be supported with similar studies in Turkish. Defining the developmental and unusual phonological processes in Turkish acquisition provides information that aids in making the appropriate diagnosis and devising therapy programs for language disordered children.
Benzer Tezler
- Bakır ve pirit içeriği yüksek cevher ve konsantrelerden tiyosülfat liçi ile altın/gümüş kazanımı
Extraction of gold/silver from copper and pyrite bearing gold ores/concentrates using thiosulphate leaching
FIRAT AHLATCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Maden Mühendisliği ve MadencilikKaradeniz Teknik ÜniversitesiMaden Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ERSİN YENER YAZICI
- Elektrodepolama yöntemi kullanılarak atıksudan bakır geri kazanımının araştırılması
Investigation of copper recovery from wastewater using electrodeposition method
HÜLYA ERİKLİ UYSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Çevre MühendisliğiOndokuz Mayıs ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞE KULEYİN
- Çift kademeli absorbsiyonlu soğutma sistemlerinin performansı nasıl arttırılır?
How can double stage absorption airconditioning system performance be increased?
ALİ ÇERİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Makine MühendisliğiGazi ÜniversitesiMakine Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLHAMİ HORUZ
- Gravity-film ısı değiştiricisinin ısı pompası sistemine entegresi ile sıcak su eldesi
Obtaining hot water by integrating the gravity-film heat exchanger into the heat pump system
GÖZDE URAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Makine MühendisliğiKırıkkale ÜniversitesiMakine Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ ERİŞEN
- Sosyal bilgiler öğretiminde web 2.0 araçlarının kullanımının akademik başarı ve derse yönelik tutuma etkisinin incelenmesi
Investigation of using web 2.o tools for teaching social studies in terms of success and attitude to the course
İSMAİL YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimAfyon Kocatepe ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NUSRET KOCA