Kent ortamında iki âşık: Maksut Koca ve Nevruz Ali Çiçek
Two 'Âşık' in the city environment: Maksut Koca and Nevruz Ali̇ Çi̇çek
- Tez No: 410115
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. SITKI BAHADIR TUTU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Müzik, Folklore, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 447
Özet
Bu çalışmanın konusu; âşıklık geleneğinin kent ortamındaki durumunun, büyükşehirlerde yaşayan ve icralarını gerçekleştiren iki Karslı âşık örneğinde tespit edilmesidir. Çalışma, âşıklık geleneğinin merkezi olan Türkiye sahasından iki büyükşehir; İstanbul ve İzmir ile sınırlanmıştır. Çalışmamızın öncelikli amacı, âşıklık geleneğinin kent ortamındaki icra yer ve zamanları doğrultusunda geleneğin kent ortamına bağlı olarak değişiminin tespit edilmesidir. Çalışmanın diğer bir amacı ise, kent ortamının âşığın sözel ve müzikal performansına etkisini tespit etmektir. Âşık Maksut Koca, 1961 yılında eski ismi Sozgert olan, Kars ilinin Arpaçay ilçesi Taşdere köyünde dünyaya gelmiştir. 1989 yılının Eylül'ünde ailesiyle beraber İstanbul'a göç eden Koca, İstanbul'da yaşamaktadır. Nevruz Ali Çiçek ise, 1955 yılında Kars ilinin Arpaçay ilçesine bağlı eski ismi Başyöregel, yeni ismi Çetindurak olan köyde dünyaya gelmiştir. 1970 yılında İzmir'e göç eden Çiçek, halen İzmir'de yaşamaktadır. Her iki âşık da şiirlerini büyük çoğunluğu hece ölçüsüne bağlı olarak söylemiştir. Ancak az da olsa aruz ölçüsüne öykünerek yazılmış şiirleri de bulunmaktadır. Âşıkların, konu bakımından çeşitlilik gösteren şiirlerini;“Aşk”,“Din ve Tasavvuf”,“Tabiat”,“Gurbet ve Ayrılık”ve“Sosyal Konular”ana başlıkları altında toplamak mümkün olmuştur. Bu başlıklar altında incelenen şiirlerin içeriklerinde Kars'tan büyükşehre göçün etkisi yoğun olarak görülmektedir. Âşıkların incelediğimiz eserleri, makam ve usul çeşitliliği göz önüne alınarak seçilmiştir. Kullanılan makamlar;“Hüseyni”,“Uşşak”,“Segâh”,“Karcığar”ve“Kürdi”makamlarıdır. Kullanılan usuller ise 2/4'lük 4/4'lük, 5/8'lik, 6/8'lik, 7/8'lik, 9/8'lik, 10/8'lik, 12/8'lik şeklindedir. Her iki aşığın incelediğimiz eserlerinde Kars yöresinin ritmik dokusunu ağırlıklı olarak yansıttıkları görülmektedir. İncelediğimiz eserlerin makamsal açıdan birleştikleri nokta, dizi, durak, güçlü ve seyir özelliklerinin“Hüseyni Makamı”ile ilgileridir. Üçüncü bölümde Kars âşıklık geleneğinin son yüzyıldaki önemli temsilcilerinin hayatları ve sanatları, sosyal, kültürel ve sanatsal hayatlarındaki ortak özellikleri ele alınmıştır. Belirlenen ortak özellikler, Maksut Koca ve Nevruz Ali Çiçek'in geleneğin yerel özelliklerini kent ortamında ne ölçüde temsil ettiklerinin değerlendirilmesinde kullanılmıştır. Sonuç olarak İstanbul ve İzmir'de âşıklık geleneği devam ettiren Koca ve Çiçek, birçok yönden Kars âşıklık geleneğinden beslenmişlerdir. Diğer taraftan; yaşadıkları şehirlerin ortamı, pazar ve dinleyici talepleri onların icra tercihleri ve repertuar seçimlerini doğrudan etkilemiştir.
Özet (Çeviri)
This work is on identifying the situation of minstrelsy tradition in urban atmosphere via the case of two minstrels from Kars who live and perform in metropoles. The work was limited with İstanbul and İzmir, two metropoles from Turkey which is the centre of minstrelsy tradition. The primary goal of our work is to identify the change of the minstrelsy tradition according to the performance places and time in urban atmosphere. Another goal is to define the impact of the urban atmosphere on the oral and musical performance of the minstrel. Âşık Maksut Koca was born in Taşdere village, which was called Sozgert earlier, in Arpaçay town of Kars, in the year 1961. Koca, who migrated to İstanbul with his family in September, 1989 has been living there since. Nevruz Ali Çiçek was born in the village Çetindurak, which was called Başyörgel earlier, in Arpaçay town of Kars, in 1955. He has been living in İzmir since his migration in 1970. Both minstrels have used syllabic meter when singing their poems. However they have also some poems written in“aruz”meter. It was possible to classify the minstrels'' poems which differed thematically under the titles:“Love”,“Religion and Mysticism”,“Nature”,“Homesickness”and“Social Issues”. The impact of the migration from Kars to the metropoles can be seen intensely on the poems under these categories. The works that we have analysed were chosen according to the“makam”and“usûl”variety. The makams used are“Hüseyni”,“Uşşak”,“Segah”,“Karciğar”and“Kürdi”, and usûls are in 2/4, 4/4, 5/8, 6/8, 9/8, 10/8 and 12/8 time. In both minstrels' works the rhythmical texture of Kars region is apparent. The common point of the works analysed is their relation to the makam“Hüseyni”in terms of scale, tonic, dominant and melodic route characteristics. In the third part the biographies and arts of the major representatives of Kars minstrelsy tradition were handled together with the common characteristics in their social, cultural and artistic lives. The common characteristics identified were used in evaluating the the extent to which Maksut Koca and Nevruz Ali Çiçek represent the local qualities in urban atmosphere. In conclusion, Koca and Çiçek who persist minstrelsy tradition in İstanbul and İzmir have fed from Kars minstrelsy tradition. On the other hand the atmosphere they live in, market and audience demands have directly affected their performance preferences and repertory choice.
Benzer Tezler
- Dolapdere semti ve Evangelistria Rum Ortodoks Kilisesi koruma önerileri
Conservation proposal for district of Dolapdere and Evangelistria Greek Orthodox Church
ESİN AŞIK
Doktora
Türkçe
2015
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE ZEYNEP AHUNBAY
- Circulation of âşık music in Turkey in 2000s: The legacy of Âşık Mahzuni- Âşık Nesimi
2000'lerde Türkiye'de âşık müziğinin dolaşımı: Âşık Mahzuni-Âşık Nesimi'nin mirası
FARUK ÇALIŞKAN
Doktora
İngilizce
2024
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı
PROF. SONGÜL KARAHASANOĞLU
DOÇ. DR. SONIA TAMAR SEEMAN
- A modernization project in a neoliberal urban setting: Municipal statues of Eskişehir
Neoliberal kent ortamında bir modernleşme projesi: Eskişehir'de Belediye heykelleri
AYŞE DURAKOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Kamu Yönetimiİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA TAHİRE ERMAN
- Kent ve siyaset ekseninde aşiretin dönüşümü: Bingöl Tavz Aşireti örneği
Transformation of the tribe in the axis of city and politics: The example of the Bingol Tavz Trible
SUAT ALAN
- Primary Alevi institutions and Alevi-Sunni encounters under the urban conditions
Temel Alevi kurumlarının kent koşullarındaki durumu ve kent ortamındaki Alevi-Sünni karşılaşmaları
OLCAY YILDIRIM