Allah-alem ilişkisinde ilim sıfatı ve ilgili bazı problemler
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 41284
- Danışmanlar: PROF.DR. ETHEM RUHİ FIĞLALI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1995
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 247
Özet
ÖZET Allah-âlem ilişkisi İslâm düşünce tarihi boyunca birçok yönden ele alınmış ve incelenmiştir. Vahye dayalı dinler bu ilişkide insanı ve onun yapıp etmelerini öne çıkararak, onu ahlakî bir yere getirmeyi hedef edinmiştir. Buna karşılık beşerî düşünce, sadece varlık oluşları açısından ele alarak, Mutlak ve Müteal bir varlıkla, değişen ve bozulan bir varlık arasında olması muhtemel ilişkiyi tartışmıştır. Bir tarafta Tanrı' nın değişmezliği ve tekliğini muhafaza etmek, öte yandan yaratılmışlarla ilişkisini kurmak gerektiğinden dolayı, Mutlak ile sonlunun ilişkisinin izaha çalışılmasından birtakım problemler ortaya çıkmıştır, islâm filozofları birinci kısma daha fazla ehemmiyet verdiklerinden dolayı Tanrı-âlem ilişkisi onların sistemleri açısından anlaşılamaz olarak kalmıştır. Buna karşılık kelamcılar ise, Allah'ın yaratıcılığını önplana çıkarmakla bu ilişkiyi kurmakta ve anlaşılır yapmakta başarılı olmaşlardır. Biz bu problemi ele alırken, herşeyden önce Allah, âlem, ilim vb. kavramlardan ne anladığımızı ve bizim çalışmamız açısından bu kavramların nasıl işleneceğini daha birinci bölümde ele almakla, tartışma zeminimizi aydınlatmayı hedefledik. Her bir terimin lügat manalarının yanından Kur' an' da kullanıldıkları manaları ve kelâm ilminde kazandıkları manaları da işleyerek çalışmamızın mihverini teşkil eden kavramlara açıklık getirmeye çalıştık. İkinci bölümde ise, Allah-âlem münasebetini kurmanın temelleri olan İlâhî sıfatlarla ilgili problemleri ele aldık. Allah' in biliyor olmasının gerisinde bu özelliğin gerçekleşmesini temin eden bir ilim sıfatı var mıdır? şeklindeki sorunun cevabını araştırdıktan sonra; ezelî ve ebedî olarak kabul edilen böylesi bir sıfatın varlığının“tevhîd”e zıt olup olmadığını tahlil ettik. Allah'a insanlara da verilebilen isim ve sıfatlları vermenin bir benzeşmeyi gerektirmeyeceği neticesine ulaştık. Son bölümde ise, İlâhî ilim sıfatı ile âlemdeki değişen, bozulan varlıklar arasındaki ilişkiyi inceledik. Alemi, Allah'ın hür iradesi ile yaratması neticesinede meydana gelmiş bir vakıa olarak kabul ettikten sonra, Yaratıcı olanın eserini biliyor olmasının akla en uygun yol olduğu neticesine vardık. Kelâm alimlerinin argümanlarını takip ederek tek tek varlıkların da sebebleri tarafından var edilemeyeceğinden hareketle“kevn ve fesada”tabi olan cüziyyatın da yine Allah tarafından bütün halleriyle biliniyor olmasına inanmanın hem dini tecrübe açısından ve hem de beşerî aklî çabalar daha doğru ve tutarlı olduğunu kabul ediyoruz.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT Throughout the history of Muslim theology and philosophy the problem of the relation between God and the universe has been treated from two different perspectives. While theologicians approach to the God-universe relation from the perspective of revealed religions that regard human actions and moral development within the realm of God's relation with the universe; whereas philosophers approach to the problem from point of view the possibilities of human knowledge. Philosophical arguments are based on the presupposition that the relation between an absolute, transcendental being and mutable beings can only be explained by proceeding from effects to cause. Theological arguments, on the other hand, are based on the assumption that the order of being, or the ontological relation of an absolute being to changeable beings in the universe is prior to the order of knowledge, to the conceptualisation of this relation in human mind. However, these approaches raise significant problems in terms of understanding the relation between transcendental, immutable being, God and changeable beings in the universe. In this dissertation, we examine the theological arguments that the God-universe relation must be conceived as a problem of creation and God's knowledge of his own creation. We argue that from many respects theological approach to the problem of the God-universe relation seems not only to confirm the religious experience of man, but also to be more coherent to rational efforts to understand this relation. This argument is developed further by examining the proposition that if the universe is a product of God's free creative act, then it follows that a creator knows his own effect. According to theological arguments not only the universe as a whole, but also every particular being and their effects are ultimately God' s creation as well. For this reason, it is argued that God knows not only the universe as a whole, but also particulars as well. Therefore, the problem of the God-universe relation must be treated in terms of the attributes of God in general and the attribute of omniscience in particular. In chapter one, we approach to the problem of the God-universe relation by giving a conceptual analysis of the terms God, the attribute of omniscience and the universe. The second chapter examine the God- universe relation as part of the problems concerning the attributes of God» In chapter three, we examine the problems associated with the arguments for establishing the nature of a relation between God's knowledge and changeable beings subject to generation and decay.
Benzer Tezler
- Behşemiyye'de ahvâl teorisi
Theory of ahwāl in the Bahshamiyyah
MUHAMMED BOŞNAK
Doktora
Türkçe
2024
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUSUF ŞEVKİ YAVUZ
- Gazâlî'de Tanrı-evren ilişkisi
God-universe relation in Ghazali
AHMET BİNGÖL
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DinAtatürk ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN ELMALI
- Gazâlî öncesi mütekellim sûfîlerde ulûhiyyet tasavvuru
The thought of godhead at sufi scholars before Al-Ghazali
AYŞE ÇELİK
- Gazali'de ilahi ilim ilahi irade ilişkisi
The relationship between divine knowledge and divine will in Ghazali
RABİYE ÇETİN
- Nûreddin es-Sâbûnî'nin Mu'tezile eleştirisi
Nur al-Din al-Sâbûnî's criticism on Mu'tazila
ŞEYMANUR AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HİKMET YAĞLI MAVİL