Keşfü'l-Hüdâ Doğu Türkçesiyle yazılmış bir Kaside-i Bürde şerhi inceleme - metin - dizin
Kashfu'l-Huda a commentary of Qasida-i Burda written in Eastern Turkish analysis – text – index
- Tez No: 417594
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞEHAN DENİZ ABİK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Bürde, Hârezmî, Bûsîrî, Keşfü'l-Hüdâ, Doğu Türkçesi, Burda, Harezmi, Busiri, Kashfu'l-Huda, Eastern Turkish
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 1836
Özet
Bu çalışmada, Hüseyn-i Hârezmî'nin Keşfü'l-Hüdâ adlı eserinin bilinen iki nüshasından biri olan Berlin Şehir Kitaplığında Ms. or. oct. 1688 kayıt numarasıyla muhafaza edilen kopyasının çeviriyazısı ile Türkiye Türkçesine çevirisi yapılmış, dil bilgisi özellikleri tespit edilip metnin söz dizini oluşturulmuştur. Ayrıca, eserin diğer nüshası olan ve Süleymaniye Kütüphanesi Mahmud Paşa Koleksiyonunda 271 kayıt numarasıyla muhafaza edilen nüsha ile Berlin Şehir Kitaplığındaki nüshanın farkları saptanıp değerlendirilmiştir. Üzerinde çalışılan metnin hem Berlin Şehir Kitaplığı hem de Süleymaniye Kütüphanesindeki nüshalarının renkli taranmış birer kopyası temin edilmiş ve bunlar, tezin dördüncü bölümüne eklenmiştir. Hüseyn-i Hârezmî'nin, Bûsîrî'nin Kaside-i Bürde'sine şerh olarak yazdığı Keşfü'l-Hüdâ, çalışmada beş bölümde ele alınmıştır: Birinci bölüm, Bûsîrî ve Kaside-i Bürde hakkında genel bilgileri, eserin yazılma nedenini, hakkında anlatılagelen rivayet ve ritüelleri, onun üzerine yapılan şerhleri içermektedir. Bu bölümde ayrıca, Keşfü'l-Hüdâ'nın yazarı Hüseyn-i Hârezmî, eserin telif sebebi ve tarihi, nüshalarının istinsah tarihleri ile şerh yazma geleneği içindeki yeri, metnin yazım özellikleri ele alınmıştır. İkinci bölümde metnin -Süleymaniye nüshasındaki verilerle karşılaştırmalı olarak- Berlin nüshasının ses ve yapı özellikleri ile sözcük türleri bakımından söz varlığı ayrıntılı olarak değerlendirilmiş; elde edilen veriler, başta Hârezm Türkçesi ve Çağatayca olmak üzere Türkçenin diğer tarihî ve çağdaş kollarıyla karşılaştırılmıştır. Keşfü'l-Hüdâ'nın çeviriyazılı metni, çalışmanın üçüncü bölümünü teşkil etmektedir. Bu bölümde, Kaside-i Bürde'nin özgün metni ile bazı Arapça, Farsça beyit ve kıtalar korunmuştur. Bu bölümde ayrıca, eserin iki nüshasının karşılaştırması yapılmış ve tespit edilen farklar değerlendirilmiştir. Hüseyn-i Hârezmî'nin yazdığı şerhin Türkiye Türkçesine çevirisi olan dördüncü bölümde, bilhassa, Kaside-i Bürde'nin diğer Türkçe şerhleri de göz önünde bulundurulmuş ve bunlardan yararlanılmıştır. Tezin bu bölümünde, Kaside-i Bürde'nin ilgili beyitlerinin Türkiye Türkçesine çevirisi de verilmiştir. Keşfü'l-Hüdâ'nın çevirisi, metne sadık kalınarak manzum - mensur karışık biçimde gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın beşinci bölümü olan dizinde, bu çalışmanın üçüncü kısmını teşkil eden metnin gramatikal dizini oluşturulmuştur. Sözcüklerin metin içinde tespit edilen farklı anlamlarda kullanımları ve kullanım sıklıkları ile kökenleri belirtilmiştir.
Özet (Çeviri)
In this study, the translation of one of two known copies of the Keşfü'l-Hüdâ, written by Hüseyn-i Hârezmî, one of which is located at Berlin City Library, with Ms. or. oct. 1688 registration number, and the translation was made into modern Turkish language, the grammatical characteristics were determined and an index of words was generated. Besides, the differences between the other copy, located in Süleymaniye Library, Mahmud Paşa Collection, with 271 registration number and the copy in Berlin City Library was determined and assessed. A colored scanned copy of both copies in Berlin City Library and Süleymaniye Library were obtained and they are given at the fourth part of the thesis. Keşfü'l-Hüdâ, written as annotation to Kaside-i Bürde of Hüseyn-i Hârezmî has been explained in the study in five chapters. Chapter one consists of general information about Bûsîrî and Kaside-i Bürde, the reasons of writing the work, the stories and rituals that has been told and annotations about the work. Also at this chapter, information about Hüseyn-i Hârezmî the author of Keşfü'l-Hüdâ, the copyright reason of the work and date, the copy dates of editions, its location in writing of annotations, and the writing properties were explained. At the second chapter, the copy of Berlin -in comparison with the copy in Süleymaniye- the phonetic and structural features and part of speech were assessed in detail in terms of vocabulary; and the obtained data was compared with Hârezm Turkish and Chagatai primarily and other historical and contemporary branches of Turkish. Chapter three consists of the translated version of Keşfü'l-Hüdâ. At this chapher, the original text of Kaside-i Bürde and some Arabic, Persian couplets and stanza were protected. Moreover, at this chapter, the comparison of both copies of the work was made and determined differences were assessed. At the chapter four where the translation of annotation written by Hüseyn-i Hârezmî to modern Turkish language is given, other Turkish annotations, especially Kaside-i Bürde was taken into consideration and they were used. At this chapter of thesis, translation to modern Turkish of the relevant couplets of Kaside-i Bürde is also given. The translation was made by being faithful to source text of Keşfü'l-Hüdâ, by mixing the poetical- prosaic methods. In the index that is fifth section of the study, grammatical index of the text constituting the third part of the study was formed. The usage of words in different meanings and usage frequencies and etymology were determined.
Benzer Tezler
- Ebü'l-Hüdâ es-Sayyâdî ve tasavvufa dair üç eseri
Ebu'l Huda es Sayyadi and his three works of sufism
SARİYE ÖLMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FERZENDE İDİZ
- Keşfü'l Ğumem fi Tarihi'l Ümem adlı eserin 1-100. varaklarının transkripti
Başlık çevirisi yok
FEYZULLAH SÜRMELİ
- Malkaralı Nev'î Yahyâ'nın ?Keşfü'l-Hicâb min Vechi'l-Kitâb? adlı Fusûsu'l-Hikem şerhinin tahkik ve değerlendirilmesi
Malkarali Nev?î Yahyâ?nin ?Keşfü?l-Hicâb min Vechi?l-Kitâb? adlı Fusûsu?l-Hikem şerhinin tahkik ve değerlendirilmesi
FATMA NUR YÜRÜK
- Keşfü'l-keşf (İnceleme-transkripsiyonlu metin)
Keşfü'l-keşf (Review-transcribed text)
DERYA DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıErzurum Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HALİME ÇAVUŞOĞLU
- Hadis ilmi açısından Aclûnî'nin Keşfü'l-Hafâ adlı eseri üzerine bir inceleme
A study on Al-Acluni?s Kashf al-Khafa from the point of hadith
ŞEHMUS ÜNVERDİ