Karar destek sistemleri ve bir uygulama
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 41765
- Danışmanlar: PROF.DR. GÜNEŞ GENÇYILMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1995
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 368
Özet
4 ÖZET Günümüzde, bilgisayara dayalı sistemler, karmaşık yönetimsel problemlerde karar verme etkinliğini arttırmayı sağlayabilmişlerdir. Bilgisayara dayalı sistemlerden biri olan Karar Destek Sistemleri ve Yatırım Bütçelemesi konusunda uygulanması bu tezin ana konusunu oluşturmaktadır. Karar Destek Sistemleri (KDS'ler), veri yönetimi, veri analizleri, model kurma ve analitik hesaplamaları mümkün kılarak karar verme faaliyetlerinde yöneticilere yardım eden, onların karar verme etkinliğini arttıran etkileşimli, esnek ve uyumsal bilgisayara da¬ yalı sistemlerdir. Bir işletmede, tepe yönetimi daha çok risk unsuru taşıyan, karmaşık, çoğunlukla tekerrür etmeyen yani bir defaya özgü stratejik ve taktik kararları vermek durumunda kalır. Bu kararlar daha çok yapısal olmayan ve yarı yapısal karakterlidir. Bu bakımdan KDS'ler işletmenin üst ve orta düzey yöneticilerinin yapısal olmayan ve yarı yapısal kararları almalarında onlara destek hizmeti sunan, VVhat-lf senaryolarının denenebileceği, risk analizlerinin kolaylıkla yapılabileceği bilgisayara dayalı sistemlerdir. KDS'ler veri analizlerinin yapılabileceği Veri Tabanı Yönetim Sistemi, karar probleminin analitik çözümünün yapılabileceği Model Tabanı Yönetim Sistemi ve bunları birbirine bağlayan Dialog Yönetim Sistemi (Kullanıcı Arabirimi) yazılımlarının entegrasyonun¬ dan oluşur. KDS'lerin ana amacı yöneticinin yerine geçerek karar vermek değil, yöneticilerin kararlar almasında destek hizmeti sunmaktır. Yatırım Bütçelemesi kararlan ve bu kararların alınmasında destek hizmeti verecek KDS'nin geliştirilmesi tezin uygulama konusunu oluşturmaktadır. Tez çalışması kap¬ samında geliştirilen özel KDS paketi“Yatırım Karar Destek Sistemi (=YKDS)”olarak adlandırılmıştır.- 2 - Yatırım Bütçelemesi kararlan nitelik olarak, işletmenin geleceğine yönelik uzun dönemli bir stratejik planlama tipindedir. Uzun dönemde finansal değerlendirmelerin yapılacağı parametrelerin tahmin edilmesi güçtür. Bu nedenle, yatırım bütçelemesi kararları geleceğin belirsizliğini ve risk faktörünü yapısında bulundurur. Bu nedenle Karar Destek Sistemleri felsefesinin uygulanabileceği en önemli bir problem alanıdır. Geliştirilen Karar Destek Sistemi, belirlilik altında yatırım kararları (sermaye bütçeleme), enflasyon olgusunun yatırım kararları üzerinde etkisi, yatırım kararlarında risk analizi hususlarında hizmet vermek üzere dizayn edilmiştir. Geliştirilen YKDS'nin Veri Yönetim Sistemi, yatırım projelerine ilişkin yapılan fizi¬ bilite (yapılabilirlik) etüdüne dayanır. Burada belirtilmesi gereken husus fizibilite çalışma¬ sının teknik ve finansal analiz olarak adlandırılan kapsamlı bir ekonomik analiz olmasıdır. Bu çalışma, çoğunlukla yatırıma karar verecek kişi tarafından yapılmaz. Bu konuda uzman bir kişi veya gruptan yararlanılır. YKDS'de karar vericinin gereksinim duyduğu veriler, proje grubunun yapmış olduğu teknik ve finansal analize dayanır. YKDS'nin Veri Yönetim Sistemi, bu verileri tablolar ve listeler şeklinde derleyerek, Model Yönetim Sisteminin gerçekleştireceği ve yatırım kararına esas olacak ekonomik ve ticari analizine uygun bir yapı sunar. Ayrıca, YKDS'nin Veri Yönetim Sistemi, gerek duyulduğu zaman değiştirme, güncelleştirme, listeleme, görüntüleme, saklama ve yazıcıdan alma gibi işlemleri yapabilmektedir. Bu da Karar Destek Sistemlerinin felsefesine uygun olarak, yatırım önerisini değerlendiren karar vericiye veri yönetiminde önemli bir destek hizmeti anlamına gelir. YKDS'nin veri yönetim sistemi Teknik değerlendirme ve Finansal analiz olmak üzere iki ana bölümden oluşur. Bu ana bölümler aşağıdaki modüllerden oluşmaktadır. A. TEKNİK DE?ERLENDİRME 1-Tesis Dönemi Termin Planı 2-Yatırım Dönemi Harcamaları (Sabit Sermaye Yatırımı) 3-İşletme Dönemi Giderleri 3.1.Tam kapasitede Yıllık İşletme Dönemi Giderleri 3.2.Tam Kapasitede Yıllık İşletme Dönemi Giderlerinin KDV Hesabı 3.3.İşletme Giderlerinin Sabit-Değişken Ayrımı 3.4.İşletme Giderlerinin Sabit,Değişken KDV Hesabı- 3 - 4-Proje Giderleri ve Yıllara Dağılımı 5-Fiyat Artışları ve Yıllara Dağılımı 5.1.Yatırım Dönemi Fiyat Artışları 5.2.İşletme Dönemi Fiyat Artışları 6-İşletme Sermayesi Yatırımı ve Yıllara Dağılımı 6.1.Tam Kapasitede İşletme Sermayesi ihtiyacı 6.2.Tam Kapasitede İşletme Sermayesinin KDV Hesabı 6.3.İşletme Sermayesinin Sabit Değişken Ayrımı 6.4.Ek İşletme Sermaye İhtiyacı ve Yıllara Dağılımı 7-Hurda Değer B. FİNANSAL ANALİZ 1-Finansman İhtiyacı 1.1.Finansman Giderleri ve Yıllara Dağılımı 1.2.Yatırım Dönemi KDV Hesabı 2-Finansman Kaynaklan 2.1.Öz Kaynaklar 2.2.Yatırım Teşvikleri 2.3.Yabancı Kaynaklar 3-Proje Gelirleri ve Yıllara Dağılımı 4-Amortismanlar Yukarıda belirtilen, FİNANSAL ANALİZ ana bölümü, veri yönetimi özelliği ile bir¬ likte, aynı zamanda finansal modellemenin yapıldığı bir bölümdür. Bu nedenle, bu bölümün kendi içinde model tabanı olma özelliği de mevcuttur. Karar Destek Sistemlerinin en önemli karakteristiklerinden birisi de kullanıcı ile etkileşimli mod da öğrenme özelliğidir. YKDS'nin bu ana bölümünde, finansman ihtiyacının hangi finansman kaynaklardan karşılanacağı kullanıcı ile etkileşimli olarak öğrenilmektedir. Geliştirilen YKDS'nin model tabanını yatırım kararlarının değerlendirilmesinde kullanılan sayısal yöntemler oluşturmaktadır. Ayrıca model tabanına Monte Carlo Simülasyon yeteneği eklenerek bir yatırım projesine ilişkin risk analizi yapılabilmektedir. YKDS'nin modelleme yeteneği (dialog sistemi veya kullanıcı arabirimi) komut uygulamalı olmayıp menü uygulamalı şeklindedir.Model yönetim sistemi, yatırım kararını destekleyen bilgileri üretmesi bakımından önemlidir. Karar vericiye aşağıda dört ana başlıkta belirtilen konularda finansal değerlendirme olanağı sunar. 1- Belirlilik altında (enflasyonsuz) finansal değerlendirmeler. 2- Enflasyon altında nominal değerler yöntemine göre finansal değerlemeler. 3- Enflasyon altında reel değerler yöntemine göre finansal değerlendirmeler. 4- Monte Carlo simülasyonu ile risk analizi. Yukarıda, üç ana başlık altında belirtilen finansal değerlendirmelerde karar verici ye destek hizmeti vermek üzere aşağıdaki bilgiler üretilir. 1 - Proforma Gelir-Gider Tablosu 2- Proforma Fon Akım Tablosu 3- Finansal Rasyolar 3.1. Toplam Net Nakit Akışı/Toplam Finansman İhtiyacı 3.2. Ortalama Yıllık Brüt Nakit Akışı/Toplam Finansman ihtiyacı 3.3. Yıllık Brüt Nakit Akışları/Toplam Finansman İhtiyacı 3.4. Proje Kârı/Toplam Finansman İhtiyacı 3.5. Proje Kârı/Proje Gelirleri 3.6. Kanuni Kâr/Toplam Öz Kaynaklar 3.7. Dönem Kârı/Toplam Öz Kaynaklar 4- Geri Ödeme Süresi (GÖS) 5- Net Bugünkü Değer (NBD) 6- İç Verim Oranı (IVO) 7- Kârlılık Endeksi (Fayda/Maliyet Oranı) 8- Toplumsal Kârlılık Göstergeleri 8.1. Projenin Yaratacağı Katma Değer 8.2. Sermaye-Hasıla Oranı 8.3. Sermaye-İstihdam Oranı Model tabanında üretilen bilgilerden özellikle Proforma Gelir-Gider ve Fon Akım Tabloları üzerinde durmak yararlı olacaktır. Zira, Proforma Gelir-Gider ve Fon Akım Tablolarında yer alan bazı kalemlerin hesaplanarak üretilmesi, uzman sistemlerinde görülen kurallar zinciri özelliğini göstermektedir.5 - Yatırım bütçelemesinde, bir yatırım önerisinin değerlendirilmesindeki temel yaklaşım, ilk yatırım tutarının, gelecekte o yatırımın sağlayacağı net nakit girişlerinin ve ekonomik ömür sonundaki hurda değerin tahmin edilmesi esasına dayanır. Bununla birlikte, her kurumun amacına göre, yatırım projelerinin değerlendirilmesinde izlenilen adımlar, farklılıklar göstermektedir. Nitekim, ülkemizde, DPT (Devlet Planlama Teşkilatı), DYB (Eximbank, Devlet Yatırım Bankası), TKB (Türkiye Kalkınma Bankası) ve TSKB (Türkiye Sınai Kalkınma Bankası) farklı formatlarda yatırım projelerini değerlendirmektedir. Bu çalışmada özellikle, Türkiye Kalkınma Bankası'nın izlemiş olduğu hesaplama şekli benim senmiş olmakla birlikte, bazı adımlarda, DPT ve DYB'nin formatlarından da yararlanılarak bir sentez oluşturulmuştur. YKDS, bir spreadsheet program olan Lotus 1-2-3 ile oluşturulmuştur. Bu neden le, Karar Destek Sistemleri felsefesinin temelini teşkil eden Duyarlılık Analizleri (What-lf analizleri) kolaylıkla yapılabilmektedir. YKDS'nin oluşturulması, literatürün incelenmesi, uygulamaların incelenmesi, sistem analizi ve yazılım dahil toplam iki senelik bir çalışmayı gerektirmiştir. YKDS, toplam 44 adet Lotus 1-2-3 dosyasının birbiriyle menüler otomatik entegrasyonundan oluşmaktadır. Dosyalar arasında veri alış verişleri, ASCII dosyalan ile sağlanmaktadır. Buraya kadar yapılan açıklamalardan anlaşılacağı üzere, bu tezin ana amacı, Karar Destek Sistemleri felsefesini incelemek ve Türkiye şartlarını dikkate alarak Yatırım Bütçelemesi kararlan üzerinde uygulamaktır. Belirlenen bu amaca ulaşmak için çalışma altı bölümden oluşmuştur. Birinci Bölümde, karar verme faaliyetlerinde kullanılan bilgisayara dayalı sistemler tanıtılmış ve bunlardan biri olan Karar Destek Sistemlerinin diğer sistemlerle mukaye seli teorik yapısı ele alınmıştır. İkinci Bölümde, Karar Destek Sistemlerinin yapısı ve özellikleri ele alınmıştır. KDS'lerin tanımlanması, yetenekleri ve teknik özellikleri ile KDS'lerin sınıflandırılması bu bölümün ana amacıdır. Üçüncü Bölüm, Karar Destek Sistemlerinin Konstrüksiyonu konusuna ayrılmıştır. Bu bölümde KDS'lerin teknolojik düzeylerine göre konstrüksiyon süreci incelenmiştir. Dördüncü Bölüm'de, Karar Destek Sistemleri felsefesinin daha iyi anlaşılabilmesi için Literatürde incelenen KDS paketleri ve özellikleri ele alınmıştır.6 - Beşinci Bölüm'de, tez kapsamında geliştirilen ve yukarıda genel hatları belirtilen“Yatırım Karar Destek Sistemi (=YKDS)”paketinin yapısı ve kullanılış şekli ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Altıncı Bölümde, YKDS gerçek bir yatırım projesi üzerinde sınanmış, muhtelif What-lf senaryoları ele alınmıştır.
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- İş istihbarat sistemleri ve bir uygulama
Business intelligence systems and an application
NECATİ DÖNMEZ
Doktora
Türkçe
2013
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul ÜniversitesiEnformatik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEVİNÇ GÜLSEÇEN
- Entegre lojistik yönetiminde karar destek sistemleri ve bir uygulama
Decision support systems in integrated logistic management and an application
GÖKHAN ŞENOL
- Veri madenciliğinde destek vektör makinaları ve karar ağaçları yöntemlerini kullanarak bilgi çalışanlarının kurum performansı üzerine etkisinin ölçülmesi ve bir uygulama
Measuring the effect of knowledge workers on organization performance by using support vector machines and decision trees in data mining and an application
CEMİL KUZEY
- Yönetim bilgi sistemleri ve bilişim teknolojilerine göre Türk bankacılık sisteminin yeniden yapılandırılması ve bir uygulama
Re-engineering of Turkish banking system according to the information technologies and management information systems and an example practice
BİLGE KAĞAN BARBAROS
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
İşletmeDumlupınar Üniversitesiİşletme Yönetimi ve Organizasyon Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ORHAN ELMACI
- Kentsel yol altyapısı kazılarının önceliklendirilmesi için CBS tabanlı bir karar destek sistemi: Fatih ilçesi örneği
A gis based decision support system for prioritizing urban road infrastructure excavations: Fatih district example
HALİL İBRAHİM YUMRUTAŞ
Doktora
Türkçe
2014
İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ŞÜKRÜYE İYİNAM