Burcî Memlûkler döneminde (1382 – 1517) müsâdere
The confiscation of the Burji Mamluk period (1382 – 1517)
- Tez No: 423719
- Danışmanlar: PROF. DR. KÂZIM YAŞAR KOPRAMAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ortaçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 168
Özet
Mülkiyet ve kişilik hakları ile ilgili olan müsâdere ilk çağlardan beri uygulanan bir yaptırımdır. Tarihi süreçte birtakım değişikliğe uğradıysa da bugün dahi, ceza ve güvenlik tedbirleri içerisinde yer almaktadır. Bu konuda en önemli adımı Osmanlı Sultanı II. Mahmut (ö. 1839) atmış ve müsaderenin ancak kamu malı olduğu mahkeme kararıyla saptanan servetlere uygulanması kuralını getirmiştir. Tanzimat'ın ilanından (1839) sonra müsâdere bütünüyle kaldırılmış olsa da günümüzde etik bir sorun olarak yine karşımıza çıkmakta ve Türk Ceza Kanunu içerinde yer almaktadır. Devletin, suçlunun malvarlığına el koyması demek olan müsâdere cezası, kamu hukukunun bir parçasıdır. Mülkiyet ve kişilik hakları ile ilgili olan bu müeyyidenin Burcî Memlûklerinde uygulanış şekli hakkındaki çalışmamız salâhiyet ve kullanımı ile ilgili önemli bilgiler vermektedir. Cezanın amacı öncelikle suçluyu te'dib etmek ve olası suçlardan caydırmak olduğundan işlevseldir. Ancak kararın verilmesi ve uygulanması sırasındaki etkenler, müeyyideyi keyfi bir hale getirirken müsâdereyi Burcî Memlûklerinde sıkça uygulanan bir gelir kaynağı olma yoluna götürmüştür. Devlet ricalinin ve sultanların bu yaptırım içindeki rolleri uygulamanın çerçevesini çizmiş olduğundan çok önemlidir. el-Makrîzî; Memlûk toplumunu gelir, emniyet, istikrar, idari ve siyasi merkez olarak farklı sınıflara ayırmıştır. Elit bir sınıf olarak yaşayıp büyük servetler biriktiren Memlûkler için o dönemde Mısır'ı ziyaret eden gayr-ı Müslimler, Memlûk emîrlerinin dahi şehirde lüks bir hayat yaşadıklarını ve onların çok servete sahip olduklarını müşahede etmişlerdir. Memlûk kaynakları, tek bir emirin bile sıkıntılı bir hayat geçirdiğini zikretmemiş, sultan ve emirlerin servetlerinden ve onların debdebeli bir hayat yaşadıklarından bahsetmişlerdir. Vezirlerin, valilerin ve diğer devlet görevlilerinin tekrar tekrar aynı zenginliğe sahip olmaları tek bir gelire bağlanamaz. İslam hukuku çerçevesinde değerlendirdiğimiz müsadere uygulamasında verdiğimiz örnekler içerisinde elzem bazı durumlar olduğu gibi keyfi uygulamaların da olduğu görülmüştür. Terimsel olarak müsâdere, devlet adına yapılan bir te'dib aracı iken bu çalışmada görülmüştür ki güç ve zenginlik arayışı ağır basmıştır. Çalışmamızda müsâdere cezasının verilmesi, uygulanması, cezaya etmen olan amiller ve cezanın uygulayıcıları hakkında malumat bulunmaktadır. İrtikâb ve iltimas ile beraber örneklerde sıkça gördüğümüz el koyma işlemi ahlâkî bir sorun olduğu ayrıca gibi iktisadî bir zafiyettir. Bu noktada Memlûk ekonomisini de bilmek gerekir. Gelirin önemli bir kısmını ıkta'lardan alan Memlûklerde tüccarların da üst düzey mevkilere geldikleri görülmüştür. Bu çalışmada elde ettiğimiz verilerden anlaşıldığı üzere müsâdere; anlamı, uygulanışı ve sonuçları ile etkili bir müeyyidedir. Anahtar Kelimeler :Burcî Memlûk, müsâdere, çerkes
Özet (Çeviri)
Mülkiyet ve kişilik hakları ile ilgili olan müsâdere ilk çağlardan beri uygulanan bir yaptırımdır. Tarihi süreçte birtakım değişikliğe uğradıysa da bugün dahi, ceza ve güvenlik tedbirleri içerisinde yer almaktadır. Bu konuda en önemli adımı Osmanlı Sultanı II. Mahmut (ö. 1839) atmış ve müsaderenin ancak kamu malı olduğu mahkeme kararıyla saptanan servetlere uygulanması kuralını getirmiştir. Tanzimat'ın ilanından (1839) sonra müsâdere bütünüyle kaldırılmış olsa da günümüzde etik bir sorun olarak yine karşımıza çıkmakta ve Türk Ceza Kanunu içerinde yer almaktadır. Devletin, suçlunun malvarlığına el koyması demek olan müsâdere cezası, kamu hukukunun bir parçasıdır. Mülkiyet ve kişilik hakları ile ilgili olan bu müeyyidenin Burcî Memlûklerinde uygulanış şekli hakkındaki çalışmamız salâhiyet ve kullanımı ile ilgili önemli bilgiler vermektedir. Cezanın amacı öncelikle suçluyu te'dib etmek ve olası suçlardan caydırmak olduğundan işlevseldir. Ancak kararın verilmesi ve uygulanması sırasındaki etkenler, müeyyideyi keyfi bir hale getirirken müsâdereyi Burcî Memlûklerinde sıkça uygulanan bir gelir kaynağı olma yoluna götürmüştür. Devlet ricalinin ve sultanların bu yaptırım içindeki rolleri uygulamanın çerçevesini çizmiş olduğundan çok önemlidir. el-Makrîzî; Memlûk toplumunu gelir, emniyet, istikrar, idari ve siyasi merkez olarak farklı sınıflara ayırmıştır. Elit bir sınıf olarak yaşayıp büyük servetler biriktiren Memlûkler için o dönemde Mısır'ı ziyaret eden gayr-ı Müslimler, Memlûk emîrlerinin dahi şehirde lüks bir hayat yaşadıklarını ve onların çok servete sahip olduklarını müşahede etmişlerdir. Memlûk kaynakları, tek bir emirin bile sıkıntılı bir hayat geçirdiğini zikretmemiş, sultan ve emirlerin servetlerinden ve onların debdebeli bir hayat yaşadıklarından bahsetmişlerdir. Vezirlerin, valilerin ve diğer devlet görevlilerinin tekrar tekrar aynı zenginliğe sahip olmaları tek bir gelire bağlanamaz. İslam hukuku çerçevesinde değerlendirdiğimiz müsadere uygulamasında verdiğimiz örnekler içerisinde elzem bazı durumlar olduğu gibi keyfi uygulamaların da olduğu görülmüştür. Terimsel olarak müsâdere, devlet adına yapılan bir te'dib aracı iken bu çalışmada görülmüştür ki güç ve zenginlik arayışı ağır basmıştır. Çalışmamızda müsâdere cezasının verilmesi, uygulanması, cezaya etmen olan amiller ve cezanın uygulayıcıları hakkında malumat bulunmaktadır. İrtikâb ve iltimas ile beraber örneklerde sıkça gördüğümüz el koyma işlemi ahlâkî bir sorun olduğu ayrıca gibi iktisadî bir zafiyettir. Bu noktada Memlûk ekonomisini de bilmek gerekir. Gelirin önemli bir kısmını ıkta'lardan alan Memlûklerde tüccarların da üst düzey mevkilere geldikleri görülmüştür. Bu çalışmada elde ettiğimiz verilerden anlaşıldığı üzere müsâdere; anlamı, uygulanışı ve sonuçları ile etkili bir müeyyidedir. Anahtar Kelimeler :Burcî Memlûk, müsâdere, çerkes
Benzer Tezler
- Memlûkler'de eğlence kültürü (Makrizi'nin el-Hıtat ve'l-Asar'ına göre)
Entertainment culture in the Mamluks (According to Makrizî's el-Hitat and Al Asar)
İLKAY AKTAŞ KORUCU
Doktora
Türkçe
2023
TarihAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN ÖZBEK
- Nil Nehri ve Mısır'a etkisi 'Burci Memlûkler (784-923/1382-1517)'
Ni̇le Ri̇ver and i̇t's i̇mpact on Egypt 'Burji Mamluks (784-923/1382-1517)'
HATİCE CANBOLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
TarihHitit Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AZİMLİ
- Bahrî Memlûkleri döneminde Kerek (1250-1382)
Circassian Mamluks period Kerek (1250-1382)
BAHAR KARATAŞ
- Hâlid el-Ezherî'nin Şerhu Mukaddimeti'l-Âcurrûmiyye adlı eserinin edisyon kritiği
The critical edition and evaluation of the book enttitled sharhu Mukaddimeti'l Acurrumiyye by Khalid El-Ezheri
LÜTFİ ÖZBEY
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DilbilimBayburt ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULKADİR YILMAZ
- Şa'rani ve hadisleri değerlendirmede Mizan yöntemi
Sha'rani and the method of Mizan in evaluation of hadiths
FERHAT GÖKÇE
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET GÖRMEZ