Halit Ziya Uşaklıgil'in Fransız edebiyatı ders kitapları üzerine bir inceleme
A study on French li̇terature textbooks of Hali̇t Zi̇ya Uşakligi̇l
- Tez No: 430757
- Danışmanlar: PROF. DR. SABAHATTİN ÇAĞIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 133
Özet
Türk Edebiyatı'nda modern romanın kurucusu olan Halit Ziya Uşaklıgil, 1866 yılında İstanbul'da doğmuştur. İlköğrenimine İstanbul'da başlayan yazar, ailenin maddi sıkıntıları sebebiyle İzmir'e yerleşmesiyle eğitimine burada devam etmiştir. Çocukluk ve gençlik yıllarını İzmir'in levanten ve gayrimüslim aileleri arasında geçiren yazarın altmış yıllık yazı hayatının temelleri de yine burada atılmıştır. İzmir Mechitariste'te Ermenî rahiplerin gözetiminde batıyla ilk ilişkilerini kuran Halit Ziya Uşaklıgil'in özellikle Fransız Edebiyatı'nın önemli kalemleriyle de tanışması bu sıralarda olmuştur. Halit Ziya'nın bu yıllarda Raymond Pére adlı hocasıyla yaptığı uzun tarih dersleri ise yazarı Fransız Tarihi'ne yöneltmiştir. Yazı faaliyetlerine on dört on beş yaşlarında çeviri denemeleriyle başlayan Halit Ziya Uşaklıgil, ilk olarak babasının yasal işlemlerini yürüten Avukat Auguste de Jaba'nın ofisinde arkadaşı kâtip Antoine ile Ponson du Terrail'in“Les nuits de la Maison Dorée”adlı eserini tercüme etmişlerdir. Henüz öğrenciyken başlayan bu yazı faaliyetleriyle kendini önce İzmir'e tanıtan yazar, on yedi yaşına geldiğinde büyük Fransız yazarları gibi yazma peşine düşer. Halit Ziya Uşaklıgil, lise yıllarında başlayan“büyük bir Fransız edebiyatı tarihi yazma”düşüncesini İstanbul'a hariciyeci olmak için gittiği sırada gerçekleştirme fırsatını bulmuştur. Garbdan Şarka Seyyale-i Edebiye: Fransa Edebiyatı'nın Numune ve Tarihi adlı kitabı 1885'te 84 sayfa olarak yayıncı Arakel tarafından basılır. Bu eser, onun basılan ilk kitabıdır ve Türkçede basılmış ilk Fransız edebiyatı tarihi olma özelliği taşımaktadır. İstanbul'da yazılan bu eserin ardından İzmir'e dönen yazar bir dönem İzmir Rüştiye'sinde Fransızca öğretmenliği yapar. Önce İzmir'de Osmanlı Bankası şubesinde çalıştığını gördüğümüz yazar Dünya Edebiyatlarına kayıtsız kalmayarak 1890 yılında Hizmet gazetesinde Finlandiya Edebiyatı'ndan Bir Nebze, İsveç Edebiyatı'ndan Bir Nebze, İbranî Edebiyatı'na Bir Nebze, Rus Edebiyatı'ndan Bir Nebze, Sanskrit Edebiyatı'ndan Bir Nebze başlıkları altında bir dizi makaleler tefrika ettirir. Halit Ziya, II. Meşrutiyet'in ilanıyla İstanbul Üniversitesi'nde“Batı Edebiyatı Tarihi ve Hikmet-i Bedayi”kürsülerine atanır. Bu atama yazar için bulunmaz fırsat olmuştur. Reji'deki işlerinin yoğunluğu sebebiyle yazma etkinliklerine yeterli vakit ayıramayan Halit Ziya'nın bu görev sayesinde“büyük”Fransız edebiyat tarihini yazması kolaylaşacaktır. Nitekim 1913 yılında burada verdiği ders notlarını derleyerek Tarih-i Edebiyat-ı Garbiyeden Fransa Edebiyatı Dersleri adlı ikinci edebiyat tarihini 224 sayfa olarak yayınlamıştır. İlk kitabından hacimce daha yoğun olan bu eser Halit Ziya'nın İstanbul döneminde sanatının ne yönde geliştiğini göstermesi bakımından değerlidir. Halit Ziya bu eserleri kaleme alırken yabancı bazı kaynaklardan faydalanmanın yanı sıra özellikle yakın dönem sanatçılarını anlatırken kendi yorumlarına da yer vermiştir.
Özet (Çeviri)
Halit Ziya Uşaklıgil, who laid the foundations of modern novel, was born in 1866 in İstanbul. Started his elementary education in İstanbul, the author continued his education in İzmir because his family had to settle in İzmir due to financial troubles. The foundations of the 60 year literature life of the author whose childhood and youth years were spent among the Levantine and non-muslim families of İzmir were laid here. Having established his first contact with the West for the first time under Armenian priests' supervision in Mechitaris, İzmir, Halit Ziya Uşaklıgil met the important members of French Literature in particular during this period. And the long history classes Halit Ziya had with his teacher, Raymon Pére, led the author towards French History. We can clearly say that French language he improved at this school led to his rise. Having started his writing activities around the age of fourteen or fifteen with translation trials, Halit Ziya Uşaklıgil firstly translated the work titled“Les nuits de la Maison Dorée”by Ponson du Terrail with clerk Antoine at the office of Attorney Auguste de Jaba, who conducted his father's legal processes. The author, who first familiarized himself in İzmir with these writing activities that he started while he was only a student, aspired after writing as the French writers when he turned seventeen. Halit Ziya stands out with the translation of poems from Alfred de Musset and Victor Hugo, translation of scientific texts from Louis Figuier and publishing the novel“The Ironmaster”“Demirhane Müdürü”by George Ohnet. He expanded his writing endeavor, which started in İzmir through the intellectual network he established in İstanbul. In this respect, it is possible to assess the writing of Halit Ziya in two distinct periods: novice period in İzmir and his mastery period in İstanbul. Halit Ziya Uşaklıgil found the opportunity to realize his dream of“writing a great French Literature History”that he got in high school years when he went to İstanbul to become a diplomat. His book,“Garbdan Şarka Seyyale-i Edebiye”:“Fransa Edebiyatı'nın Numune ve Tarihi”, was published as 84 pages in 1885 by the publisher Arakel. This work was his first published book and also the first French Literature history published in Turkish. Having returned to İzmir after this work, which was written in İstanbul, the author taught French in İzmir Rüştiye for a time. First worked in İzmir branch of Osmanlı Bank, the author was not indifferent to World Literature and in 1890 in the Hizmet newspaper, he serialized a series of articles under the titles of“Finlandiya Edebiyatı'ndan Bir Nebze”(“A Piece of Finnish Literature”),“İsveç Edebiyatı'ndan Bir Nebze”(“A Piece of Swedish Literature”),“İbranî Edebiyatı'ndan Bir Nebze”(“A Piece of Hebrew Literature”),“Rus Edebiyatı'ndan Bir Nebze”(“A Piece of Russian Literature”) and“Sanskrit Edebiyatı'ndan Bir Nebze”(“A Piece of Sanscrit Literature”). After the declaration of II. Constitutionalism, Halit Ziya was assigned to the chairs of“Western Literature History and Fine Arts”. This assignment was a golden opportunity for the author. It would be better for Halit Ziya, who could not spare enough time for writing activities because of the work density in Reji, to write“great”French Literature History thanks to this duty. Thus, in 1913 he published the second literature history named Tarih-i Edebiyat-ı Garbiyeden Fransa Edebiyatı Dersleri as 224 pages by compiling the lecture notes he gave there. This work which was more intense in volume than his first book is valuable as to show in what direction the art of Halit Ziya developed during the period in İstanbul. Upon leaving his last duty in the Correspondence Office in Dolmabahçe Palace (Mabeyn Başkitabet Dairesi), he continued his activity of writing in his mansion in Ayastefenos between 1909 and 1912. During this period, he consecutively published copywright works of Western Literature:“Tarih-i Edebiyat-ı Garbiye”(“History of Western Literature”),“Kısm-ı Sani: İspanyol Edebiyatı”(“Second Part: Spanish Literature”) 159 pages in 1913,“Alman Edebiyatı Tarihi”(“History of German Literature”), 320 pages in 1914,“Yunan Tarih-i Edebiyatı”(“History of Greek Literature”) 70 pages in 1915 and“Latin Tarih-i Edebiyatı”(“History of Latin Literature”) 48 pages in 1915. Halit Ziya no longer wrote on Western Literature after this period. That he knew the Western Culture well both in his writing and business life and his command of French crowned Halit Ziya, also providing an ever-fresh relationship with the West. It would be appropriate to state that Halit Ziya, who is still a mostly read and mostly researched authors in Turkish literature, also showed his power in French literature on history of literature.
Benzer Tezler
- Halit Ziya Uşaklıgil'in romanlarının René Girard'ın Üçgen Arzu Modeli'ne göre incelenmesi
The analysis of Halit Ziya Uşakligil's novels according to René Girard's Triangular Desire Modal
SERAP ŞENGÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Fransız Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET TEKİN
- The experience of marriage: A comparative study of Gustave Flaubert's Madame Bovary and Halit Ziya Uşakligil's Aşk-ı Memnu with a psychoanalytic feminist perspective
Evlilik deneyimi:Gustave Flaubert'in Madame Bovary ve Halit Ziya Uşaklıgil'in Aşk-ı Memnu romanlarına psikoanalitik feminist bir bakış
MAHEEN HAİDER
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
Fransız Dili ve EdebiyatıOrta Doğu Teknik ÜniversitesiKadın Çalışmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA YILDIZ ECEVİT
- A La Recherche du ' Bovarysme' a travers les oeuvres 'Madame Bovary' de Gustave Flaubert et 'Kumru et Kumru' de Tahsin Yücel
Gustave Flaubert'in Madame Bovary ve Tahsin Yücel'in Kumru ile Kumru romanlarında Bpvarysme'in araştırılması
EMİNE NURCAN SEVEN
Yüksek Lisans
Fransızca
2010
Fransız Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiFransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. AHMET GÖGERCİN
- Halit Ziya Uşaklıgil'in ilk roman kahramanlarında hayat tenkidi
Criticism of the life of the first novel heroes Halid Zi̇ya Uşakligil
SELİME TÜTÜNCÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN AKAY