Argument structure, morphology and some verbal derivations in Turkish
Yüklem yapısı, biçimbilim ve Türkçe'de kimi eylemcil türetimler
- Tez No: 43424
- Danışmanlar: PROF.DR. AHMET KOCAMAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1995
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 306
Özet
III ÖZET Bu çalışma Türkçenin kimi türetim süreçlerini inceleyerek Türkçe eylemlerin temel anlam özelliklerini betimlemeyi amaçlamaktadır, üretici Dilbilgisi modeli içerisinde kalarak son yıllarda gündeme gelen yüklem yapısı ve eylemlerin sözdizimsel davranışları arasındaki ilişkiyi açıklamaya çalışan yaklaşımlarının geliştirdiği ilkeleri kuramsal dayanakları olarak kullanmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde de temel kuramsal yaklaşımlar ve bunların gelişiminde etkili olan süreçler tanıtılmış, ayrıca türetim süreçlerini açıklamada başvurulan temel ilkeler gözden geçirilmiştir. ikinci bölümde Türkçenin kimi sözdizimsel özellikleri anlatılmış ve eylem türeten eklerin genel özellikleri incelenmiştir. Bu amaçla eylem türeten eklerin değişik taban türleri ile birleşmelerini düzenleyen ilkeler betimlenmeye çalışılmıştır. Taban türü, yapısı, ve özellikleriyle türetilen eylemin geçişlilik niteliği arasında sıkı bir ilişki olduğunu ve türetim süreçlerinin hangi durumlarda gerçekleştiği, hangi durumlarda ise engellendiği gösterilmiştir. Bu bölümde en üretken üç eylem türetme eki üzerinde yoğunlaşılmış, bu eklerin türetim süreçleri temel alınarak Türkçede eylem türetme sürecinin genel yapısı betimlenmeye çalışılmıştır. Yine aynı amaçla eylemden adsıl yapılar türeten iki en üretken ek ve bunların ürettikleri sözcüklerin nitelikleri incelenerek, gerek eylem türetim süreçlerinde gerekse eylemden adsılIV türetim süreçlerinde temel yüklem yapısının nasıl etkili olduğu betimlenmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde Türkçenin çatı yapıları kısaca anlatılmış ve çatı eklerinin nasıl üretim amaçlı olarak kullanıldığı gösterilmiştir. Genel olarak Türkçenin öbek yapı ilişkilerinin ingilizce ve benzeri kimi dillerdeki kadar hiyerarşik olmadığı düşünülerek gerek kimi eylem türetim eklerinin gerekse çatı eklerinin eylem türetiminde gösterdiği kimi özelliklerin Türkçede tümce düzeyinde geçişliliğinin yeniden düzenlemesine katkısı olduğu savunulmuştur.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT The present study tries to derive from morphological suffixation processes criteria for the better understanding of the meaning of verbs. In this respect, mainly adopting the generative grammar model and approaches to morphological derivations within this model, the study tries to uncover some aspects of verb meaning from the derived structures in which a verb appears either as a base or as an output. The first chapter of the study presents the theoretical foundations of the study as wrell as developments led to the current formulation of ideas in the field. Emphasis here is on the model of morphological theory where the rules of syntax and morphology are taken to be one and the same. The second chapter starts with a brief review of the basic properties of Turkish word order. It then develops an approach to verbal derivations in Turkish by taking the three most productive verb forming suffixes as representatives. Here it is argued that argument structure of the base, if the base itself is a derived form, is inherited by the output verb, or more properly, is passed from the categorial nodes. Additionally, the second chapter also reviews the derivational processes of the two most productive deverbal suffixes in Turkish in displaying the role and the function of predicate argument structure in morphological derivation. Chapter three reviews briefly the general properties of voice derivations in Turkish and concludes that in some cases voice suffixes areVI used for derivational purposes without any effect on the valency or grammatical role distribution of the sentences. Combining other observations on Turkish syntax, chapter three concludes that such use of voice suffixes and“ separable ”verb derivations serve for the same purpose of representing transitivity alternations in Turkish.
Benzer Tezler
- Rus dilinde durum incelemesi
Study of verbal aspect in Russian
GÖKCEN BİÇER
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Batı Dilleri ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞE PAMİR DİETRİCH
- Türkçede -Ik yapım ekinin biçimbilim-anlambilim arayüzünde değerlendirilmesi
The evaluation of the -Ik suffix in Turkish at the morphology-semantics interface
KADİR CAN ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DilbilimYıldız Teknik ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HASAN MESUT MERAL
- Üsküp kent merkezinin tarihsel doku değişimi ve 'Üsküp 2014' projesi
Analyzing transformation of historical pattern of Skopje city center and Skopje 2014 project
ÖZGE ERYİĞİT ANKAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiDisiplinlerarası Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YASİN ÇAĞATAY SEÇKİN
- Generation of Turkish surface form from a morphemic lexicon
Türkçe yüzey biçiminin biçimbirimsel sözlükbilgisinden üretimi
BURCU KARAGÖL-AYAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2000
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolOrta Doğu Teknik ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEM BOZŞAHİN
- Türkçede katkısız eylem yapıları
Light verb constructions in Turkish
MERVE KARGALI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. PAŞA YAVUZARSLAN