XIX. yüzyıldan XX. yüzyıl başlarına kadar Osmanlı Devleti'nde Yezidi toplumu
Yazidi society in Ottoman Empire from 19th century to the beginning of 20th century
- Tez No: 435123
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖMER İŞBİLİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Yezidilik, Osmanlı Devleti, Hamidiye Alayları, XIX. yy, Ottoman Empire, Yazdanism, Hamidiye Corps, 19th century
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 149
Özet
İslamiyet öğelerini de içinde barındıran Yezidilik, karma bir din olduğu gibi, aynı zamanda bir halk dinidir. Yezidilikte çok önemli bir yere sahip olan Şeyh Adiy ise bu dinin hem peygamberi hem kurucusu olarak kabul edilir. Kurmuş olduğu Adaviyye tarikatı, ölümünden sonra geniş bir kitleye ulaştı. Zamanla Yezidilik, XVI. yy'ın başlarında Mezopotamya, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde iyice yaygınlaştı. Fakat bunun nasıl ve kim tarafından organize edildiğine dair kesin bir bilgi yoktur. Osmanlı Devleti'nin Yezidilerle karşılaşması da bu yüzyılda olmuştur. XVI. yy Osmanlı Devleti ile Safeviler arasındaki mücadelenin tam ortasında kalan Yezidiler, Safeviler'in yenilmesiyle Osmanlı Devleti'nin hâkimiyeti altına girdiler. Osmanlı Devleti'nin Yezidiler'in inançları hakkında bilgi sahibi olmasıyla birlikte bazı anlaşmazlıklar ortaya çıktı. Özellikle XVIII. ve XIX. yy'larda din adamları tarafından mürted olarak ilan edilmesi bazı çatışmaları da beraberinde getirdi. Ayrıca Yezidilik, Osmanlı Devleti'nin hukuk sisteminin tanıdığı ehli kitap dinlerden birine dâhil edilmemiştir. Öyle ki 1839'da ilan edilen ve Osmanlı Devleti yönetiminde yaşayan azınlıklar için bir umut ışığı olan Tanzimat Fermanı'nda bile, Yezidilerin hukukî durumlarında hiçbir değişikliğe gidilmedi. Yezidilerin bu durumu daha sonra Batılıların dikkatini çekti. Yezidileri politik amaçları doğrultusunda hiç vakitmeden belli bahanelerle himaye etme çabalarına girdiler. Bu durum, Hıristiyan misyonerlerin dâhil olmasıyla daha da hız kazandı. Bu dönem Osmanlı Devleti ile Yezidiler arasındaki ilişkilerin de zirveye çıktığı bir dönemdir. Özellikle II. Abdülhamid idaresinin Yezidiler üzerindeki askerî ve politik tavırları ve Yezidileri Hamidiye Alayları'na katma çabaları bu dönemin en dikkat çekici unsurlarından birisi olmuştur.
Özet (Çeviri)
Yazdanism, which contains Islamic elements, is not only a mixed religion but also a public religion. Sheikh Adiy ibn Musafir ( Şêx Adîy ), who is very significant in Yazdanism, is accepted as prophet and founder of this religion. He founded a religious order called Adawiyya, and after his death, Adawiyya reached to large populations. Afterwards, at the beginning of 16th century, Yazdanism became widespread in Mesopotamia, Eastern Anatolia and Southeastern Anatolia. But we certainly don't know who organised this situation and how it happened. The encounter of Ottoman Empire with The Yazidi happened in 16th century. In this century, The Yazidi were in the middle of the war between Ottoman Empire and Safavids. After the defeat of Safavids, they came under the rule of Ottoman Empire. By the time the Ottomans had had more information about the Yazidi's religion, some disagreements occured. Especially in 18th and 19th centuries, they were announced heretic by the ulama (Clergy of Islam). Furthermore, Yazdanism wasn't counted in ''People of the Book'' (Followers of monotheistic Abrahamic religions that are older than Islam) religions, which are accepted by Ottoman legal system. Therefore, they were forced to convert to Islam most of the time. Their legal situation didn't change even after the proclamation of ''Edict of Gülhane''(1839). -This proclamation had been a hope for all minorities living under the rule of Ottoman Empire.- Thereafter, westerns paid attention to the Yazidi's situation. They tried to protect the Yazidi in accordance with their political aims. This process accelerated by inclusion of the cristian missionaries. Concurrently, the relations between Ottoman Empire and the Yazidi increased in this period. Especially, in the reign of emperor Abdulhamit the 2nd, headquarters' political stances and military postures on the Yazidi, and attempts to include the Yazidi to the Hamidiye Corps were the most remarkable events.
Benzer Tezler
- Osmanlı Devleti'nde öğretmen okullarının kuruluşu ve işleyişi
The establishment and operation of teacher training schools in Ottoman Empire
HÜSEYİN YAZICI
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Eğitim ve ÖğretimÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUHAMMET ERAT
- İttihat ve Terakki'nin azınlıklar politikası
Committee of union and progress?s minorities policy
AHMET EFİLOĞLU
- An intellectual biography of 'Abd al-Ḥakīm al-Siyālkūtī (D. 1657): His place in Hind intellectual history and influence upon Ottomans
'Abdülhakim Siyâlkûtî'nin (Ö. 1657) entelektüel biyografisi: Hint entelektüel tarihindeki yeri ve Osmanlılar üzerindeki etkisi
ABDULLAH AL MAMUN
Doktora
İngilizce
2023
Doğu Dilleri ve Edebiyatıİstanbul Medeniyet ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM HALİL ÜÇER
- Osmanlı Devletinde işçiler ve işçi hareketleri: 1876 - 1914
Labour and the movements of labour in the Ottoman Empire: 1876 - 1914
CEVDET KIRPIK