Kırgızların İslam anlayışının tarihsel arka planı ve bazı dini yapılanmalar (Sovyetlerin çöküşüne kadar)
The historical background of Kyrgyz's traditional understanding of İslam and some religious communities (Until the fall of the Soviet Union)
- Tez No: 437336
- Danışmanlar: PROF. DR. HASAN ONAT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Tarih, Religion, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mezhepler Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 211
Özet
Karahanlılar döneminde kitleler halinde İslam'ı kabul etmeye başlayan Kırgızlar, İslam'ın Hanefi-Maturidi yorumunu benimsemişlerdir. Kırgızların İslam anlayışının şekillenmesinde, bozkır kültürü ile İslam kültürünü birleştiren Ahmet Yesevi'nin ve Yesevi dervişlerinin rolü büyük olmuştur. Moğol istilası ile birlikte İslam dünyasında etkinliği artan İslam'ın sufi yorumu Kırgızları da etkisi altına almış, bu dönemden itibaren Kırgızlar arasında Işkilik, Kadirilik, Nakşibendilik ve Üveysilik gibi tasavvuf tarikatlarının faaliyetleri hızla artmıştır. XIX. asrın sonlarına doğru Kazan-Tatar bölgesinde ortaya çıkan Ceditçilik hareketi, Kırgızlar tarafından büyük rağbet ile karşılanmıştır. Başlangıçta eğitim-öğretim işlerine ağırlık veren Ceditçilik hareketi, zamanla hayatın tüm alanlarını kapsayan toplumsal bir harekete dönüşmüş ve Kırgız tarihini önemli ölçüde etkilemiştir. Dönemin Kırgız aydınlarının yetişmesinde Ceditçilerin büyük payı olmuştur. Kırgızistan topraklarının Sovyet idaresine geçirmesiyle Orta Asya'da Basmacılık hareketi baş göstermiştir. Siyasi ve dinî nitelik taşıyan bu hareket, Sovyet yönetimine uzun süre direnmeyi başarmıştır. Sovyetler döneminde, sufi geleneğe bağlı Laçiler ve Saçlı İşanlar faaliyetlerine devam etmişlerdir. Dinî yönüne nazaran siyasi yönü ağır basan Saçlı İşanlar günümüze ulaşamazken; Laçiler, varlıklarını günümüze kadar korumayı başarmıştır.
Özet (Çeviri)
The Kyrgyz people who began to embrace Islam in mass during the Kara-Khanid period generally adopted the Hanafite-Maturidite understanding of Islam. Ahmet Yesevi and the dervishes of the Yesevi order who brought the Islamic and the steppe culture together, played an important role in the formation of the Kyrgyz understanding of Islam. The Sufi interpretation of Islam whose influence increased in the Muslim world with the Mongol invasion also had a great impact on the Kyrgyz and from that time onward, the activities of several Sufi orders like the Ishqiyya, the Qadiriyya, the Naqshbandiyya and the Uwaysiyya soon increased among the Kyrgyz people. By the 19th century, Jadidism movement that emerged in the Kazan-Tatar region gained a great popularity among the Kyrgyz people. Jadidism which initially put a strong emphasis on the education and teaching in time turned into a social movement covering all areas of life and had a great influence on Kyrgyz history. Jadidites played a big part in the education of the Kyrgyz intellectuals of that period. After Kyrgyzstan became a part of the Soviet Union, the Basmachi movement arose in Central Asia. This movement which had a political-religious character succeeded for a long time in resisting the Soviet regime. In Soviet times, the Sufi Lachis and the Hairy Ishans continued their activities. While the Hairy Ishans whose political tone outweighed religious tones did not survive to the present, the Lachis succeeded in preserving their existence until today.
Benzer Tezler
- Kırgızistan'daki tengircilik anlayışının felsefi temeli
The philosophical basis of tengirist approach in Kyrgyzstan
ALİSHER NAZAROV
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
DinAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RECEP KILIÇ
PROF. DR. AHMET HİKMET EROĞLU
- Kırgızistan'da Selefî-Hanefî lider Şamsuddin Abdıkalık Uulu ve mezhep algısı
Salafi-Hanafi leader Shamsuddin Abdikalik Uulu and the perception of sect in Kyrgyzstan
SHUKHRATZHAN ISABAEV
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinErciyes ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHARREM AKOĞLU
- Türklerin İslamlaşma sürecinde mezheplerin rolü
The Role of the Islamic teological and political movements in the period of Islamization of the Turks
ZAYLABİDİN ACIMAMATOV
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SÖNMEZ KUTLU
- Kırgız Atalar Kültü ve Kırgız Atalar Kültünün yaşayan kültüre etkileri
Kirgiz Ancestors Cult and the Effects on living culture
MAYRAMGÜL DIYKANBAYEVA
- Rus Ortodoks kilisesinin Kırgızistan'daki tarihi ve faaliyetleri
The history and activities of the Russian Orthodox church in Kyrgyzstan
GULBARA OROZMAMAT KYZY
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DURMUŞ ARIK