Tehlikedeki dil olgusu: Teleütçe örneklemi
Endangered language phenomenon: Teleut paradigm
- Tez No: 456879
- Danışmanlar: PROF. DR. ÜLKÜ ÇELİK ŞAVK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Teleütçe, Teleütler, tehlikedeki diller, dil ölümü, dil değiştirimi, Kemerovo, Bekovo, Teleut language, Teleuts, endangered languages, language death, language shift, Kemerovo, Bekovo
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 356
Özet
Bu çalışmada, temel olarak bir dilin tehlike olgusu Teleütçe örnekleminde incelenmektedir. Tehlikedeki bir dil olan Teleütçenin tehlikelilik durumu tartışılmış, buna yönelik olarak da Teleütçenin kullanım alanları belirlenmeye çalışılmıştır. Bir dilin tehlike sürecine girmesindeki çevresel faktörler ve konuşur tutumları katılımcı eksenli bir bakış açısıyla ele alınmıştır. Ayrıca Teleütçeye yönelik canlandırma çalışmalarının durumu, bu çalışmalardaki okul desteği ve sivil toplum örgütünün rolü yine katılımcı eksenli bir bakış açısıyla betimlenerek verilmiştir. Nitel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı eldeki çalışmada, 15 Mayıs - 15 Ekim 2013 tarihleri arasında yürütülen alan araştırması kapsamında Kemerovo Bölgesi'nde yaşayan Teleütlerin örneklem olarak seçildiği 84 katılımcı ile derinlemesine görüşmeler ve 2 odak grup görüşmesi gerçekleştirilmiştir. Ayrıca Teleütçenin tehlike süreci ile ilgili faktörlerin açıklanmasında katılımlı gözlem tekniği ile elde edilen verilere de yer verilmiştir. Kuramsal ve uygulamalı olarak hazırlanan bu çalışma iki ana çatıda oluşturulmuştur. Kuramsal bölümde bir dilin tehlike süreci ile ilgili kavramlar ve buna yönelik geliştirilen kuramlar üzerinde durulmuştur. Alan araştırması bölümünde ise gerçekleştirilen görüşmeler çerçevesinde Teleütçenin tehlike durumuna ilişkin yorumlar betimlenerek açıklanmıştır. Bu çalışmadan elde edilen başlıca sonuçlar; Teleütçenin tehlikede olma sürecindeki etkenlerin en başında demografik olarak azınlıkta olma, eğitim dilinin Rusça olması, karma evliliklerin artması, geleneksel yaşam biçimlerinin terk edilmesi, sosyo-ekonomik alanlardaki baskın dilden yana tek dilliliğin bulunması yer almaktadır. Bu etkenlerin yanı sıra Teleütçenin kentsel çevrede kullanım alanı bulunmamakta iken, ileri yaş gruplarının kırsal çevrede ev içi iletişimde ve sembolik bir anlamda bayramlarda tören dili olarak kullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Teleütçe din dili olarak da ancak ileri yaş gruplarında kullanılmaktadır. Teleütçeye yönelik son otuz yıldaki canlandırma çalışmalarının sonuçları da sembolik bir değerden öteye geçememiştir.
Özet (Çeviri)
In this study, basically an endangered language is examined in the Teleut paradigm. Dangerousness status of an endangered language, Teleut is discussed and it has been tried to be determine the usage areas of Teleut for this purpose. Environmental factors and speaker attitudes that affect the process of a language in a danger with the perspective of the participants. In addition, the situation of revitalization works for the Teleut is described with the school support in these studies and the role of civil society organization and also the perspective of the participants. The use of qualitative research methods has been criticized, a trial survey may be conducted between 15 May and 15 October 2013. Teleuts, who live in the Kemerovo region, was selected as a sample, for detailed interviews with 84 participants and 2 focus group interviews. In addition, the explanations of the factors that lead to the language shift are also included in the data obtained by the participant observation technique. This study, which was prepared both theoretically and practically, was formed on two main topics. In the theoretical part, concepts related to a language threat process and the theories developed for it are emphasized. In the field survey section, comments on the danger situation of the telegram are described and explained in the framework of the interviews. The main results obtained from this study are; The main factors in the process of being in danger of Teleut are the demographic minority, the language of education is being Russian, the increase of mixed marriages, the abandonment of traditional lifestyles, and the existence of monolingualism in the socio-economic areas. In addition to these factors, Teleut has not been used in the urban environment, but it has reached the result that older age groups are used as a ceremonial language in domestic communication in the rural environment and on a symbolic holiday. Teleut is used only in advanced age groups as religion. The results of the last thirty-year revitalization work on Teleut have not gone beyond the symbolic value.
Benzer Tezler
- Moğolistan Kazaklarının dili -sosyo-linguistik inceleme-
Language of Mongolian Kazakhs -a sociolinguistic analyses-
RAIMA AUYESKHAN
Doktora
Türkçe
2021
DilbilimHacettepe ÜniversitesiTürkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜLENT GÜL
- Halaçça: Belgeleme ve dilbilgisi çalışması
Khalaj languages: Documentation and grammar study
MINA DOLATİ DARABADİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DilbilimHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÜLKÜ ÇELİK ŞAVK
- Emotional and functional attitudes of native speakers towards Gagauz as an endangered language
Tehlike altında bir dil olan Gagauzcaya karşı anadil konuşucularının duygusal ve işlevsel ve tutumları
GÜLİN DAĞDEVİREN KIRMIZI
Doktora
İngilizce
2015
DilbilimHacettepe Üniversitesiİngiliz Dilbilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NALAN BÜYÜKKANTARCIOĞLU
- Gagauzların dil durumu üzerine toplumdilbilimsel bir inceleme
A sociolinguistic study on the language situation of Gagauz people
CEMRE DİLEKTAŞLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DilbilimHacettepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM AHMET AYDEMİR
- 'Altay Halk Masalları' eseri ve Altay Türkçesinde isim kategorisi (İnceleme-metin-transkripsiyon-isim indeksi)
'Folk Tails of Altai' and a name category in Altai Turkish (Thesis-text-transcription-name index)
NURDAN DURALI
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıAdnan Menderes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMAD NAHMADOV