Türkçe satıraltı bir sözlük: Kitābü'l-Müsellese
An interlinear dictionary: Kitābü'l-Müsellese
- Tez No: 463213
- Danışmanlar: PROF. DR. ŞÜKRÜ HALUK AKALIN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Kitābü'l-Müs̠elles̠e, Sözlük, Sözlükçülük, Satıraltı Çeviri, Söz Varlığı, Arapça-Farsça-Türkçe, Kitābü'l-Mus̠elles̠e, Dictionary, Lexicography, interlinear dictionary, vocabulary, Arabic-Persian-Turkish
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 754
Özet
Kitābü'l-Müs̠elles̠e, 9.yy'da Kutrub tarafından Arapça olarak hazırlanmış bir sözlüktür. 16.yy'da Türkçe satıraltı oluşturularak sözlüğe satıraltı çeviri niteliği kazandırılmıştır. Bu konuyu seçmemizin sebebi, satıraltı Türkçe el yazması biçimiyle ilgili daha önce hazırlanmış herhangi bir çalışmanın bulunmamasıdır. Ayrıca; daha çok Kur'an-ı Kerim'i anlamak için uygulanan satıraltı çeviri tekniğinin bir sözlükte denenmesi dikkat çekmiştir. Metin 16.yüzyıl sözvarlığı açısından da ayrıca önem taşımaktadır. Satıraltı karşılıklar oluşturulurken kullanılan çeşitlilik ve metinde yer alan bazı gramer parçaları da ilgi çekici olmuştur. Çalışmamız üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; kısa bir girişin ardından metindeki 16.yüzyıla ait sözvarlığından hareketle teorik bir bölüm hazırlanmıştır. İkinci bölümde ise sözlük çeviri yazıya aktarılmıştır. Son bölümde ise maddebaşlarının alfabetik dizinine yer verilmiştir. Kitābü'l-Müs̠elles̠e, 9.yy'da Kutrub tarafından Arapça olarak hazırlanmış bir sözlüktür. 16.yy'da Türkçe satıraltı oluşturularak sözlüğe satıraltı çeviri niteliği kazandırılmıştır. Bu konuyu seçmemizin sebebi, satıraltı Türkçe el yazması biçimiyle ilgili daha önce hazırlanmış herhangi bir çalışmanın bulunmamasıdır. Ayrıca; daha çok Kur'an-ı Kerim'i anlamak için uygulanan satıraltı çeviri tekniğinin bir sözlükte denenmesi dikkat çekmiştir. Metin 16.yüzyıl sözvarlığı açısından da ayrıca önem taşımaktadır. Satıraltı karşılıklar oluşturulurken kullanılan çeşitlilik ve metinde yer alan bazı gramer parçaları da ilgi çekici olmuştur. Çalışmamız üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; kısa bir girişin ardından metindeki 16.yüzyıla ait sözvarlığından hareketle teorik bir bölüm hazırlanmıştır. İkinci bölümde ise sözlük çeviri yazıya aktarılmıştır. Son bölümde ise maddebaşlarının alfabetik dizinine yer verilmiştir. Kitābü'l-Müs̠elles̠e, 9.yy'da Kutrub tarafından Arapça olarak hazırlanmış bir sözlüktür. 16.yy'da Türkçe satıraltı oluşturularak sözlüğe satıraltı çeviri niteliği kazandırılmıştır. Bu konuyu seçmemizin sebebi, satıraltı Türkçe el yazması biçimiyle ilgili daha önce hazırlanmış herhangi bir çalışmanın bulunmamasıdır. Ayrıca; daha çok Kur'an-ı Kerim'i anlamak için uygulanan satıraltı çeviri tekniğinin bir sözlükte denenmesi dikkat çekmiştir. Metin 16.yüzyıl sözvarlığı açısından da ayrıca önem taşımaktadır. Satıraltı karşılıklar oluşturulurken kullanılan çeşitlilik ve metinde yer alan bazı gramer parçaları da ilgi çekici olmuştur. Çalışmamız üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; kısa bir girişin ardından metindeki 16.yüzyıla ait sözvarlığından hareketle teorik bir bölüm hazırlanmıştır. İkinci bölümde ise sözlük çeviri yazıya aktarılmıştır. Son bölümde ise maddebaşlarının alfabetik dizinine yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
Kitābü'l-Müsselles̠e is a dictionary written in Arabic by Kutrub at the 9th century. At the 16th century, the dictionary have been improved to be an interlinear translation type by creating the turkish provisions as interlinear. The reason for us to choose that topic is that, there is no previously prepared work in the similiar form as the Turkish ahndwriting manuscript. Also it is pointed out that the technique to understand Qur'an by interlinear translation have been applied in a dictionary. The text is also important due its reflection of vocabulary of the 16th century. The diversity that have been used by forming the interlinear provisions and some grammatical phrases in the text are apperaed to be main interest points. Our work consists of three main parts. In the first chapter; After a short introduction, a theoretical section was prepared by a startup from the vocabulary of the 16th century. In the second part, the dictionary is transferred to the translation. In the last section, the alphabetical index of the article headings is given.
Benzer Tezler
- Kayseri Raşit Efendi Kütüphanesi'ndeki satır arası Kur'an tercümesi 216b-435b (giriş-metin-sözlük-tıpkıbasım)
Inter-linear Qur'an translation in Kayseri Raşit Efendi Library 216b-435b (introduction-text-glossary-facsimile)
HARUNU REŞİT YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GALİP GÜNER
- İran Asitan-ı Kuds-i Razavi Kütüphanesi 1007 numaralı satır altı Kur'an çevirisi: I-X. cüzler (İnceleme-metin-sözlük-dizin)
An interlinear qur'an translation existent in Iran Astan-e Quds-e Razavi library numbered 1007: I-X. part of Qur'an(Analysis-text-glossary, index)
GÜLSER ERSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DilbilimEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FERRUH AĞCA
- Eski Anadolu Türkçesi dönemine ait 'Tefsîr-i Kur'ân' adlı yazma üzerinde cümle çözümlemesi (60a-120b varakları) (Manisa İl Halk Kütüphanesi 45 hk 174) (Giriş-metin-cümle çözümlemesi-dizin-sözlük)
Analysis of a sentence on a writing named 'Tefsîr-i Kur'ân' of the Old Anatolian Turkish period (60a-120b foils) (Manisa Provincial Public Library 45hk 174) (Introduction-text-sentence analysis-dictionary)
ALI ADNAN ABBAS AL-RAWE
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinKarabük ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL TAŞ
- Mukaddimetü'l-Edeb'in Moğolca - Çağatayca kısmının dil incelemesi
A language study on Mongolian and Chagatai parts of Muqaddimat al-Adab
AHMAD SHAFİQ SHAFI
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZÜHAL ÖLMEZ
- Mukaddimetü'l-Edeb'in Çağatayca ve Moğolca sözvarlığı
The Chagatay and Mongolian vocabulary of Muqaddimat al-Adab
AHMAD SHAFIQ SHAFI
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ÖLMEZ