Fundraising modeling study for non-profit organisations: Defining the main factors effecting individuals to donate via organisations
Kar amacı gütmeyen organizasyonlar için bir kaynak geliştirme modelleme çalışması: Bireylerin kurumlar üzerinden bağış yapmasını sağlayan ana faktörlerin tanımlanması
- Tez No: 467321
- Danışmanlar: PROF. DR. FETHİ ÇALIŞIR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Endüstri ve Endüstri Mühendisliği, İstatistik, Industrial and Industrial Engineering, Statistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 111
Özet
Yeryüzünde her geçen gün daha fazla sayıda insan doğal afetler, iç savaşlar vb. nedenlerle evini terk etmek zorunda kalıyor. Vardıkları yerde ya bir mülteci kampındaki bir çadırda ya da birkaç ailenin birlikte yaşamak durumunda kaldığı, fiziki olarak çok kötü şartlardaki evlerde konaklamak durumunda kalıyorlar. Bununla birlikte, dünyanın az gelişmiş ülkeleri, her zaman açlık, hastalık, eğitimsizlik vb. temel sıkıntılar ile baş etme mücadelesi içindeler. Bir yanda böyle manzaralarla karşı karşıyayken, diğer yanda zengin-gelişmiş ülkelerdeki bireyselleşme, duyarsızlaşma ve israfı yaşıyoruz. Kar amacı gütmeyen sivil toplum kuruluşları, özellikle yardım kuruluşları, bu dengesizliği gidermek için, eldekinden fazlasını ihtiyaç sahibi olanlarla paylaşmanın bir aracı olarak çok önemli bir işlevi yerine getiriyorlar. Bu işlevi yerine getirebilmek için sürekli kaynak geliştirme ihtiyacı içinde olan kar amacı gütmeyen bu organizasyonlar, çok uzun yıllardır, belli etik değerler çerçevesinde, pazarlama biliminden yararlanmaya başlamışlardır. Pazarlama biliminin bu alandaki uygulamaları ile“kar amacı gütmeyen pazarlama”alanı doğmuştur. Kar amacı gütmeyen pazarlama alanında dünya çapında çok sayıda çalışma yapılmıştır. 2000 yılından önceki çalışmalarda, kavramsal çerçevenin oluşturulmasına yönelik çalışmalara daha çok rastlanmaktadır. 2000 yılından sonra ise daha alt ölçekli ama daha pratik, ölçümlemeye dayalı uygulamalarda büyük bir artış görünmektedir. Türkiye, son yıllarda hem ülkesine gelen mültecilere yönelik hem de sınır ötesi yaptığı yardımlarla, dünyadaki ihtiyaç sahibi insanların yüklerinin büyük bir kısmını üstlenmektedir. Bu süreçte Türkiyeli pek çok sivil toplum kuruluşu hem büyümüş hem de kurumsal olarak gelişme göstermiştir. Özellikle bağış kaynağıyla yapılan bu yardımların artarak devam etmesi için önemli ortak kampanyalar, bilgi ve tecrübe paylaşımları vb. çalışmalar yürütülmüştür. Ancak gelinen noktada, Türkiye'de bağış ve hayırseverliğin geliştirilmesine yönelik yapılan bilimsel çalışmaların azlığı göze çarpmaktadır. Bu konuda, dünya çapında geliştirilmiş olan kavramsal çerçeveden ve uygulama evreninden, Türkiye'nin gerçekleri ve kültürel kodları dikkate alınarak yararlanılması; Türkiye'ye özel bilimsel çalışmalar yapılarak alanın keşfi büyük önem arz etmektedir. Bu amaçtan yola çıkarak yapılmış olan bu çalışmada, kişilerin bağış verme davranışını açıklamaya yönelik olarak, bazı teoriler incelenmiştir. Sosyal mübadele teorisi, sosyal sorumluluk teorisi, sosyal bilişsel teori ve planlı davranış teorisi incelenen başlıca teorilerdir. Bu aşamada, bireyleri davranışa sevk eden temel motivasyon faktörleri incelenmiş; davranışa giden yolda, niyetin, davranıştan önce incelenmesi gereken önemli bir ön adım olduğu gözlenmiştir. Bununla birlikte, bu ilişkinin, yani niyet ve davranış arasındaki ilişkinin, bağış verme niyeti ve davranışı özelindeki karşılığının gözlemlenme imkanı bulunmuştur. Literatürde, bu ve benzeri teorilerden hareketle, kişilerin bağış verme davranışını incelemeye yönelik geliştirilmiş pek çok model bulunmaktadır. Bu çalışmada, geçmiş çalışmalardan öne çıkan dokuzuna yer verilmiştir. Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri, Fransa, Portekiz, Avustralya ve Malezya'da uygulanan bu çalışmaların her birinde şüphesiz farklı yaklaşımlardan esinlenerek, pek çok faktör ve değişken modellenmiş, yani farklı ölçekler kullanılmış; yine birbirinden farklı ileri istatistiksel yöntemler kullanılarak farklı sonuçlar elde edilmiş; sonuçlara ilişkin farklı yorumlarda bulunulmuştur. Aşağıda unsurları açıklanacak olan bu çalışmaların her birinden önemli katkılar alınarak yürütülen bu çalışmada, yönetim bilimlerinde son yıllarda çoklukla karşımıza çıkan yapısal eşitlik modellemesi (Structural Equations Modeling-SEM) kullanılmıştır. Yapısal eşitlik modellemesi çoklu değişkenler arası ilişkilerin açıklanmasını araştıran, literatürde faktör analizi ile çoklu regresyon analizi olarak adlandırılan analizlerin birlikte yapılmasına imkan veren, istatistiksel bir modeldir. Ölçülebilen değişkenler ile ölçülemeyen, gizil (latent) değişkenlerin, nedensel ve ilişkisel olarak tanımlanması üzerine dayalı istatistiksel bir yaklaşım olan yapısal eşitlik modellemesinin amacı, literatüre dayalı olarak belirlenmiş modelin yani değişkenler arası ilişkilerin, veri tarafından doğrulanıp doğrulanmadığının ortaya konulmasıdır. Yukarıda belirtildiği üzere, yapısal eşitlik modelleme sürecinde öncelikle kuramsal yapının ortaya konulması gerekir. Yapısal eşitlik modellemesi çalışmalarının en önemli özelliği ve en kritik aşaması tamamen teoriye dayandırılarak bir model oluşturarak çalışmaya başlanmasıdır. Her bir yapısal eşitlik modellemesi çalışması, özünde sağlam teorik çatının yer aldığı bir modelin sınanmasını amaçlar. Teorik model ortaya konulduktan sonra, teoriyi birebir yansıtacak biçimde yapısal eşitlikler kurulmakta ve örneklem yardımı ile model parametrelerinin tahmini yapılmaktadır. Tahmin edilen modele ait uyum iyiliği indekslerinin değerlendirilmesiyle beraber gerekliyse modelde düzenleme ve değişiklikler yapılarak modelin son hali elde edilmekte ve sonuçlar yorumlanmaktadır. Bu kapsamda, çalışmada önemli bir aşama olan yapısal eşitlik modelin kurulmasına yönelik olarak yapılan literatür taramasını ve modellemeye ilişkin önemli bulgular şöyle özetleyebiliriz: Yardım yapılacak olan kurumu tanımak, kuruma aşina olmak anlamındaki familiarity; kar amacı gütmeyen bir organizasyon olarak, amacına yönelik tipik özellikleri barındırmak anlamındaki typicality; geçmiş bağış deneyimi, yani eğer birey olumlu bir bağış deneyimi yaşamışsa yine bağış vermeye olumlu yaklaşması veya tam tersi anlamındaki past donations; faydalılık (usefulness), verimlilik (efficiency), etkileyicilik (affect), dinamiklik (dynamism), güvenilirlik (reliability) ve etik olmak (ethicality) boyutlarında ölçümlenen marka imajı anlamındaki brand image. Yapılan modelleme ve analiz çalışmaları ile aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır: Yardım yapılacak olan kurumu tanımak, kuruma aşina olmak (familiarity), bağış verme niyetine sahip olmada literatürde öne çıkan faktörlerden biridir ve bu çalışmada da istatistiki olarak anlamlı bulunmuştur. Kar amacı gütmeyen bir organizasyon olarak, amacına yönelik tipik özellikleri barındırmak (typicality) öne çıkan diğer bir faktördür. Tipiklik, literatürdeki birkaç çalışmada, istatistiki olarak anlamlı bulunmasına rağmen bu çalışmada modelden çıkarılmak durumunda kalınmıştır. Geçmiş bağış deneyimi (past donations), literatürdeki pek çok çalışmada, kişinin yeniden bağış yapmasını etkileyen en önemli faktörlerinden biri olarak görünmektedir. Bu çalışmada da en önemli faktörlerden biri olarak tespit edilmiştir. Marka imajı (brand image); faydalılık (usefulness), verimlilik (efficiency), etkileyicilik (affect), dinamiklik (dynamism), güvenilirlik (reliability) ve etik olmak (ethicality) boyutlarında bir ölçekle pek çok çalışmada özel olarak test edilmiş; bağış verme niyetine sahip olmayı etkileyen önemli faktörlerden bir diğeridir. Bu faktörlerle birlikte; cinsiyet, medeni durum, çocuk sahipliği, yaş, eğitim ve gelir gibi değişkenler ile demografik yapı da bağış verme niyetine etki eden önemli bir değişken olarak çalışmalarda incelenmiştir. Bazı demografik değişkenler için, gruplar bazında istatistiki olarak anlamlı bir farklılık gözlemlenmemekle birlikte, bazılarında gözlemlenmiştir. Yine bazı demografik değişkenler için alt gruplarda yeterli sayıda örnek bulunmadığından alt gruplar birleştirilerek analiz yapılmak durumunda kalınmıştır. Bu çalışmada kişilerin neden yardım kurumları üzerinden bağış verdiklerine dair faktörlerin belirlenmesine yönelik bir model geliştirilmiş ve geliştirilen bu model, Türkiye'nin son yıllarda büyüyen ve gelişen önemli yardım kurumlarından biri olan Yeryüzü Doktorları (Doctors Worldwide) Derneği bağışçıları ile yapılan bir çalışma ile test edilmiştir. Yapısal eşitlik modellemesi yöntemi uygulanan çalışmanın sonuçları, genel olarak, örnek alınan kaynak çalışmalarla paralellik göstermekle birlikte, bazı farklılıklar da göstermiştir. Çalışmanın sonuç bölümünde, gerek kültürel kodlar, gerek içinden geçilen süreç bazında yapılan değerlendirmeler ile bu farklılıklar yorumlanmaya çalışılmıştır. Kişilerin bağış verme niyeti taşımasını etkileyen empati, cömertlik, sorumluluk, fayda beklentisi vb. kişisel psikolojik faktörler ile geleneksel, dijital vb. pazarlama mecraları ve kampanyaların bu mecralarda uygulama tekniklerine yönelik faktörler vb. pek çok faktör vardır. Bu çalışmada, yukarıda belirtildiği gibi, sadece, kişilerin neden kurumlar aracılığı ile bağış verdiklerine dair faktörler incelenmiş; kişilerin neden bağış verdiği veya nasıl bağış verdiği ile ilgili alanlara girilmemiştir. Sonuç olarak, yapılan bu çalışma ile önemli tespitler ortaya konmaya çalışılmıştır ancak konu ile alakalı daha genel bir çerçevenin çizilebilmesi için daha ileri seviyede ve kapsamlı çalışmalara ihtiyaç vardır. Bununla birlikte, her ne kadar oldukça büyük ve geniş bir bağışçı kitlesine sahip olmasına rağmen, uygulamanın sadece bir derneğin bağışçıları üzerinden yapılmış olması, ileriki çalışmalarda iyileştirilebilecek önemli bir husustur. Yukarıda belirtilen tüm kısıtlara rağmen, son 3-4 yıldır gayrı safi milli hasılasına oranla en fazla yardım yapan, yani uluslararası raporlarda cömertlik göstergesinde birinci sırada olan Türkiye'de benzer çalışma örneklerinin azlığı nedeni ile bu çalışmanın bundan sonra yapılacak çalışmalara ipuçları vereceği düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
Every day, more and more people have been forced from their homes by natural disasters, wars and violence. At their final destinations they either live in a tent in a refugee camp or share an apartment with other three or more families under miserable conditions. On one hand, the citizens of the least developed countries are facing problems like famine, epidemics and lack of education cronically. On the other hand, individualism, stolidity and consumerism have become widespread among the citizens of the developed countries. Non-profit organisations, specifically humanitary aid organisations are challenging this dichotomy with the limited sources they have. In order to make this effort sustainable, non-profit organisations have been utilizing marketing science, within an ethical framework, for many years. Non-profit marketing has stemmed from these applications of marketing science. Considerable amount of studies have been done about non-profit marketing. Building a conceptual framework is the major study subject of the studies done before 2000. After 2000, there is a rise in interest in developing a practical metrics for assesment of marketing efforts. In recent years, Turkey is responsible for the large percentage of humanatarian efforts considering numbers of refugees it hosts and abroad missions it sponsors. As a result of these efforts, non-profit organisations in Turkey, have developed in every aspect. In order to cultivate this huge leap, collaborations and know-how share were common among non-profit organizations during fundraising campaigns. However, there is a noteworthy scarcity of study about development of charity and fundraising in Turkey. The need for a study within the global framework, that respects to the cultural codes and realities of turkey, is paramount. With this need in mind, a model is developed in order to determine the factors affect why an individual donates to a non-profit organasation in this study. This model is tested with the donors of the Doctors Worldwide Turkey of the rising non-profit organisation in Turkey. Outcomes of the study has shown similarity to the reference studies in some aspects while showing difference in other aspects. In conlusion of the study, these differences were interpreted with respect to the process and cultural codes. There are several factors those affects intent to give money such as psychological factors and factors stemming from marketing channel or technique. As stated above, only the factors that affect individual intent to give money to a non-profit organizaiton were studied in this study. With this study, it is aimed to remark important findings, however, a more comprehensive study is needed to develop a general framework.
Benzer Tezler
- Serious leisure, motivation, experience value and behavioral intentions in charity sport event context
Sportif yardımseverlik etkinliklerinde ciddi boş zaman, motivasyon, deneyim değeri ve davranışsal niyetler
TUBA YAZICI
Doktora
İngilizce
2020
SporOrta Doğu Teknik ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET SETTAR KOÇAK
- İki aşamalı ağ veri zarflama analizi ile Türk bankacılık sektörünün etkinliğinin ölçülmesi
Measuring the efficiency of Turkish banking sector using a two-stage network data envelopment analysis
NAGİHAN MEMİŞ
- Textual organization of articles: A move analysis of research articles in aerospace engineering
Makalelerin metinsel organizasyonu: Havacılık ve uzay mühendisliği araştırma makalelerinin adım analizi
İRFAN SARI
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
Eğitim ve ÖğretimYeditepe Üniversitesiİngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ERKAN KARABACAK
- Yatırım fonu stratejileri arasındaki bağımlılığın Copula ile modellenmesi ve bir uygulama
Dependency modeling of mutual fund strategies with Copula and an application
ÖZNUR AVUTMAN
- Paya dayalı kitle fonlamasına ilişkin muhasebe ve vergi uygulamaları: Türkiye örneği
Accounting and tax applications regarding equity based crowdfunding: An example of Türkiye
BETÜL ÜRETEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
MaliyeAnkara Hacı Bayram Veli Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERAP SEBAHAT YANIK