Pinterland revisited: Affirming the pinteresque in contemporary British drama
Pinter diyarına ziyaret: Çağdaş İngiliz tiyatrosunda Harold Pinter'ın izleri
- Tez No: 468545
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SILA ŞENLEN GÜVENÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İngiliz Dili ve Edebiyatı, English Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Harold Pinter, Pinteresque, Philip Ridley, Kâinatın En Hızlı Saati, Enda Walsh, Walworth Farsı, The Hothouse, Harold Pinter, Pinteresque, Philip Ridley, The Fastest Clock in the Universe, Enda Walsh, The Walworth Farce, The Hothouse
- Yıl: 2017
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İngiliz Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 171
Özet
Harold Pinter yirminci yüzyıl İngiliz tiyatrosunun en etkili oyun yazarlarından biridir. Eserleri tüm dünyada yoğun bir biçimde çalışılmış olmasına karşın, Pinter'ın çağdaş İngiliz tiyatrosu ve oyun yazarları üzerindeki etkisi keşfedilmeyi beklemektedir. Genellikle 'Pinteresque' olarak bilinen Pinter'ın tiyatro anlayışı baskı, iktidar çatışması, iletişimin başarısızlığı, tehlikeli bir dünyadan soyutlanma, kişisel mekanları gasp etme, iktidarın kötüye kullanımı ve güçsüz öznelere kurumsal şiddet uygulanmasını incelemesi bağlamında İngiliz tiyatrosunun önemli bir parçası olmuştur. Özgün pratikleri vasıtasıyla Pinter, insanların dışarıdaki korkulardan kaçmak için kapalı mekanlarda yaşamayı yeğlediği, dilin iletişimi güçlendirmek yerine engellemek üzere işlev gördüğü, amaçları bilinmeyen kişilerin içerisinin konforunu yok etmek üzere kişisel alanları işgal ettiği ve vatandaşların kurumların baskıcı iktidarına maruz kaldıkları bir Pinter Diyarı yaratmıştır. Çağdaş İngiliz tiyatrosunda benzer konulara değinmek isteyen yazarlar, Pinter'ın yöntemlerinden faydalanmak için bu diyarı ziyaret etmekte ve Pinter'ın çizdiği yola katkıda bulunmaktadırlar. Bu çalışma, Harold Pinter'ın yarattığı Pinteresque estetiğinin çağdaş İngiliz tiyatrosundaki izlerini incelemektedir. Bölüm 1'de Pinteresque özellikler detaylı bir biçimde aktarılacaktır, Bölüm 2'de Pinter'ın The Hothouse (1980) (Sera) oyunu incelenecektir, Bölüm 3'te Philip Ridley'nin The Fastest Clock in the Universe (1993) (Kâinatın En Hızlı Saati) ve Bölüm 4'te Enda Walsh'ın The Walworth Farce (2006) (Walworth Farsı) oyunlarında Pinter'ın yapısal ve tematik etkisi incelenecektir. Bölüm 1 genellikle üç dönemde incelenen Pinteresque estetiğin özelliklerine odaklanmanın yanı sıra bu özelliklerin çağdaş İngiliz tiyatrosunda ne ölçüde yankılandığına değinmektedir. 'Tehdit komedisi' olarak adlandırılan oyunların yoğunlukta olduğu ilk dönemde mekanların dışarıdan gelen tehditlere maruz kaldığı görülür ve bu dönemin başlıca oyunları Doğum Günü Partisi, Git Gel Dolap ve Oda'dır. Bu oyunlarda kapalı bir alanda bir karakterin menfaatine işleyen iktidar ilişkilerinin dışarıdan gelen ziyaretçiler tarafından bozulduğu görülür. Alışılagelmiş eylemlerine ve sıradan günlük yaşamlarına sıkı sıkıya bağlı olan karakterler yabancıların mekânı dönüştürmeye başlamasıyla kimlik savaşına girişirler. İkinci dönemde ise Pinter mekândan ziyade geçmişi bir iktidar alanı olarak ele alır ve karakterlerin kişisel çıkarları uğruna geçmişi kendi bakış açılarına göre şekillendirmeye çalıştıkları görülür. Bu dönemin en önemli oyunu olarak Eski Zamanlar göze çarpar. Karakterler hikâye anlatımı gibi çeşitli yöntemleri kullanarak geçmişi o denli şekillendirirler ki artık neyin gerçekte yaşandığı neyin kurgu olduğu kestirilemez. Üçüncü dönemde ise Pinter Dağ Dili, Bir Tek Daha ve Parti Zamanı gibi alenen politik oyunlar üretmeye başlamıştır. Bu oyunların baskıcı devlet kurumlarının eylemleri, dillerin yasaklanması, otoriter devlet düzenlerinde insan hakları ihlalleri ve devlet görevlilerine sınırsız yetki verilmesi gibi oldukça politik konuları vardır. Pinter'ın ortaya koyduğu estetik anlayış Anthony Neilson, Joe Penhall, Patrick Marber, Jez Butterworth, Martin Crimp, Mark Ravenhill, Sarah Kane, Caryl Churchill ve David Greig gibi çağdaş İngiliz tiyatrosunun önemli temsilcilerinin oyunlarında rahatlıkla gözlemlenebilir. Örneğin Anthony Neilson'ın The Penetrator (Sokucu) oyununda tehdit komedyası özellikleri göze çarparken, Sarah Kane'in Blasted oyunu ile David Greig'in The American Pilot (Amerikan Pilotu) oyununda aleni politik bir dil karşımıza çıkar. Bölüm 2 Pinter'ın The Hothouse (Sera) oyununu salt Pinteresque özellikler bakımından incelemenin ötesinde bu oyunun Pinter'ın kariyeri açısından ne denli önemli olduğunu ortaya koymaktadır. Bu bağlamda, Pinter'ın erken dönem kariyerinde baskıcı kişilerin amaçları, zorba devlet kurumlarının işleyişi ve kurbanların akıbeti gibi oldukça belirsiz olan kimi unsurların The Hothouse oyunuyla birlikte açıklığa kavuşturulduğu belirtilmektedir. Oyunun mekânı olan devlet kurumu baskıcı görevlilerin seçildiği, eğitildiği ve saha çalışması için hazırlandığı adeta bir laboratuvar işlevi görür. Kurbanların ise otoriter bir devlet düzeninde tehdit olarak görülen çoğunlukla nitelikli insanlar olduğu anlaşılır. Bütün bu açıklamaların yanı sıra Pinter bu oyunda da kişiler arası iktidar çatışmalarını merkeze alır ve kurum personeli arasındaki pozisyon mücadelelerini oldukça Pinteresque bir üslupla işler. Bölüm 3 Philip Ridley'nin The Fastest Clock in the Universe (Kâinatın En Hızlı Saati) oyununun hangi açılardan Pinteresque özellikleri yansıttığını inceler. Oyunun kapalı bir mekânda geçmesi, yabancıların mekânı gasp etmesi ve sirküler olay örgüsü gibi kimi unsurlar Ridley'nin eserinin Pinteresque estetik açısından incelenmesini mümkün kılar. Oyunun temel yapısı tipik bir Pinter oyununda olduğu gibidir; yıkık dökük bir fabrikanın üst katında yaşayan Cougar ve Captain adında iki kişi arasında tuhaf denebilecek bir iktidar ilişkisi sürüp gitmektedir, karşılıklı kullanılan dil iletişim aracı olmaktan ziyade bir saldırı aracı olarak kullanılmaktadır, birbirlerinden oldukça zıt görünen bu iki karakter aslında ortak mekanlarında kurdukları küçük dünyanın konforunu da sürmektedir, ancak Foxtrot ve Sherbet adındaki yabancılar karakterlerin küçük dünyasını ziyaret eder ve dış dünyanın gerçekliğini mekâna empoze ederek bu konforu ortadan kaldırır. Şiddet unsurunun fazlasıyla göze çarptığı sahnelerin ardından gelen final sahnesinde ise tıpkı Pinter oyunlarında olduğu gibi iyileşmenin ve düzelmenin olmadığı, hayatın yabancıların ziyaretinden önceki haline döneceği izlenimi hakimdir. Benzer bir oyun yapısı Bölüm 4'te incelenen Enda Walsh'ın The Walworth Farce (Walworth Farsı) eserinde de kendini gösterir, lakin Enda Walsh oyun içinde oyun formunu kullanarak Pinteresque estiği daha kompleks bir yapıyla oyununa dahil eder. Yine yıkık dökük bir mekânda geçen oyunda iktidar ilişkileri merkezi konumdadır, ancak Dinny ile iki oğlu arasındaki güç mücadelesinin aracı olarak on dokuz yıldır her gün tekrarladıkları fars performansı göze çarpar. Cougar ve Captain karakterlerine benzer bir şekilde Dinny ile iki oğlunun dünyası Londra'daki küçük bir apartman dairesinde her gün canlandırmaya çalıştıkları ve on dokuz yıl önce terk ettikleri İrlanda'dan ibarettir. Fars performansı vasıtasıyla İrlanda'da geçirdikleri son günü her gün yeniden canlandıran karakterler nesnel dünyadan kopmuş bir biçimde kendi anlattıkları hikayelerde yaşamaktadırlar ve Pinter'ın oyunlarında karşılaşılan iktidar ilişkileri bu karakterler arasında da yaşanmaktadır. Dil ve performans Dinny tarafından bir iktidar aracı olarak kullanılırken iki oğlunun karşı koyabilme yetileri oldukça sınırlıdır zira yaşatmaya çalıştıkları hikayeler kendileri için yegâne gerçeklik haline gelmiştir ve Dinny oğullarını güvenli evlerinden mahrum kalmakla tehdit ederek hikayeler vasıtasıyla kurduğu iktidarını sağlamlaştırır. Diğer bir yandan, mümkün olduğunca kaçındıkları dış dünya süpermarkette çalışan Hayley adlı siyahi bir kadın karakterin mekâna adım atmasıyla kendi dünyalarına dahil olur ve izole oldukları alan Hayley'nin beraberinde getirdiği nesnel gerçeklikle tanışır. Dinny ve oğullarının hikayeleri geri dönülmez biçimde sekteye uğrar çünkü Hayley hem kadındır hem de siyahi; dolayısıyla, tamamı İrlanda bağlamında geçen ve eril dilin hâkim olduğu hikayelerde Hayley'e yer yoktur. Bu uyumsuzluğun ardından mekânın tüm işleyişi ve iktidar ilişkileri bozulur, sonunda ise Dinny ile bir oğlu ölür. On dokuz yıllık performans esaretinden kurtulma şansı yakalayan Sean ise evlerini terk etmez ve kendi hikayelerini tek başına canlandırmaya başlar. Oyun tıpkı Pinter'ın eserlerinde olduğu gibi düzelme ve iyileşme ihtimalinden yoksun kalan bir karakterin trajik kaderini sergileyerek sonlanır. Sonuç olarak, son oyununu 2000 yılında yazan ve 2008 yılında vefat eden Harold Pinter'ın çağdaş İngiliz tiyatrosunu halen şekillendirmeye devam ettiği, kendi yarattığı Pinteresque estetiğin çağdaş yazarlar tarafından benimsendiği ve kendi eserlerinde kullanıldığı, Pinteresque estetiğin herhangi bir esin kaynağı olmanın da ötesinde düzenli ve tutarlı pratikleri olan gelişmiş bir tiyatro anlayışı olduğu, dolayısıyla Pinteresque tiyatro anlayışının Absürd Tiyatro gibi kendine has bir tiyatro anlayışı haline geldiği bu çalışmada konu edilen oyunlardan yola çıkılarak görülebilmektedir. Bu bağlamda çağdaş oyun yazarları ile Harold Pinter arasındaki ilişkinin sıradan bir etkilenme olmadığı, daha ziyade çağdaş yazarların Harold Pinter'ın yarattığı -Samuel Beckett ve Eugene Ionesco gibi yazarların Absürd Tiyatroyu yaratması gibi- bir tiyatro geleneği çerçevesinde eserler ürettikleri söylenebilir. Çağdaş dünyanın sosyo-politik şartları göz önüne alındığında bu durumun şaşırtıcı olmadığı açıktır; insan hakları ihlallerinin giderek artması, faşizmin ve aşırı sağ politikaların yükselişi, radikalleşmenin artışı, giderek yaygınlaşan sosyal bunalımlar gibi kimi parametreler çağdaş İngiliz oyun yazarlarını Pinter'ın estetik anlayışına yaklaştırmaktadır. Diğer bir deyişle çağdaş dünya giderek daha Pinteresque bir konuma doğru evrimleşmektedir ve bu durumun sonucu olarak çağdaş oyun yazarları Pinter Diyarına daha sık ziyaretler gerçekleştirmektedirler
Özet (Çeviri)
Harold Pinter is one of the most influential playwrights in twentieth century British drama. Although his oeuvre has extensively been studied throughout the world, his influence on contemporary British drama and dramatists remains widely to be explored. Pinter's theatrical style, commonly known as Pinteresque, has been a significant part of British drama in terms of focusing on certain issues such as oppression, power struggles, the failure of communication, isolation in a precarious world, intrusion into domestic settings, the abuse of authority, and institutional violence on powerless subjects. Through his authentic practices, Pinter created a 'Pinterland' where individuals prefer to dwell in enclosed spaces to escape from the terrors of the outside, where language works to prevent communication rather than invigorate it, where strangers intrude into personal spaces to break the comfort of the inside, and where citizens are subjected to institutions' oppressive authority. In contemporary British drama, playwrights who want to deal with similar issues are frequently visiting Pinterland to gain inspiration from Pinter's methods and contributing to the course that Pinter drew. This study aims to reveal the influence of Harold Pinter on contemporary playwrights through close readings of two plays, Philip Ridley's The Fastest Clock in the Universe and Enda Walsh's The Walworth Farce as well as examining Pinter's The Hothouse to reveal the qualities of Pinteresque in a Pinter play.
Benzer Tezler
- Identification of Hinterland logistics success factors: A study on Aliağa container port region
Hinterland lojistik başarı faktörlerinin belirlenmesi: Aliağa konteyner liman bölgesi üzerine bir çalışma
MELİKE CANDAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
DenizcilikDokuz Eylül ÜniversitesiDenizcilik İşletmeleri Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜL DENKTAŞ ŞAKAR
- Trabzon, Samsun, Rize ve Hopa limanlarının ardbölge analizi
Hinterland analysis of Trabzon, Samsun, Rize and Hopa ports
ERCAN YÜKSEKYILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
DenizcilikKaradeniz Teknik ÜniversitesiDeniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHAMMET BORAN
- Tarsus hinterlandı Arkaik ve Klasik Dönem seramikleri: Keşbükü buluntuları
Tarsus hinterland Archaic and Classical Period ceramics: Keşbükü finds
NUR DEZER
- Ana liman seçim kriterleri ve Türkiye'de ana liman seçimine yönelik bir uygulama
Hub port selection criteria: An application for hub port selection in Turkey
SAMET BARAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DenizcilikDokuz Eylül ÜniversitesiDeniz İşletmeleri Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMÜR YAŞAR SAATÇIOĞLU
- Ottoman Kırklareli and its Hinterland in the 19th century
19. yüzyılda Osmanlı Kırklarelisi ve onun hinterlandı
LALE UÇAN