Isparta il merkezindeki okullarda bina içi yıllık radon seviyelerinin araştırılması
Investigation of annual indoor radon levels of the schools in Isparta city center
- Tez No: 475145
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. MEHMET ERTAN KÜRKÇÜOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Fizik ve Fizik Mühendisliği, Physics and Physics Engineering
- Anahtar Kelimeler: Isparta, okul, Radon, E‐PERM, gama ortam doz eşdeğeri, gama doz hızı, Geiger Müller dedektörü, yıllık etkin doz, Isparta, school, Radon, E‐PERM, gamma ambient dose equivalent, gamma dose rate, Geiger Müller dedector, annual effective dose
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Fizik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 194
Özet
Radon, alfa parçacıkları yayımlayan doğal bir radyasyon kaynağıdır ve maruz kaldığımız doğal radyasyonun yarısından doğrudan sorumludur. Radon ve Radon bozunma ürünlerinin solunması, akciğer kanseri oluşumuyla ilişkilendirildiğinden kapalı mekânlardaki Radon konsantrasyonlarının belirlenmesi oldukça önemli bir konudur. Bu çalışmada, Isparta il merkezindeki 12 okulda gerçekleştirilen atmosferik Radon konsantrasyonu ölçüm sonuçları, gama ortam doz eşdeğeri ölçümleri ve musluk sularındaki Radon ölçümlerine ait bulgular ile birlikte sunulmaktadır. Bunun için incelenen okullardaki bina içi atmosferik Radon düzeyleri E‐PERM sistemi kullanılarak, bina içi ve bina dışı gama ortam doz eşdeğerleri seyyar bir Geiger‐Müller dedektörü kullanılarak ve musluk sularındaki Radon seviyeleri ise E‐PERM su kiti kullanılarak bir yıl boyunca ölçülmüştür. Ölçümler, 2013 yılı sonbahar mevsimi ile 2014 yılının kış, ilkbahar ve yaz mevsimlerinde gerçekleştirilmiştir. Bu ölçümler sonucunda, okullardaki mevsimsel atmosferik Radon düzeylerine ait genel ortalamalar, sırasıyla 344 Bq/m3, 528 Bq/m3, 372 Bq/m3 ve 189 Bq/m3 olarak bulunmuştur. 12 okuldan bir yıl boyunca alınan 576 adet ölçümün 44 tanesi TAEK (Türkiye Atom Enerjisi Kurumu) tarafından işyerleri için belirlenen 1000 Bq/m3'lük limit düzeyin üzerinde gözlemlenmiştir. Elde edilen tüm ölçümler değerlendirmeye alınarak, Isparta şehir merkezinde bulunan okullardaki bina içi atmosferik Radon konsantrasyonunun 358±44 Bq/m3 seviyesinde olduğu tespit edilmiştir. Dünya genelindeki bina içi atmosferik Radon düzeyinin ~40 Bq/m3 ve ülkemizdeki meskenlerde ise bu değerin 81 Bq/m3 olduğu göz önüne alındığında, Isparta il merkezindeki okullara ait bina içi Radon yoğunluğunun, dünya ve ülke ortalamalarından çok daha fazla olduğu açıkça görülmektedir. Bununla birlikte, okullara ait 358±44 Bq/m3'lük genel ortalamanın, TAEK'in işyerleri için belirlediği müdahale düzeyinden daha düşük olduğu söylenebilir. Atmosferik Radon ölçümlerine ek olarak, okullardaki bina içi ve bina dışı gama ortam doz eşdeğerleri mevsimsel olarak ölçülmüş, 1716 adet bina içi ve 2304 adet bina dışı ölçüm verisi elde edilmiştir. Gama ortam doz eşdeğeri verileri kullanılarak okullardaki gama doz hızı düzeyleri hesaplanmıştır. Buna göre, Isparta şehir merkezindeki okulların bina içi ve bina dışı gama doz hızı düzeyleri sırasıyla, 183 nSv/h ve 171 nSv/h olarak bulunmuştur. Dünya geneli bina içi gama doz hızı düzeyinin 84 nSv/h ve bina dışı gama doz hızı düzeyinin 59 nSv/h olduğu bildirilmektedir. TAEK'in Radyasyon Erken Uyarı Sistemi verilerine göre Türkiye'nin bina dışı gama doz hızı 90 nSv/h civarındadır. Bu değerler dikkate alındığında, Isparta il merkezindeki okulların bina içi gama doz hızı seviyesinin dünya ortalamasından yaklaşık 2 kat yüksek olduğu, bina dışı gama doz hızı düzeyinin ise dünya ortalamasından 3 kat kadar ve ülke ortalamasından yaklaşık 2 kat daha yüksek olduğu söylenebilir. Yine çalışmamız dâhilinde, okul musluk sularındaki Radon düzeylerini belirlemek üzere, bir yıl boyunca 96 adet su ölçümü gerçekleştirilmiş ve şehir merkezindeki okullara ait musluk suyu örneklerindeki Radon konsantrasyonu ölçümlerinin 5,8 Bq/L'lik bir ortalamaya sahip olduğu bulunmuştur. Bu ortalama, EPA'nın (Birleşik Devletler Çevre Koruma Ajansı'nın) şebeke sularındaki Radon düzeyi için belirlediği 11 Bq/L'lik limit değerin altındadır. Isparta il merkezindeki okulları kullanan öğrenci ve personelin soludukları Radon nedeniyle alacakları tahmini yıllık etkin doz eşdeğerleri hesaplanmıştır. Senaryomuza göre, yıllık etkin doz eşdeğerlerinin hesaplanmasında öğrenci ve görevlilerin okul, ev ve diğer ortamlarda aldığı dozlar dikkate alınmıştır. Öğrenci ve personelin maruz kaldığı dozların sırasıyla, 9,96 mSv ve 9,95 mSv olduğu bulunmuştur. ICRP (Uluslararası Radyolojik Korunma Komitesi) işyerleri ve konutlarda Radon düzeyinin azaltılması için önerdiği eylem planında, müdahale için 3‐10 mSv'lik etkin doz aralığının referans alınmasını tavsiye etmektedir. Sadece Radon'un solunması sonucu öğrenci ve personel için tahmin edilen yıllık etkin doz eşdeğerinin, üst müdahale sınırına oldukça yakın olduğu görülmektedir. Bununla birlikte, şehir merkezinde yaşayanların doğal kaynaklı diğer radyasyonlar nedeniyle alacağı dozlarda göz önüne alınırsa, tahmini yıllık doz düzeyinin artması kaçınılmazdır. Sonuç olarak, şehir merkezindeki gama fon düzeyinin ve atmosferik Radon yoğunluğunun dünya ve ülke ortalamalarının oldukça üzerinde gözlemlenmesi, Isparta il merkezinin Yüksek Seviyeli Doğal Radyasyon Alanı (HLNRA) olarak nitelendirilebileceğine işaret etmektedir.
Özet (Çeviri)
Radon is a natural radiation source that emits an alpha particle. Radon is directly responsible for the half of the natural radiation that we are exposed. Determination of indoor radon levels is a quite important subject, since the aetiology of lung cancer is related to the inhalation of Radon and Radon products. In this study, the results of atmospheric Radon concentration measurements, gamma ambient dose equivalent measurements and Radon measurements for tap water were presented for 12 schools in Isparta city center. Indoor atmospheric Radon levels were determined by using the E‐PERM system. Indoor and outdoor gamma ambient dose equivalents were measured by using a portable Geiger‐Muller detector. Tap water Radon concentrations were defined by using the E‐PERM water kit. All the measurements were carried out during one year period. The measurements were performed at the autumn season of 2013 and the winter, the spring and the summer seasons of 2014. At the end of these measurements, the general seasonal averages of the atmospheric Radon levels of schools were found as 344 Bq/m3 (autumn 2013), 528 Bq/m3 (winter 2014), 372 Bq/m3 (spring 2014) and 189 Bq/m3 (summer 2014). In total, 576 measurements were taken from twelve schools in one year period. 44 measurements out of 576 were obtained higher than 1000 Bq/m3, which is the limit value for workplaces determined by TAEK (Turkish Atomic Energy Authority). The atmospheric Radon concentration of the schools located in Isparta city center was determined as 358±44 Bq/m3 by evaluating all the indoor measurements. The world average of indoor Radon concentration is ~40 Bq/m3. The atmospheric Radon average of the dwellings in Turkey is 81 Bq/m3. According to the averages, it has been clearly seen that the indoor Radon level of the schools in Isparta province is much higher than the Turkey's and the world's averages. However, it can be said that 358±44 Bq/m3, the general average of the schools is lower than the TAEK's action level for workplaces. In addition to the atmospheric Radon measurements, seasonal indoor and outdoor gamma ambient dose equivalents in the schools were determined. For this, 1716 indoor and 2304 outdoor measurement values were obtained. The gamma dose rate levels for the schools were calculated by using the data related to the gamma ambient dose equivalent measurements. Accordingly, the indoor and the outdoor gamma dose rates of the schools at Isparta city centre were found as 183 nSv/h and 171 nSv/h respectively. It has been reported that the worldwide indoor and outdoor gamma dose rate averages are 84 nSv/h and 59 nSv/h respectively. According to the data from Radiation Early Warning System of TAEK, Turkey's outdoor gamma dose rate level is around 90 nSv/h. By considering these averages it can be stated that, the indoor gamma dose rate level of for the schools at the city center is approximately two times higher than the world's average, the outdoor gamma dose rate is also two times higher than the national average and three times higher than the world's average. Within our study, 96 tap water samples obtained from the schools were also measured annually for Radon concentrations. It was found that, the Radon concentration measurements for the tap water samples of the schools at the city center were yielded with an average of 5.8 Bq/L. The mean is smaller than 11 Bq/L, which is the limit value of the Radon concentration level for tap water approved by EPA (Environmental Protection Agency). Estimated annual effective dose equivalents due to Radon inhalation were calculated for the staff and students, who use the schools in Isparta city center. According to our scenario, the annual effective dose equivalent calculations for students and staff were determined by including the doses taken at schools, at homes and in the other environments. It is found that the annual doses taken by students and the personnel are 9.96 mSv and 9.95 mSv respectively. In the action plan of ICRP (International Committee on Radiological Protection) for reducing Radon levels in homes and workplaces, the effective dose range of 3‐10 mSv has been recommended as a reference i.e lower reference level and upper action level. It is shown that, in the case of Radon inhalation alone, the annual effective dose equivalent estimations for the students and the staff are very close to the upper limit value of ICRP. When the doses taken by the habitants are considered including to the other radiations from the natural sources, the estimated annual dose value will increase inevitably. Since the observed gamma background level and the atmospheric indoor Radon concentration of the city center are much greater than the world and the country averages, in conclusion these conditions indicate that, Isparta city center can be considered as a High Level Natural Radiation Area (HLNRA).
Benzer Tezler
- Isparta il merkezindeki ilköğretimin okullarında okul sağlığı araştırılması
A Research of school health in primary schools in the center of Isparta
REHA DEMİREL
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2003
Halk SağlığıSüleyman Demirel ÜniversitesiHalk Sağlığı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AHMET NESEMİ KİSİOĞLU
- Bir il merkezinde özel okulların 9. sınıf öğrencilerinin benlik kavramının anne baba tutumu ve bazı değişkenlerle ilişkisi
The relationship with parental attitudes and some variables on the self-esteem of the students in the 9TH class of the private schools in A city center
AYŞENUR BEYAZIT ÜÇGÜN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2018
Halk SağlığıSüleyman Demirel ÜniversitesiHalk Sağlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET NESİMİ KİŞİOĞLU
- Öğretmen ve yöneticilerin iletişim sorunlarını algılama düzeyleri ve bu algılarıyla bazı kişisel değişkenler arasındaki ilişkiler
The level of perception of communication problems for teachers and managers and relationships among some personnel variables
YURDAGÜL YURTTAKAL BULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ALİ AKSU
- Burdur İl Merkezindeki İlköğretim Okullarındaki Çocuklarda Bağırsak Parazitlerinin Görülme Sıklığı
Intestinal Parasites Prevelance in Primary School Children in City Center of Burdur
AHMET SELÇUK KILINÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Halk SağlığıSüleyman Demirel ÜniversitesiHalk Sağlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. AHMET NESİMİ KİŞİOĞLU
- Okul yöneticilerinde duygusal liderlik
School managers' emotional leadership
UFUK ERSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimBurdur Mehmet Akif Ersoy ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZNUR TULUNAY ATEŞ