İlköğretim kurumlarında yönetici ve öğretmen ilişkilerinin sosyal ağ analizi
Social network analysis of primary school administrators and teachers relations
- Tez No: 485862
- Danışmanlar: PROF. DR. TEMEL ÇALIK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 200
Özet
Bu araştırmanın amacı, ilkokul ve ortaokullarda okul yöneticileri ve öğretmenler arasındaki ilişkilerin sosyal ağ analizi ile incelenmesidir. Araştırmada ilişkisel tarama modelinde zenginleştirilmiş desen kullanılmıştır. Araştırmanının örnekleminin belirlenmesinde tabakalı örnekleme tekniği kullanılarak Ankara ili merkez ilçelerinden seçilen 15 ilkokul ve 13 ortaokulda görevli 539 öğretmen ve 58 okul yöneticisine uygulama yapılmıştır. Araştırmada katılımcıların sosyal ağda yer almaya yönelik algılarını belirlemek amacıyla, Cohen, Klein, Daly ve Finnigan (2011) tarafından geliştirilen ve araştırmacı tarafından Türkçeye uyarlanan“Sosyal Ağ Eğilimleri Ölçeği”, katılımcıların okulun sosyal ağ yapısına yönelik algılarını belirlemek amacıyla Mehra ve diğerleri (2014) tarafından geliştirilen ve araştırmacı tarafından Türkçeye uyarlanan“Görsel Ağ Ölçeği”kullanılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde SPSS 20, AMOS 18 ve UCINET 6 programları kullanılmıştır. Değişkenler arası ilişkilerin belirlenmesinde Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı, katılımcıların görüşlerinin cinsiyet, branş, yaş, kıdem ve okuldaki hizmet süresi gibi demografik değişkenlere göre farklılığının analizinde ise t-testi ve ANOVA kullanılmıştır. Sosyal ağda okulun bütününe ilişkin, merkezileşme, karşılıklılık ve yoğunluk değerleri hesaplanmıştır. Sosyal ağda katılımcıların bireysel konumlarının belirlenmesi amacıyla merkezilik, gelen bağlantı, giden bağlantı ve ağ boyutu kullanılmıştır. Demografik değişkenlerin ağ yapısıyla ilişkilerini belirlemek amacıyla QAP (Karesel atama prosedürü) kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre ilkokul ve ortaokul öğretmenlerinin sosyal ağ eğilimleri ile bireysel görsel ağ algıları benzerlik göstermektedir. Bununla birlikte ortaokul öğretmenlerinin, ilkokul öğretmenlerine göre arkadaşlık ağı gelen bağlantı, arkadaşlık ağı boyutu, mesleki ağ gelen ve giden bağlantı ile mesleki ağ boyutu açısından daha yüksek değerlere sahip oldukları görülmektedir. Araştırmanın okul düzeyinde elde edilen sonuçlarına göre mesleki ağlardaki yoğunluk ve karşılıklılık ilişkili bulunmuştur. Bununla birlikte arkadaşlık ağı yoğunluğu ile arkadaşlık ağı merkezileşme düzeyi arasında anlamlı ilişkiler mevcuttur. Ayrıca mesleki ağdaki yoğunluk ile arkadaşlık ağı yoğunluğu arasında yüksek düzeyde ilişki bulunmuştur. Okulların sosyal ağ yapıları ile demografik değişkenler arasındaki ilişkiler incelendiğinde her iki ağ türünde de en yüksek ilişkinin cinsiyet ile elde edildiği görülmektedir. Araştırmanın bulguları öğretmenlerin okul içi ilişkilerinin şekillenmesinde etkili olduğu düşünülen bireysel ve örgütsel değişkenlerin incelenmesinde cinsiyetin rolünü belirlemesi açısından önemlidir. Araştırmada algılanan sosyal ağ yapısı ile mevcut sosyal ağ yapısı arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Bireysel olarak katılımcıların okulun sosyal ağındaki konumlarına yönelik algıları ile ağdaki mevcut durumları arasında düşük yönlü ilişki mevcuttur. Bununla birlikte okul düzeyinde görsel ağ algısı ortalamalarının arkadaşlık ağı ve mesleki ağ ile yüksek düzeyde ve anlamlı ilişkili çıkması önemli bir bulgu olarak görülebilir. Bu durum okul düzeyinde sosyal ağ yapısına ilişkin çıkarım yapılabilmesi bakımından, görsel ağ algılarının önemli bir belirleyici olabileceği şeklinde yorumlanabilir. Araştırmada okulların mesleki ağları ve arkadaşlık ağları sosyal ağ analizi ile incelenmiştir. Çalışmada okulların sosyal ağlarında okul yöneticilerinin yeterince etkili olmadığı sonucu çıkmıştır. Bununla birlikte çalışma kapsamındaki okulların tamamında bazı öğretmenlerin liderlik potansiyeli olan konumlarda yer aldıkları anlaşılmaktadır. Araştırma sonuçlarına dayalı olarak bazı önerilerde bulunulmuştur. Buna göre örgütlerde çalışanların algıladıkları sosyal ağların belirlenmesine yönelik görsel ağlar veya başka ölçme araçları kullanılarak algı ile gerçek ağ arasındaki ilişkiler incelenebilir. Okul yöneticilerinin okulun sosyal ağında etkili olmak için her öğretmenle doğrudan ve nitelikli ilişki kurması önerilebilir. Eğitimde değişim uygulamalarında sosyal ağda merkezi konumda yer alan öğretmenler belirlenerek değişim ajanı olarak kullanılabilir.
Özet (Çeviri)
This study seeks to explore the relationship patterns between school principals and teachers by using social network analysis. A total of 597 participants employed in 14 primary and 14 secondary schools in central districts of Ankara participated in this study designed in survey model. Stratified sampling technique was used to determine the population of the study. In order to explore participants' social network intentions,“Network Intentionally Scale”originally developed by Cohen, Klein, Daly, and Finnigan (2011) and adapted into Turkish by researcher, and“Visual Network Scales”developed by Mehra et al., (2014) and adapted into Turkish by researcher were used. Quantitative data were analyzed via SPSS 15 program. Confirmatory factor analysis were performed via AMOS 18 and social network data were analyzed via UCINET 6. Pearson product-moment correlation coefficient was calculated to determine the relationships between variables, and t-test and ANOVA were also conducted to analyze participants' perceptions according to gender, branch, age, seniority, and years in current school variables. Social network parameters for whole network analysis such as centralization, reciprocity and density were used to compare schools. In order to explore individuals position at social networks, centrality measures, in degree, out degree and network size were calculated. We use QAP analysis for explaining the relationships between some demographic variables and social network structure. Results revealed that primary and secondary school teachers' intentions on social network and perceptions on individual position at network. Furthermore, the secondary school teachers have higher scores on expressive network in degree, network size; instrumental network in degree and out degree and network size than primary school teachers. Results also demonstrated that there is a relationship between instrumental networks density and reciprocity. Also expressive network density and centralization scores correlated. Further, there is a highly significant correlation between instrumental network density and expressive network density. Results illustrated that gender similarity shaping the relationship patterns in both instrumental and expressive networks. Results mirrored that perceived social networks and actual ones have low level significant relationships in regard of individual positions in social network. On the other hand, there is a high level significant relationships between perceived school network and actual ones. This result also revealed that one's perception on visual network could be an important determinant in terms of social network structure in school level. In this research, professional and friendship relationships patterns in schools were examined by social network analysis. Results of the study clearly showed that the school administrators tend to occupy a peripheral position in school social networks. Furthermore, it is obvious from results of this research that teachers have a great potential to play a leadership role in regard of their positions in school social networks. Based on the results of the research, some suggestions were made. First of all, individuals' perceptions on social networks that measured with using visual networks or other tools could be correlate with actual social network characteristics. It may be suggested that school administrators should find ways to develop direct and qualified relationships with each teacher in order to be effective in the school's social network. Finally, teachers who are centrally located in the social network can be identified as change agents in the educational reform process.
Benzer Tezler
- Okulda bilgi yönetimi model önerisi kapsamında yönetici ve öğretmen görüşlerine göre Ankara ili okullarının değerlendirilmesi
Evaluation of the schools of Ankara province according to the views of manager and teacher in the extent of a model suggestion of knowledge management at school
MUSTAFA AYRAL
Doktora
Türkçe
2007
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ALİ BALCI
- Öğretmenlerin algıladıkları okul kültürü ile yaratıcı kişilik ve yaratıcı çevre ilişkilerinin incelenmesi
Relationship between teachers perceived school culture and their creative person-environment fit
GÖZDE ŞAHİN
Yüksek Lisans
İngilizce
2016
Eğitim ve Öğretimİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NUR ÇAYIRDAĞ ACAR
- İlköğretim kurumlarında yönetici davranışlarının öğretmenlerin mesleklerine yabancılaşmasına etkisi Niğde örneği
The effect of managers behaviours at primary education institutions on teachers alienation about their jobs through the example of Niğde
RAMAZAN KOYUNCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Eğitim ve ÖğretimNiğde Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. İBRAHİM YALÇIN
- İlköğretim kurumlarında yönetici davranışlarının öğretmenlerin örgütsel yabancılaşma düzeyleri üzerindeki etkisi
The effect of the manager attitute in primary education institutions on teschers' organizational estrangement level
NURİ IŞIKLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimTürk Hava Kurumu Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHPARE TOKAY ARGAN