Dietary pattern-induced greenhouse gas emission and water footprint estimations in Turkey
Türkiye'de yaygın olan beslenme örüntülerine ilişkin sera gazı emisyonları ve su ayak izi değerlendirmesi
- Tez No: 489499
- Danışmanlar: PROF. DR. MERYEM BEKLİOĞLU, PROF. DR. HAMİ ALPAS
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Beslenme ve Diyetetik, Biyoloji, Çevre Mühendisliği, Nutrition and Dietetics, Biology, Environmental Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Orta Doğu Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Yer Sistem Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 169
Özet
Çevresel etki analizi literatüründe gerçekleştirilen son çalışmalar, beslenme ve diyet örüntüleri ile çok çeşitli çevresel etkiler arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktadır. Türkiye'de yaşayan ortalama bir kişinin, diyet örüntüsü ve beslenmesine ilişkin çevresel etkilerin henüz araştırılmamış olması nedeniyle; bu çalışma 1960 yılından günümüze ve daha sonar 2050'ye ortalama gıda tüketimin su ayak izi ve sera gazı emisyonlarını hesaplamayı hedeflemektedir. Beslenme ve diyet örüntülerinin sağlıkla yakın ilişkisi göz önünde bulundurulduğunda, çevresel etki ile birlikte sağlık üzerindeki etkilerin de değerlendirilmesi temel hedeflerden biri haline gelmiştir. Bu çalışma dahilinde, oluşturulan tüm diyet senaryoları, su ayak izi yaklaşımı ve faktörleri ile, literatürde bulunan yaşam döngüsü analizi çalışmaları derlemesi sonucu elde edilen ortalama Akdeniz sera gazı emisyon faktörleri kullanılarak, çevresel etkileri bakımından değerlendirilmiştir. Diyet senaryolarının sağlık üzerindeki etkilerinin niteliksel olarak değerlendirilmesi için, Türkiye'ye özel hazırlanan diyet önerileri kılavuzu ve son zamanlarda gerçekleştirilen ve beslenme, diyet göstergeleri ile sağlık arasındaki nedensel ilişkiyi ortaya koyan epidemiyolojik araştırmalardan faydalanılmıştır. Bunun yanı sıra, Türkiye Beslenme Rehberi ve Akdeniz Diyeti önerileri temel alınarak, iki farklı sağlıklı diyet senaryosu oluşturmak yoluyla, ortalama tüketimi yansıtan diğer diyet senaryoları hem sağlık hem de çevresel etki bakımından karşılaştırılmıştır. Bu çalışmanın sonuçları, Türkiye'de gıda tüketiminin çevresel etkisinin, Avrupa ve Akdeniz ortalamalardan daha düşük olduğunu ortaya koymuştur. Buna ek olarak, 2050 yılı için öngörülen diyetle ilişkili sera gazı emisyonları ve su ayak izinin, Avrupa ya da diğer gelişmiş ülkelerdeki mevcut ortalama diyetle ilişkili çevresel etkileri aşmadığı tespit edilmiştir. Ancak, Türkiye'de mevcut gıda tüketimini gösterir diyet senaryoları, beslenme önerilerinden önemli ölçüde farklılaşmaktadır ve bu nedenle, diğer iki sağlıklı diyet senaryosu ile karşılaştırıldığında, daha düşük sağlık skorları elde edilmektedir. Türkiye Beslenme Rehberi'ne dayalı olarak oluşturulan diyet senaryosu, sağlık puanı açısından en iyi sonucu vermeine rağmen, en yüksek çevresel etkiye sahip diyet senaryosu olmuştur. Öte yandan, Akdeniz Diyeti önerileri temel alınarak hazırlanan diyet senaryosu ise sağlık puanı açısından ikinci sırada yer almış ve sera gazı emisyonları ile su ayak izi açısından en iyi performansı göstermiştir. Literatürde yer alan diğer çalışmalar ile uyumlu olarak, diyet senaryolarında hayvansal gıdaların artan payı ile sera gazı ve su ayak izi emisyonlarının arttığı gözlemlenmiştir. Bu çalışma, disiplinler arası bir yaklaşım ile; beslenme ve çevresel etki araştırmalarını bilimsel yaklaşımlar yoluyla birleştirerek, Türkiye için sağlıklı, çevre dostu ve hem ekonomik hem de sosyal açıdan kabul edilebilir bir diyet önerisinin geliştirilmesine katkı sağlamaktadır. Bu ve daha sonar yapılacak olan çalışmalar ile Türkiye için bir sürdürülebilir diyet önerisi hazırlanması mümkündür. Araştırma süresince kullanılan yöntem ve araçlara ilişkin tüm kısıtlara rağmen, bu çalışmann hem çevre hem de beslenme alanında gerçekleştirilecek diğer çalışmalara yararlı bir temel oluşturması beklenmektedir.
Özet (Çeviri)
The recent studies in literature established a link between diets and several environmental impacts. As the environmental implications of commonly followed diets in Turkey have not been previously studied, the general aim of this study is to estimate the environmental impacts of the average dietary patterns in Turkey from 1960 to 2050 through quantification of water footprint and greenhouse gas emissions and to evaluate the health implications of those dietary patterns. With this exploratory study, all dietary scenarios created were evaluated for their water footprint, using the water footprint assessment methodology and greenhouse gas emissions, using the average Mediterranean greenhouse gas emission factors; which were compiled from life cycle assessment studies in literature. The health implications of the dietary scenarios were qualitatively assessed by using the dietary guidelines and recent epidemiological studies, which provide causal relationships between nutrition and dietary indicators and health outcomes. Moreover, two healthy dietary scenarios were constructed based on the recent Turkey Dietary Guidelines and the Mediterranean recommendations in order to evaluate the environmental and health implications of all dietary scenarios for Turkey. Results of this study showed that the environmental impact of food consumption in Turkey is lower than the environmental impact associated with average European and Mediterranean food consumption. In addition, the future diet-related GHG emissions and water footprint are not expected to exceed the average environmental impacts associated with average diets in Europe or other developed regions. However, the dietary scenarios for the current as well as future food consumption in Turkey did not reveal adherence to nutritional guidelines and resulted in lower health scores in comparison with the dietary guidelines and the Mediterranean Diet. The dietary scenario created based on the dietary guidelines performed best in terms of health implications whereas, it was the most environmentally burdensome dietary scenario. The Mediterranean-based dietary scenario, on the other hand, performed second in terms of health score and it performed best in terms of greenhouse gas emissions and water footprint. In line with other studies, the increasing share of animal-oriented foods in the dietary scenarios increase the associated greenhouse gas and water footprint emissions. This study followed an interdisciplinary approach to combine nutritional and environmental research in order to provide an opportunity to formulate an environmentally friendly, healthy, socially and economically acceptable diet; which corresponds to the sustainable diet for Turkey. Despite all the outlined key limitations in this diet-related environmental study, it is expected to provide a useful basis for future studies in both environment and nutrition in Turkey.
Benzer Tezler
- Kinoanın (chenopodium quinoa willd.) kafeterya diyetiyle beslenen ratlarda glikoz homeostazına etkisi
The effect of quinoa (chenopodium quinoa willd.) on glucose homeostasis in rats fed A cafeteria diet
HATİCE ÖZÇALIŞKAN İLKAY
Doktora
Türkçe
2020
Beslenme ve DiyetetikHacettepe ÜniversitesiDiyetetik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ASLI AKYOL MUTLU
- Gıda örneklerine hedefli kapiler elektroforez-lazer indüklenmiş floresans tekniği ile yeni analiz yöntemleri geliştirilmesi
Development of novel capillary electrophoresis - laser induced fluorescence techniques for the analysis of food samples
FİLİZ TEZCAN TEKELİ
- Toksik hepatit hastalarının epidemiyolojik ve etiyolojik olarak incelenmesi
Etiologic and epidemiologic factors in toxic hepatitis: A single center experience
MUSTAFA SERHAT SAYLAM
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
GastroenterolojiSağlık Bilimleri Üniversitesiİç Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MERAL AKDOĞAN KAYHAN
DR. MUHAMMED FATİH ACEHAN
- Green extraction and encapsulation of black rosehip polyphenols: İn vitro bioaccessibility, bioavailability, and biological activities
Siyah kuşburnu polifenollerinin yeşil ekstraksiyonu ve enkapsülasyonu: İn vitro biyoerişilebilirlik, biyoyararlılık, ve biyolojik aktiviteleri
KADRİYE NUR KASAPOĞLU
Doktora
İngilizce
2022
Gıda Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiGıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BERAAT ÖZÇELİK
- Vardiyalı çalışanlarda sirkadiyen ritim, bağırsak mikrobiyotası ve beslenme durumu arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi
Evaluation of the relationship among circadian rhythm, gut microbiota and nutritional status in shift workers
HANDE MORTAŞ
Doktora
Türkçe
2019
Beslenme ve DiyetetikGazi ÜniversitesiBeslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SANİYE BİLİCİ