Gilan İlinde rekreasyonel alan kullanımların fiziksel planlaması üzerinde bir araştırma
A Research on the physical planning of recreational land uses in Gilan province of Iran
- Tez No: 50284
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜNGÖR UZUN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Radyoloji ve Nükleer Tıp, Radiology and Nuclear Medicine
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1996
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 369
Özet
Bu araştırma, İran'ın Hazar Bölgesi' nde yer alan Gilan İii'nde yapılmıştır. Son yıllardaki aşırı nüfus artışı, hızlı kentleşme, edüstrileşme ve tarımdaki teknolojik ilerlemelerin yanısıra, yasal mevzuatın yetersizliği ve bazen yokluğunun çok sayıda çevre sorununu yarattığı ve doğal - kültürel değerlerin uygun kullanımının oldukça kısıtlandığı bir bölge olan Gilan İii'nde, bu sorunların kısmen etkilediği turizm - rekreasyon gelişmeler, çalışmanın temelini oluşturmaktadır. Hazar Bölgesi ve özellikle Gilan İli, içerdiği rekreasyon, doğal ve kültürel kaynaklar açısından, İran'ın en önemli ve çekici yörelerindendir. Bölgenin taşıdığı bu değerler, eskiden olduğu gibi günümüzde de bölgeye turizm açısından büyük bir canlılık kazandırmaktadır. Ancak, akılcı bir rekreasyonel alan kullanım politikasının yokluğu ile kullanıcılara özgü bir rekreasyonel bilinç ve altyapının yetersiz oluşu, toplumda aşırı düzeyde olumsuz tepkilere yol açabilmektedir. Dolaysiyle serbest zaman değerlendirmesi ve rekreasyonel aktivite çeşitlerinin gelişmesi engellenebilmektedir. Bu konu, son yıllara kadar özellikle İran'da oluşan dini ve toplumsal değer yargılarına ters düşmesiyle bir çok rekreasyonel aktivitelerde yasaklamalar ve yeri geldikçe aşırı ve ağır cezalandırmalara gidilmesine yol açmıştır. Böylece, bu tip davranışlar ve dışa vurş biçimleri, turizm ve rekreasyon kültürü ve anlayışında aşırı gerilemelere ya da başıboş hereketiere ortam hazırlamıştır. Öyleki; günümüzde bu konu sistemli olarak ele alınmış olmasına rağmen, bu tip sorunlar ve endişeler daha tam olarak giderilememiştir (RAHNAMAII 1989,a). Özellikle İran - Irak arasındaki savaş yıllarından sonra, hızlı kentleşme ve nüfus artışının önlenmesi, ülkesel ölçekte yapılması öngörülen yeniden yapılanma çalışmaları açısından büyük önem arz etmektedir. Bölgesel fiziksel planlamalar kapsamında ele alınan287 turizm gelişme planlarının ekolojik faktörler dikkate alınarak hazırlanması gereği ise son yıllarda kabul gören bir olaydır. Bölgenin, turistik ve rekreasyonel açıdan büyük bir potansiyel arz etmesi, bu gibi planların geniş ve kapsamlı bir şekilde yapılmasını gerektirmektedir. Çalışmada, ekolojik faktörler dikkate alınarak, araştırma alanının turizm, rekreasyon potansiyeli belirlenmiş ve yine ekolojik unsurlarla dengeli uzun vadeli alan kullanım planlama ilkelerinin geliştirilmesine çalışılmıştır. Günümüze kadar, bölgedeki turizm ve rekreasyon faaliyetlerinin büyük bir çoğunluğu kıyı bandı üzerinde yoğunluk kazanmıştır, ancak, bölgenin kültürel, tarihsel ve özellikle arkeolojik değer taşıyan eserler açısından olduğu kadar, doğal peyzaj bakımından da zengin potansiyele sahip kesimlerinde şimdiye kadar korun® ve geliştirmeye yönelik önlemler alınmamış sayılabilir. Diğer yandan, Elborz Sıradağlarının kuzey bakılı yamaçları, yayla yerleşimleri ve kış sporları açısından yüksek bir potansiyel arz etmektedir. Bu kesimler, günümüzde kısmen de olsa, bu amaçla kulla nıfmasına rağmen, kısa ya da uzun vadeli rekreasyonel alan kullanım planlamasına gidilmemiştir. Bunun önemli nedenleri, altyapı hizmetleri ile konaklama tesislerinin oluşturulmasında^' mali, hukuki ve fiziksel planlama yetersizlikleri olarak sayılabilir. Bunun sonucunda, rekreasyonel olanak ve katılımları sınırlı, miktarları artış göstermeyen, ve rekreasyonel aktiviteterde kendine terkedilmiş ve yönlendirilmeyen bir ziyaretçi kitlesi ortaya çıkmaktadır. Bu konudaki bîr diğer özellik ise, ziyaretçi ya da katılımcı yoğunluğunun yalnızca belli alanlarda ve özellikle kıyı kesimindeki rekreasyonel aktivîtelerde odaklanması sonucunu doğurmasıdır. Aktivitelerin büyük ölçüde bir alanda yoğunluk kazanması, o alanın rekreasyonel kaynaklarının daha aşırı düzeyde kullanılmasına, böylece tahribat olgusunun gelişmesine neden olabilmektedir.288 Bu çalışmada, toplumun değişen ve gelişen gereksinimlerine paralel olarak, doğal kaynakları koruma ve geliştirmeye yönelik rekreasyonel alan kullanım planlama ilkelerinin ortaya konulmasına çalışılmıştır. Araştırmadan ortaya çıkan sonuçlar, Gilan İli'nde yapılacak çok yönlü planlamalar zincirinin önemli bir halkasını oluşturarak, uzun vadeli fiziksel gelişimlere ışık tutacaktır. Sonuçta, söz konusu ilkeler doğrultusunda bölgede uygulanabilecek turistik ve rekreasyonel alan kullanım alternatifleri oluşturulmuş ve bu alternatifler haritalar şekline getirilmiştir. Ortaya çıkan bu alternatifler, yayla, kıyı ve diğer rekreasyon tipleri olarak kullanıcıların genel eğilimlerine göre, 2010 yılı hedef alınarak geliştirilmiştir. Çalşma alanında rekreasyonel doğal ve kültürel kaynakların envanterinin çıkartılması, kullanıcıların uzun vadede rekreasyonel talep ve gereksinimlerinin ortaya konulması ve kaynak kullanımı ile rekreasyonel aktiviteler arasında doğanın korunması ve geliştirilmesi lehine denge kuracak rekreasyonel alan planlama ilkelerinin belirlenmesi şeklinde geliştirilmiştir. Çalışmanın birinci aşamasında, Gilan lli'nin içerdiği rekreasyonel doğal ve kültürel kaynakların envanterinin hazırlanmasına çalışılmıştır. Envanter çalışmalarında; HILLS (1967), LEWIS (1967), McHARG (1967 ve 1969), LYNCH (1971), COOMBER ve BISWAS (1972), LOVEJOY (1973), COPPOCH ve DUFiaD (1975), De CHIARA ve KOPPELMAN (1975), ROBINETTE (1984)*nin geliştirdikleri kaynak analiz yöntemleri ile Gold (1980), SIMOMD (1983), UZUN ve ALTUNKASA (1991)'nın konuya ilişkin çalışmalarından yararlanılmıştır. Bu amaçla, alan genelinde iklim, topografik ve morfolojik durum, toprak, jeolojik - tektonik, hidrolojik yapı, flora-fauna ve sosyo-kültürel kaynakların ortaya çıkarılmasına çalışılmıştır. Çalışmanın ikinci aşamasında, yöre halkı ve ziyaretçilerin sosyal, kültürel ve ekonomik yapısı ile buna bağlı olarak ortaya çıkan rekreasyonel taleplerinin belirlenmesi esas alınmıştır. Bu amaçla, bölgedeki toplam kullanıcı miktarını temsil edecek düzeyde289 tesadüfi olarak seçilmiş denekler üzerinde anket çalışmaları yürütülmüştür. Deneklerin farklı yaş, cinsiyet, sosyal statü ve gelir düzeyine mensup gruplar arasından eşit ağırlıklı olarak seçilmesine dikkat edilmiştir. Anket yöntemi olarak;“Standart Formlar Aracılığıyla Yerinde Anket”ve“Kişisel Görüşme Yoluyla Anket”(GOLD, 1980 ; UZUN ve ALTUNKASA 1991) yöntemleri birlikte uygulanmıştır. Ayrıca anket sonuçlarının yerinde yapılan gözlem çalışmaları ile desteklenmiştir. Araştırmada yapılan anketlerin sonuçlan genelde, içinde yaşadığımız döneme ait kullanıcı özelliklerini ve taleplerini yansıtmaktatır. Burada rekreasyonel açıdan etkili olan doğal ve kültürel yapının belirlenmesinden sonra, uzun gelecekte, özellikle sosyo-kül türel yapının alacağı şekil dikkate alınarak, boyutların belirlenmesine çalışılmıştır. Bu nedenle çalışmada, sözkonusu özelliklere göre taleplerin uzun vadede alabilecekleri boyutlarını belirlemek amacıyla“Değerlerin Projeksiyonu Yöntemi”ne (UZUN ve ALTUNKASA 1991) başvurulmuştur. Araştırmanın üçüncü aşamasında, bölge halkının uzun vadeli talepleri ile bölgeye olabilecek yerli ve yabancı turizm hareketlerinin boyutları doğrultusunda rekreasyonel alan kullanım ilkelerinin geliştirilmesine çalışılmıştır. Bu aşmada, doğal kaynakların koruma-geliştirifmesi iJe kaynaklar ve kaynak kullanımları arasında optimum dengenin kurlması amaç edinilmiş ve planlama ilkeleri bu amacın ışığı altında geliştirilmiştir. Rekreasyonel alan kullanımlarının nicelik ve niteliklerinin belirlenmesinde, halkın rekreasyonel talep ve gereksinimlerinin yanısıra uluslararası rekreasyonel standartlardan da yararlanılmıştır. Rekreasyonel standartların Gilan İli rekreasyonel alan kullanım planlama ilkelerine yansıtılmasında; halka yönelme, uygunluk, uygulanabilirlik ve işlerlik prensipleri kriter olarak ele alınmıştır. Araştırmanın son aşamasında, alanın rekreasyonel kullanılabilirlik değerlendirilmesi yapılmış ve alana uygun fiziksel planlama önerileri geliştirilmiştir.290 MAKHDOUM (199Û)'un da değindiği gibi, araştırma alanının ova ve kıyı kesiminde yer alan ekosistemler aşırı baskı altında ya da tahrip görmüş durumdadır. Son yıllarda bu baskı ve tahribat süreci dağlık - ormanlık alanlara da sıçramıştır. Bölgede özellikle Hazar Ormanları (Hircanian) ekolojik açıdan hassas ve bozulabilir bir konumda olduğundan, kentsel, endüstriyel ve ekstansif tarım gelişmelerine uygun görülmemektedir. Günümüzde, ovada ve kıyı kesiminde yer alan büyük hacimli orman alanları da insanların çeşitli ihtiyaçlarından dolayı yok olmuştur. Bu bakımdan, halen varlığını sürdürebilen ormanların korunması ve geliştirilmesi, diğer doğal ekosistemler üzerinde de olumlu etkide bulunabilecek ve yörede doğal kaynakların rejenerasyonu bir bakıma kolaylaştırılmış olacaktır. Araştırma sonucunda; alanının ekolojik açıdan çok duyarlı bir yapıya sahip olduğu ortaya çıkmıştır. Ekolojik planlama, çevre özellikleri ve ondan yararlanacak olan insanların gereksinimleriyle uygun olması gerektiğinden dolayı, burada yapılacak her türlü fiziksel planlamada, ekolojik unsurlarla dengeli koruma-kullanma ilke ve hedeflerinin belirlenmesi gerekmektedir. Bu çalışma ile, Gilan İli'nde söz konusu ilke ve hedeflerinin turizm ve rekreasyon planlamalarında göz önüne alınması gerekenlerinin geliştirilmesine çaba gösterilmiştir. Ekolojik planlama, çevre özellikleri ve ondan yararlanacak olan insanların gereksinimleriyle uygun olması gerekir (McHARG ve Ark. 1975). Bu bakımdan bölgede, turizm ve rekreasyon amaçlı kaynak kullanımında olduğu kadar, buna bağlı olarak gelişen yan sektörlerde de sınırlayıcı yasal ve yönetsel önlemlerin alınması zorunluluk arz etmektedir. Söz konusu önlemler; gerek doğal ve gerekse sosyal temeller üzerine oturtulmuş, akılcı ve uzun vadeli planlamalar ile olasıdır.
Özet (Çeviri)
The research area covers Gilan province which is situated in the Caspian region of Iran. In addition to the excessive population increases, rapid urbanization, industrialization and technological progress in agriculture in recent years, the inadequancy of legal regulations and sometimes deficiencies of the laws creates many environmental problems in Gilan province where the proper use of natural and cultural values are rather restricted; The aim of this study is to examine the tourism recreation developments that partially are affected by all these problems. The Caspian region and especially Gilan province are among the most important and attractive parts of Iran for their recreational, natural and cultural values. These values give a great touristic vitality to the region today as it was in the past. However, non-existence of a rational recreational land use policy and inadequancy of recreational awareness and infrastructure for the users may cause negative reactions at the extreme levels in the community. Therefore use of leisure time and development of recreational activity types can be held back. Until recent years, since tourism and recreational land use and religious, social and traditional values of Iran were in conflict, this subject has been exposed to many misunderstandigs and therefore it has been put some limitations on many recreational activities. In this way, these kind of behaviours and reactions have been the reason of extensive recession in tourism, recreational culture. So, eventhough this subject has been examined systematicaly today, these type of problems and axieties have not been eliminated completly yet (RAHNAMAII 1989, a). Particularly, after the years of war between Iran and Iraq prevention of rapid urbanization and population increases have£» **J Cm gained a great importance for a new structural works which will take place at a country-wide scale. The need for preparing tourism development plans according to ecological factors which are reviewed within regional physical planning schemes has become an accepted phenomenon in recent wars. As ths research area hü§ a great potential for tourism and recreation* it is essential to make some comprehensive schemes such as these are. Within this work, taking ecological factors into account, the potential of tourism and recreation in the research area has been determined and the land use plans, balanced with ecological factors, have also been tried to developed for long term period. Till today, a big majority of tourism and recreational activities in the region has been concentrated on the coastal zone. However, as well as for the remains of cutural, historical and especially archeological heritage of the area, there has not been any safety measures to protect and develop those parts with rich potential of natural landscape. On the other hand, the northern hillside of the Alborz Mountains has a great potential for upland settlements and winter sports. Although this area has vctually been used for these purposes, it lacks of a short or long-term recreational land use plan. This is due to the in^dequancy of financial, legal and physical organization in forming infrastructural services and holiday houses. As a result of this, a visitor group with limited recreational opportunity and participation, and without any increase in their number comes out. Another peculiarity of this case is that the visitors or participants are concentrated in certain areas and especially on the coastal zone. The concentration of activities in one area may cause extensive uses, and consequently, the fact of damage. In this study, in accordance with the changing and advancing needs of community, principles of recreational land use has been tried to bring out in order to protect and develop the natural293 resources. The results that came out from this work will enlight the long term physical developments in Gilan province, forming an important piece of chains of the related plans. Finally, on the direction of mentioned principles, the alternatives for touristic and recreational land use that can be applicable in the region were formed and mapped. These resulting alternatives were developed by taking general aptitudes of the users into account as upland, coastal and other recreational types aiming the year 2010. Drawing out inventories of recreational, natural and cultural resources of the study area and putting forward the needs and demands of the visitors in long term, the study has been advaced to indicate principles of recreational land use plans that will play a balancing role in protecting and developing the nature between the use of resources and recreational activities. At the first step of the study, inventories of recreational, natural and cultural resources of Gilan province have been tried to make. During the preparation of inventory works, methods of resource analysis developed by HILLS (1967), LEWIS (1967), McHARG (1967 ve 1969), LYNCH (1971), COOM8ER and BISWAS (1972), LOVEJOY (1973), COPPOCH and DUFFIELD (1975), De CHIARA and KOPPELMAN (1975), ROBINETTE (1984) and works of GOLD (1980), SIMOND (1983), UZUN and ALTUNKASA about the subject were examined. With this aim, climate, topography and morphology, soil, geological and hydrologic structure, flora-fauna and socio-cultural resources of the whole area have been put forward. At the second step of the study, social, cultural and economic structure of the inhabitants and visitors, and the recreational demands has been taken as the base. For this purpose an questionnaire work has ben carried on a number of coincidently chosen persons that represent total number of the users in the294 region. It has been taken care of choosing persons equally belonging to groups from different age, sex, social status and income level.“In situ questionnaire by standart forms”has been applied together with quuestionnaire by persona! interview (GOLD, 1980; UZUN and ALTUNKASA, 1991). Furthermore, enquiry results have been supported by In situ observations. Enquiry results generally displays today's peculiarities and demands of the users. After determining natural and cultural structure it was tried to identify the dimensions of recreation by taking especially the probable forms of the socio-cultural structure into account in long term. For this reason“Method of Values Projection”(UZUN and ALTUNKASA, 1991) has been used to determine dimensions of the demands according to the mentioned features that might change in long term period. At the third step of the study, in accordance with the demands of the inhabitants and the possible tourism movements by visitors, it has been tried to develop principles of recreational land use. At this stage, setting up an optimum balance between resources and use of resources has been aimed and principles of the plan has been established under the light of this aim. For determining the quality and quantity of the recreational land uses, international recreational standarts as well as recreational demands and needs of the public have been used. To reflect recreational standarts to principles of the recreational land use planning in Gilan province, turning towards public, suitability, applicability and feasibility principles have been taken as criteria. At the last step of the study, recreational capability assessment of the area has been done and physical plan proposals that is convenient for the area have been developed. As MAKHDOUM (1990) argues, ecosystems on the plains and coastal zone of the research area are under excessive pressure and deraded. Damages have also been extended to the mountains and forest land in recent years. Especially as Hazar Forests (Hyrcanian) are very sensitive for their ecological peculiarity and in a condition that can be damaged easily, this area has not been found295 suitable for developments of urbanisation, Industrialization and large farming. Large forests that used to be in the plain and coastal area were disappeared today because of various needs of the inhabitants. Therefore protecting and flourishing today's existing forests would have a positive effect on natural ecosystems in the area and would be helpful in regenerating the natural balance in the region. As a result of the study; it has been found out that the area has a very sensitive structure for ecological features. Ecological planning must be in accordance with the environmental features and people's needs who will benefit from it. That is why, within the process of any physical plans that will be carried out in the area, the principles and goals of protection-utilization concept, balanced with ecological factors, must be indicated. With this study, mentioned principles and goals that concern Gilan province have been developed for tourism and recreation plans. As well as in the resource usage for tourism and recreational purposes, some other sectors that depend on these should be restricted by regulations and administrative precautions. These measures will only be possible with a rational and long-term plans, based on both natural and social criteria.
Benzer Tezler
- İran'ın Taleş bölgesinde çeltik tarımının mekanizasyon düzeyi sorunları ve iyileştirme olanakları üzerine bir araştırma
Başlık çevirisi yok
MOHAMMAD R. ABEDİNNEJAT
- Karaman yöresinde etnobotanik bir araştırma
An ethnobotanical study in Karaman province (Turkey)
SELİM KOÇAK
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Botanikİstanbul ÜniversitesiFarmasötik Botanik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NERİMAN ÖZHATAY
- Ruzname-i Sefer-i Gilan'nın Türkçe tercümesi
Turkish translation of Ruzname-i Sefer-i Gilan
BETÜL KESER
- İran'da koyun ve keçilerde peste des petits ruminants virus (PPRV) enfeksiyonunun epidemiyolojisi
The epidemiology of PPRV infection in sheep and goats in İran
ALİREZA FARAJİ MAJARASHİN
Doktora
Türkçe
2013
Veteriner HekimliğiAnkara ÜniversitesiViroloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEVAL BİLGE DAĞALP
- 12 - 16. yüzyıl Nahçivan türbeleri
Başlık çevirisi yok
TURGAY YAZAR
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
Sanat TarihiHacettepe ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BEYHAN KARAMAĞARALI