Uşşâkî'nin Yenbû-ı Hikmet adlı eseri (inceleme-metin)
Uşşâkî's work entitled Yenbû-i Hikmet (Analysis-text)
- Tez No: 505985
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AHMET KARATAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Uşşâkî, Yenbûʽ-ı Hikmet, dinî-tasavvufî mesnevi, telif-tercüme, Ussaki, Yenbu-i Hikmet, din Religious-mystical mathnavi, compilation-translation
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1482
Özet
Bu çalışma, Süleymaniye Kütüphanesi, Uşşâkî Tekkesi Kataloğu, 358 numarada Dîvân-ı Dâsitân adıyla kayıtlı ve XV. asrın en hacimli manzum eserlerinden biri olan Yenbûʽ-ı Hikmet üzerinedir. Yenbûʽ-ı Hikmet her ne kadar katalog kaydında ve eser zahriyesinde Pîr Hüsâmeddîn Uşşâkî'ye atfedilmiş olsa da araştırmamız neticesinde eserin Uşşâkî mahlaslı bir şâir tarafından kaleme alındığı anlaşılmıştır. XV. asır, dinî-tasavvufî konulu mesnevilerin sayı ve nitelik yönüyle arttığı bir dönemdir. Beylikler coğrafyasında özellikle desteklenen Türkçe telif geleneğine uygun olarak hazırlanan mesnevilerden biri de Yenbûʽ-ı Hikmet'tir. Bu çalışmada Yenbûʽ-ı Hikmet özelinde yazar ve eseri geniş bir şekilde ele alınmıştır. Dinî-tasavvufî bir mesnevi olan Yenbûʽ-ı Hikmet üzerine hazırlanan bu çalışmada XV. asırda Türkçe eser verme geleneği ve bu asırda yazılmış Türkçe dinî-tasavvufî mesneviler üzerinde durulmuştur. Şâir Uşşâkî'nin hayatı, şahsiyeti ve eseri hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca Yenbûʽ-ı Hikmet'in kaynaklarına işaret edilip, temel kaynağı kabul edilen Necmeddîn-i Dâye'ye âit Mirsâdu'l-İbâd ile karşılaştırılması da yapılmıştır. Karşılaştırma bölümünde iki eserin benzer ve farklı yönleri üzerinde durulmuştur. Yenbûʽ-ı Hikmet hem Türk dil tarihi ve mesnevi edebiyatı açısından hem de Mirsâdu'l-İbâd adlı tasavvuf klasiğinden yapılmış telif-tercüme olması yönüyle önemli bir eserdir. Yenbûʽ-ı Hikmet'in şekil ve muhtevâ özelliklerinin ayrıntılı olarak incelenmesi de bu çalışmanın amaçları arasındadır. Elimizdeki tek nüshadan hareketle metni hazırlanan Yenbûʽ-ı Hikmet'in nüsha tanıtımı, kuruluş yöntemi, imlâ özellikleri ve transkripsiyonlu metni de bu amaç doğrultusunda ortaya konmuştur.
Özet (Çeviri)
This study examines Yenbu-i Hikmet which is one of the most voluminous manzum (in verse) works of XV century and registered as Divan-i Dasitan with the number of 358 in the Catalog of Ussaki Tekkesi at the Suleymaniye Library. Although Yenbu-i Hikmet was attributed to Pir Husameddin 'Ussaki in the catalog and appears likewise on the inner side of the frontal binding cover, our study demonstrates that the work is authored by a poet with pseudonym 'Ussaki'. XV. century is a period in which the number of mathnavis on religion and tasawwuf increased in quantity and quality. Yenbu-i Hikmet is one of the mathnavis that were prepared in accordance with the Turkish compilation tradition particularly supported in the Beylik territories. This study analyzes the author and his work Yenbu-i Hikmet in detail. This study on Yenbu-i Hikmet also addresses XV. century Turkish writing traditions and Turkish mathnavis on religion and tasawwuf. The poet Ussaki's life, personality and work are also introduced in detail. Additionally, the study points out to the sources of Yenbu-i Hikmet and compares it with Mirsadu'l-Ibad by Necmeddin Daye, which is considered the main source of Yenbu-i Hikmet. In this comparison, similarities and differences of these two works are analyzed. Yenbu-i Hikmet is a significant book in terms of Turkish language history and mathnavi literature as well as Mirsadu'l-Ibad being a translated compilation from tasawwuf classics. The analysis of the structure and content of Yenbu-i Hikmet is also among the aims of this study. Lastly, based on the single copy available to us, the study provides analyses of the manuscript, its organization, its orthography and the transcribed text.
Benzer Tezler
- XV. yy. Candaroğulları sahası şairlerinden Uşşâkî ve divanı (inceleme-metin)
Ussaki as a poet from 15th century Candarogullari area and his divan (analysis-text)
HİCRET OSTA
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ESRA EGÜZ
- Salahaddin Uşşaki'nin tasavvuf felsefesi
The mystical philosopy of Salahaddin Ushshagi
İHSAN SOYSALDI
Doktora
Türkçe
2002
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ETHEM CEBECİOĞLU
- Salâhaddîn Uşşâkî'nin Mir'âtü'l-Esmâ isimli eserinin metin incelemesi ve eser bağlamında Balıkesir ve Trakya bölgesi Uşşâkîlerinin etvâr-ı seb'a uygulamaları
Text review of Salâhaddîn Uşşâkî's work named Mirâtü'l-Esmâ and the applications of Balıkesir and Tekirdağ region Uşşâkîs to etvâr-i seb in the context of the work
İBRAHİM PAKSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
11111Ankara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ESMA ÖZTÜRK
- Abdullah Salahi Uşşaki'nin vücud risaleleri
Başlık çevirisi yok
SEMİH CEYHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA TAHRALI
- Salâhî Abdullah Uşşâkî'nin Risâle-i Kudsiyye tercümesi'nin transkripsiyonu ve tahlîli
Salâhî Abdullah Uşşâkî'nin Risâle-i Kudsiyye tercümesi'nin transkripsiyonu ve tahlîli
MUHAMMED MEKKİ ARVAS
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Doğu Dilleri ve EdebiyatıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET TURAN ARSLAN