Köl Tigin yazıtı'nın Çin kaynakları ile karşılaştırmalı olarak araştırılması
A study on the Köl Tigin inscription in comparasion with the Chinese sources
- Tez No: 508299
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ERKİN EKREM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 279
Özet
İkinci Kök Türk Devleti Kağanı Bilge Kağan'ın, kardeşi Köl Tigin'in anısına diktirmiş olduğu Köl Tigin Yazıtı, Türk tarihi için, eşsiz bir kaynaktır. Bu yazıtta, Köl Tigin'in hayattayken yapmış olduğu savaşlar ve elde ettiği başarılar, Bilge Kağan tarafından anlatılmaktadır. Ayrıca Türk adının ilk kez zikredildiği bu yazıt, Kök Türk dönemi Türk tarihi, dili ve kültürü açısından değerli ve zengin bilgiler içermektedir. Hitabet özelliğinde yazılmış olan yazıt, Türk milletinin varlığı için bir takım uyarılar içeren, Türk devlet düzeni, kültürü ve tarihi açısından önemli bilgiler vermektedir. Köl Tigin Yazıtını incelediğimiz bu çalışmamızın birinci bölümünde, Köl Tigin'in hayatından bahsederek, cenaze törenini, Çin kaynakları ile karşılaştırarak inceledik. Ardından Köl Tigin Yazıtının dikiliş aşamasını ve teknik özelliklerini inceledikten sonra, Yazıtın bulunuşu ve yazıtın üzerinde gerek dünya da gerekse Türkiye'de yapılmış olan araştırmalara değindik. İkinci Bölümde, Köl Tigin Yazıtının içeriğinin daha iyi anlaşılması için diğer yazıtlar ile karşılaştırarak Yazıtı daha iyi anlaşılabilir hale getirmeye çalıştık. Daha sonra Yazıtı, Çin kaynakları ile karşılaştırarak, yazıtta geçen olayların Çin kaynaklarında var olup olmadığına, var ise olayların benzer ve farklı yönlerini, ortaya koyduk. Köl Tigin abidesi bulunduğu tarihten bu zamana kadar kesintisiz bir metin olarak çevrilip yayınlanmıştır. Tezimizde, Köl Tigin Yazıtını, kronolojik şekilde on bir bölüme ayırarak, tarihsel değerini daha iyi ortaya koymak istedik. Yazıtı ayırdığımız bu bölümlerde, yazıtta özet olarak geçen yerleri detaylı inceledik. Yazıtta Hükümdarların yaptığı savaşların kaç tane olduğu yazmakta ancak hangi halklara karşı kaç savaş yapıldığı yazmamaktaydı. Bu çalışmamızda, Hükümdarların yaptığı savaşları, hangi halklar ile kaç tane savaş yapıldığını, savaşların geçtiği yerleri, tarihleri ve asker sayılarını inceledik. Elde edilen sonuçları tablolarda gösterdik. Ayrıca, bu karşılaştırma sırasında Köl Tigin Yazıtı ve Kök Türk tarihi ile ilgili daha önce yapılmış olan çağdaş araştırmalardan da yararlanmış olduk. Üçüncü bölümde ise Köl Tigin Yazıtında geçen boy adları, unvanlar, terimler, kişi ve yer adlarını, diğer yazıt ve Çin kaynakları ile karşılaştırılarak, çağdaş araştırmaların yardımı ile inceledik. Dördüncü bölümde, Köl Tigin Yazıtında okunamayan ya da problemli gördüğümüz yerlere yeni görüş ve tespitlerde bulunduk. Böylece Köl Tigin Yazıtını daha anlaşılır bir hale getirerek, tarihi değerinin daha iyi anlaşılmasını sağlamaya çalıştık. Anahtar Sözcükler Kök Türkler, Köl Tigin Yazıtı, Orkun Yazıtları, Çin Kaynakları, Köl Tigin, İkinci Kök Türk Devleti, Bilge Kağan, Tonyukuk, Kutlug, Kapgan, Tang Hanedanı, Çin.
Özet (Çeviri)
The Köl Tigin Inscription, erected by the khagan of the Second Turkic Khaganate Bilge Khagan in the memory of his brother Köl Tigin, is an unprecedented source for the Turkish history. In this inscription, Bilge Khagan discusses the battles and conquests of Köl Tigin. Besides, this inscription, in which the word Turk was cited for the first time, is of great importance in that it contains a number of valuable information on Turkic history, language and culture. Written in a rhetoric way and involving certain indication on Turkic presence, it also provides much of the relevant information regarding Turkic form of state, culture and history. This study focuses on the analysis of the Köl Tigin Inscription comparing with the Chinese sources. Based on the life of Köl Tigin, it begins with the funeral ceremony, and discusses the erection of the Köl Tigin Inscription as well as its characteristics and discovery. Other studies regarding the inscription conducted both in Turkey and around the world are also remarked in this study. With an aim to providing a better understanding on the content of the Köl Tigin Inscription, this study articulates the Köl Tigin Inscription comparing with other inscriptions. Since its discovery, the Köl Tigin Inscription has been translated, interpreted and thus published as a full text. This dissertation addresses the Köl Tigin Inscription as chronologically divided into eleven chapters and hence discussing within a historical frame. Comparing with the Chinese sources, some attempts have been made to identify whether the facts written in the inscription are also included in the Chinese sources; and if so, differences and similarities have been revealed in this study. In the chapters where the inscription has been elaborated on, certain historical periods implied in the text has been closely examined and thus illuminated. In other respects, the number of the wars the Khagans waged has been stated in the inscription; however, there has not been any information regarding to which people those wars were waged. This study explores the aforementioned question and reveals the dates of the wars and the number of the soldiers in those wars. The results have been shown in tables. Drawing upon modern studies and comparing with other inscriptions and Chinese sources, this study explores the name of the tribes, the titles, terms and the name of certain people and places indicated in the inscription. In addition, some damaged parts of the inscription have been analysed. This study concludes with the attempt to provide a better understanding on the Köl Tigin Inscription and thus highlighting its historical importance. Keywords Kokturks, Kultigin Inscription, Orkhon Inscriptions, Chinese sources, Köl Tigin, Second Turkic Khaganate, Bilge Khagan, Tonyukuk, Kutlug, Qapaghan, Tang Dynasty, China.
Benzer Tezler
- Bengü taşların söz varlığı ile Anadolu ağızlarının söz varlığının karşılaştırılması
Comparison of bengü taş's vocabulary between Anatolian dialects's vocabulary
YAŞAR TOKAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıAkdeniz ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ALİ CİN
- Dil ve anlam özellikleri bakımından Göktürk metinlerindeki sözcüklerle Tatar ve Başkurt Türkçesindeki sözcüklerin karşılaştırılması
Comparison of words in Gokturk texts with words in Tatar and Bashkir Turkish in terms of language and meaning characteristics
SAADET KESER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DilbilimNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATMA ERTÜRK
- Köktürk yazıtlarının işlevsel dizini ve bağlamlı sözlüğü
Functional index and context dictionary of Köktürk inscriptions
RAMAZAN KELEPÇE
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıHarran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET TURAN DOĞAN