Geri Dön

Cumhuriyet Dönemi Türkiye Türkçesinde öncelik fiilleri ve işlevleri

Priority verbs in modern Turkey Turkish and their functions

  1. Tez No: 522656
  2. Yazar: SİBEL ÇELİKEL
  3. Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. F. SİBEL BAYRAKTAR
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Dilbilim, Linguistics
  6. Anahtar Kelimeler: Karmaşık Fiil, Öncelik Fiilleri, Görünüş, Zaman, Kip, Anlambilim, Complex Verbs, Priority Verbs, Aspect, Time, Mood, Semantic
  7. Yıl: 2016
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Trakya Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 586

Özet

Sıfat-fiillerin ol-/bulun- fiilleriyle oluşturduğu birleşik fiillerin yapısal özellikleri ve bu yapı çeşitliliğinin cümleye kattığı anlam, kip, zaman ve görünüş özellikleriyle ilgili çeşitli görüşler vardır. Ancak bu birleşik fiil yapılarına geleneksel dilbilgisine pek yer verilmemiştir. Türkiye Türkçesiyle ilgili gramer kitaplarımızın çoğunda birleşik fiillerin tanıtılması sırasında bu yapılardan çeşitli adlarla kısaca bahsedilmiş ancak karmaşık fiillerin özellikleri ayrıntılarıyla incelenmemiştir. Araştırmamız bu ana konu üzerinde şekillenmektedir. Araştırmacıların yapmış oldukları tanımlardan yola çıkarak ve var olan sınıflandırmaları biraz genişleterek oluşturduğumuz yeni sınıflandırma şu şekildedir: 1.Öncelik Fiilleri: -mIş ol- ; -mIş bulun- 2.Alışkanlık Fiilleri: -( )r ol- ; -mAz ol- 3. Niyet Fiilleri: -AcAk ol- ; -IcI ol- ; -AsI ol-; -AsI ol- ; -(I)msAr ol- 4. Süreklilik Fiilleri: -yor ol-; -mAktA ol-; -mAktA bulun- ; -An ol-; -DIğI ol- . Bu sınıflandırmada emsallerine ek olarak süreklilik fiilleri yer almaktadır. Bu başlık altında incelediğimiz birleşik yapılar da sıfat-fiil + ol-/bulun- şeklinde oluşmakta ve karmaşık fiillerin tüm özelliklerini taşımaktadır. Öncelik fiilleri, karmaşık fiillerin içerisinde örneğine en sık rastlanan kategoridir. Çalışmamızda öncelik fiillerinin hem görünüş, hem zaman hem de kip/ kiplik özelliklerine değindik ve bunlardan belirgin olanı vurguladık. Ayrıca çalışmamızda bu birleşik yapıların yer aldığı kalıp sözler anlambilimsel bakış açısıyla ayrıntılı olarak incelenmiştir.

Özet (Çeviri)

There are various opinions regarding structural features of combined verbs created by participle and ol-/ bulun and the meaning added to the sentences of the composite structures' mood, time, aspect. However this combined verbs structural features are not much included in the traditional grammer. In the most of the Turkish grammar books about Modern Turkish, this combined verbs are mentioned while introducing them briefly with several other names however the characteristics of complex verbs are not examined in detail. Our research is focusing on this main topic. Based on the definitions of the researchers, the existing classification expanded as the following: 1.Priority Verbs: : -mIş ol- ; -mIş bulun- 2. Habit Verbs: -( )r ol- ; -mAz ol- 3. Intention Verbs: -AcAk ol- ; -IcI ol- ; -AsI ol-; -AsI ol- ; -(I)msAr ol- 4. Continuum Verbs: -yor ol-; -mAktA ol-; -mAktA bulun- ; -An ol-; -DIğI ol- . In addition to other studies there are continuum verbs in this classification. Under this heading we examined this composite structures also consists of partisiple + ol-/bulun- and they have all the characteristics of the complex verbs. Priority verbs are the most common category that an instance of complex verbs. In our study, we discussed priority verbs's some features of aspect, time , mood/ modality and we emphasized the relevant of these. Moreover in our study this combined structures are explored as routine in detail from the perspective of semantics.

Benzer Tezler

  1. Cumhuriyet dönemi romanlarında nezaket ifadeleri

    Expressions of courtesy in novels of the Republican period

    ELMAS ÜNAL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Türk Dili ve EdebiyatıNevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ERKAN HİRİK

  2. Türkiye Türkçesinde Nurullah Ataç'ın dilciliği

    Başlık çevirisi yok

    FİKRİ GÜRLER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2000

    DilbilimAtatürk Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. EFRASİYAP GEMALMAZ

  3. Türkiye Türkçesi tiyatro metinlerinde nezaket dili

    Politeness in Turkish theatrical plays

    ÖZGÜR ÖNER

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    DilbilimÇukurova Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUNA YÜCEOL ÖZEZEN

  4. Sadeleşme akımı sürecinde yeni olarak kabul edilen kelimelerin günümüz Türkiye Türkçesindeki görünümleri

    The appearance of the words which were accepted as new at the process of purification current in contemporary Turkish

    BÜLENT ÇETİNKAYA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUNA YÜCEOL ÖZEZEN

  5. Anadolu Türkçesi sözlüklerinde +IIk +IUk ekli kelimeler

    The words added +IIk / +IUk in the Anatolian Turkish dictionaries

    MEZİYET KURT

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2006

    Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF.DR. MEHMET ÖZMEN