Geri Dön

Çeviribilim akademisyenlerinin üst alan, alt alan, eylem ve meslek adlarını kullanma eğilimleri üzerine bir terminoloji incelemesi

A terminology analysis of translation study academicians' tendency on using terms to name the field, sub-field, action and profession

  1. Tez No: 525895
  2. Yazar: HÜMA TUĞÇE YÜCELLİ ATAŞ
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. HÜSEYİN ERSOY
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Mütercim-Tercümanlık, Translation and Interpretation
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2018
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Sakarya Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Çeviribilim Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 186

Özet

Çeviri etkinliği binlerce yıllık bir geçmişe sahip olmasına rağmen, bilimsel bir çalışma alanı olarak ortaya çıkışı ve gelişimi, tüm dünyadaki gelişmelere paralel bir şekilde ülkemizde de 70'li yılların sonu 80'li yılların başına uzanmaktadır. Daha önce Filoloji ve Dilbilim gibi sosyal bilimlerin çatısı altında kendine inceleme alanı olarak yer bulan bu bilim dalı, gelişme süreci boyunca alana katılan bilim insanlarının önceki uzmanlık dallarından beraberlerinde getirmiş oldukları bilimsel bakış açıları ve terminoloji kullanımları ile çeviribilim alanı olarak şekillendirilmiştir. Bu yeni alanda faaliyet gösteren bilim insanlarının, farklı eğitim ve alan geçmişlerine sahip olmaları sonucunda uygulanacak yöntemlerde ve kullanılacak terimlerde bir görüş birliği oluşamamıştır. Dolayısıyla da yıllar boyunca çeviri süreci ve çeviri ürünleriyle ilgili yazılarda farklı terimler kullanılmıştır. Bu durum hem dünya literatüründe hem de Türkçe literatürde açık bir şekilde gözlemlenebilmektedir. Türkçe literatürde üst alan adıyla başlayan farklılık, alt alanlara, eylemlere ve meslek adlarına kadar uzanmaktadır. Bu durumu göz önüne serebilmek adına yapılan literatür taramasında, üst alan, alt alanlar, eylemler ve meslek adlarını ifade etmek için kullanılan ve kullanılması önerilen terimlerin detaylı bir listesi çalışmanın ilgili bölümlerinde verilmiştir. Bu çalışma, literatürde de gözlemlenen bu terimsel farklılıkların, alanda en fazla ürün veren, ürünlerinde terminolojiyi yoğun bir şekilde kullanan, alana yeni katılacak bireyleri yetiştiren ve bu bireylerin terminoloji eğilimlerinde rol model olan kişiler olarak akademisyenlerce hangi boyutta olduğunu incelemeyi amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda nicel veri toplama yöntemi olarak hazırlanan bir anket çalışması ile ülkemizde lisans düzeyinde çeviri eğitimi veren programlarda görev yapmakta olan akademisyenlerin terminoloji eğilimleri ve bu akademisyenlerin eğitim geçmişlerinin terminoloji eğilimlerine yansıma olasılıkları incelenmeye çalışılmıştır. Daha sonra, terimbilim literatüründe, terimlerin sahip olması gereken özellikler ve terim oluşturma kriterleri kapsamında yapılan tarama neticesinde en fazla vurgulanan kriterler derlenerek bir değerlendirme tablosu oluşturulmuş ve katılımcıların en fazla eğilim gösterdikleri terimler, nitel veri toplama yöntemi ile terminolojik değerlendirmeye alınmıştır. Bu değerlendirme neticesinde, anket sonuçlarında en yüksek eğilimin görüldüğü terimlerin terminolojik uygunlukları da tespit edilmeye çalışılmıştır. Sonuçlar göstermektedir ki çeviri alanında uzmanlaşmanın artması, beraberinde terimsel birlik getirebilme ihtimalini taşımaktadır. Elde edilen tüm bulgular incelendiğinde, en fazla eğilim gösterilen terimler arasından en fazla terminoloji kriterini sağlayan terimlerin, çeviribilim-çeviribilimci, çeviri-çevirmen, yazılı çeviri-yazılı çevirmen, sözlü çeviri-sözlü çevirmen, andaş çeviri-andaş çevirmen ve ardıl çeviri-ardıl çevirmen terimleri olduğu görülmektedir.

Özet (Çeviri)

Although the act of translation has a history of thousands of years, its emergence and development as a scientific field of study dates back to the late 1970s and the early 1980s in our country. This is also in parallel with the developments all around the world. This field of science, which had previously been the field of self-study under the umbrella of social sciences such as Philology and Linguistics, has been shaped as translation studies with the scientific perspectives and terminology that the scholars who participated in the field during the development process have brought together from the previous fields of expertise. There has been no consensus in the methods and terminology to be used as a result of the fact that scientists working in this new field have different educational and scientific field backgrounds. Therefore, over the years, different terms have been used in the literature on translation studies. This situation can be clearly observed both in the world literature and in the Turkish literature. The difference in the Turkish literature, which starts with the establishment of the field name, extends to the subfields, actions and professional names. A detailed list of the terms used to name the field, sub-fields, actions and professionals in the literature is given in the relevant sections of the study. The aim of this study is to examine the extent to which these semantic differences are observed by academicians who use terminology in their products intensively, and who train and become role models of the individuals' terminology tendencies to participate in the field. For this purpose, a survey is prepared as a quantitative data collection tool to determine the terminology tendencies of academicians who work in programs providing undergraduate level translation education in Turkey and the possibilities of reflecting the educational backgrounds to their terminology tendencies. Later, the most emphasized criteria in the terminology literature were compiled according to the features that the terms should have and an evaluation chart was created and the terms with which the participants showed the highest tendency were taken into the terminological evaluation with the qualitative data collection method. The results show that the increase in specialization in the field of translation has the possibility of bringing a term unity. When all the findings are examined, the Turkish terms that match the most terminology criteria among the terms with which the highest tendency of the participants is observed are çeviribilim-çeviribilimci, çeviri-çevirmen, yazılı çeviri-yazılı çevirmen, sözlü çeviri-sözlü çevirmen, andaş çeviri-andaş çevirmen and ardıl çeviri-ardıl çevirmen.

Benzer Tezler

  1. Analysis of two translations in different literary genres of the play The Night of The Iguana by Tennessee Williams

    Tennessee Williams'in The Night of The Iguana oyununun iki farklı edebi türdeki çevirisinin çözümlenmesi

    TAHA AKDAĞ

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2019

    Mütercim-Tercümanlıkİstanbul 29 Mayıs Üniversitesi

    Çeviribilim Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ NİLÜFER ALİMEN

  2. İkidillilik ve çeviri

    Bilingualism and translation

    SERKAN ÇETİNKAYA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    Dilbilimİstanbul Üniversitesi

    Çeviribilim Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. TURGUT GÜMÜŞOĞLU

  3. Bir sosyal bilimler alanı olarak çeviribilim ve disiplinlerarasılık bağlamında çeviribilim paradigmaları

    Translation studies as a branch of social sciences and it's paradigms in terms of interdisciplinarity

    MERAL CAMCI

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    Mütercim-Tercümanlıkİstanbul Üniversitesi

    Çeviribilim Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AYŞE NİHAL AKBULUT

    PROF. DR. ALİ TURGAY KURULTAY

  4. Tıp metinlerinin Türkçeden İngilizceye yapılan çevirilerinde öz çevirilerinin işlevselliği

    The textual functionality of translated medical abstracts from Turkish into English

    ESRA SÖNMEZ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Mütercim-Tercümanlıkİstanbul Üniversitesi

    Çeviribilim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MİNE YAZICI

  5. Çeviri aracılığıyla bilimsel alan dönüşümünün izinde 'İstanbul Üniversitesi reformu'

    In the search of the scientific field transformation through translation 'The reform of Istanbul University'

    ŞULE ERDOĞDU YİLMAZ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Mütercim-TercümanlıkSakarya Üniversitesi

    Çeviribilim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUHARREM TOSUN