Özbekçede cümle bağlayıcıları
Sentence connectors in Uzbek
- Tez No: 536913
- Danışmanlar: PROF. DR. NURETTİN DEMİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 133
Özet
Cümleleri farklı şekillerde ve çeşitli anlam ilgileri kurarak birbirine bağlayan dilbilgisel unsurlara cümle bağlayıcıları denir. Cümle bağlayıcıları ek, enklitik ya da kelime şeklinde bulunabilir. Bağımsız cümleleri farklı şekillerde birbirine bağlayarak yeni ve yapısal açıdan daha karmaşık cümle şekilleri oluşturan cümle bağlayıcıları, hem cümle hem de metin kuruluşunda önemli işlevler üstlenir. Bu sebeple cümle bağlayıcılarının sözlüksel ve söz dizimsel açıdan detaylı şekilde incelenmesi dilin yapısının çözümlenmesi açısından önemlidir. Bu tez çalışmasının amacı Özbekçedeki bağımsız cümle bağlayıcılarını tespit ederek bunların hem cümle hem de metin oluşturmadaki rolünü yapısal ve işlevsel özellikleri açısından incelemektir. İnceleme materyalini araştırmanın ilk aşamasında belirlenen ve Özbek edebi dilini temsil eden sekiz roman oluşturmaktadır. Öncelikle bu sekiz roman taranarak Özbekçedeki cümle bağlayıcıları tespit edilmiştir. Daha sonra tespit edilen bağlayıcılar yapı, köken, kullanım ve işlevleri açısından incelenmiştir. Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde konu, amaç, yöntem, kapsam ve sınırlılıklar ve literatür özetiyle ilgili açıklamalara yer verilmiştir. Birinci bölümde konuyla ilgili temel kavramlar ele alınmıştır. İkinci bölüm, Özbekçedeki bağımsız cümle bağlayıcılarının incelendiği ana bölümdür. Burada bağlayıcılar“sıralayıcı cümle bağlayıcıları”ve“ilişkilendirici cümle bağlayıcıları”şeklinde iki grupta ele alınmıştır. Sonuç bölümü ise araştırma sürecinde toplanan verilerin değerlendirilmesinden elde edilen çıktıları kapsamaktadır. Tezin çıktılarının gramer çalışmaları ya da metindilbilimi incelemeleri gibi çeşitli araştırma alanları için toplu ve detaylı veri sunması, Türk ve Özbek dilbilimine katkıda bulunması umulmaktadır.
Özet (Çeviri)
The grammatical elements that connect the sentences in different ways by making various meaning relations between them are called sentence connectors The sentence connectors might be a particle, clitic or word. These elements, which form new and constructionally complex types of sentences, perform important functions in both sentences and text structures. For this reason, the comprehensive lexical and syntactic analysis of sentence connectors is important in terms of analyzing the structure of language. The aim of this study is to determine the sentence connectors in Uzbek, analyse their structural and functional roles in both sentences and text formations. The study material of this thesis consists of eight novels representing the Uzbek literary language and chosen in the first phase of the study. Firstly, these eight novels were scanned and the sentence connectors in Uzbek were determined. Later, the these connectors were examined in terms of their structures, origins, usages and functions. This study consists of four chapters. In the introductory chapter, subject, purpose, method, scope and limitations and literature summary of this study are explained. In the first chapter, the basic concepts are discussed. The second chapter is the main part in which sentence connectors in Uzbek are examined. In this chapter, the sentence connectors were discussed in two groups:“coordinative sentence connectors”and“correlative sentence connectors”. And the conclusion covers the results obtained from the evaluation of the data gathered throughout the research process. It is hoped that the results of the thesis will provide collective and detailed data for various research areas such as grammar or text-linguistics studies and also contribute to Turkish and Uzbek linguistics.
Benzer Tezler
- Klasik Çağataycadan Modern Özbekçeye geçişte deyimler ve deyimlerde meydana gelen değişimler
Idioms and changes in idioms in the transition from classical chagatai̇ to Modern Uzbek
BURCU YILMAZ
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİKRET TURAN
- Tahir Malik'in Suçun Uzun Yolu adlı hikayesi üzerinden Özbek Türkçesi ve Türkiye Türkçesi cümle tiplerinin karşılaştırması incelenmesi
Başlık çevirisi yok
ŞERİFE ÇELEBİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. UĞUR GÜRSU
- Özbekçe Nasrettin Hoca fıkralarının söz dizimi
Syntax analysis of Uzbek Nasrettin Hodja jokes
RECEBİYE İŞCİ KARABATAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıDumlupınar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİLAL AKTAN
- Özbekçe'nin biçimbilimsel ve sözdizimsel çözümlemesi ve Özbekçe-Türkçe makine çevirisi sistemi
A morphological and syntactic analysis of Uzbek and an Uzbek-Turkish morphological machine translation system
AHMET ERALP KÜÇÜK
Doktora
Türkçe
2022
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ATAKAN KURT
- Özbek halk masalları (Metin-gramer-indeks)
Uzbek proverbs
BEGÜM ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Doğu Dilleri ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. A. DENİZ ABİK